جهان نابسامان

فیلم درخت گلابی اقتباسی است از یكی از داستان های كتاب «جایی دیگر» نوشته گلی ترقی به همین نام داریوش مهرجویی و ناصر تقوایی از جمله كارگردانان موفق در اقتباس های سینمایی هستند

درخت گلابی پیوند عمیقی با ادبیات دارد. روایت فیلم اگر چه با مونولوگی لطیف و شاعرانه روایت می شود و واژه ها در برانگیختن احساس تماشاگر نقش مهمی دارند اما جنبه تصویری و سینمایی فیلم هرگز از دست نمی رود و درخت گلابی به معنای واقعی سینما می ماند با اثر گذاری عمیقی از جنس ادبیات برای موفقیت و رابطه صحیح ادبیات و سینما درخت گلابی مثال زدنی است: نویسنده، شاعر یا فیلسوفی به باغ دوران كودكی خود پناه می برد تا اثری را كه سال ها است با آن درگیر است به سرانجام برساند.همه چیز برای نوشتن مهیا است. سكوت دوری از آدم های مزاحم و منفك از دیدار های دوستانه و حرفه ای اما باز هم نمی تواند فكرش را متمركز كند و چیزی بنویسد كه متفاوت باشد با هر آنچه تاكنون نوشته است. از سوی دیگر درخت گلابی كه هر ساله بار می داده امسال بی بار مانده و میوه نداده است. عدم خلاقیت شاعر فیلسوف و بی باری درخت گلابی شباهتی قریب به هم دارند. پیرمردان روستا، یادگاران دوران نوجوانی نویسنده نگرانند كه چرا درخت بار نداده و دانشجویان نویسنده در انتظار اثر تازه استاد هستند. این تداعی معنا به زیبایی در فیلم جا می افتد و مزاحمت های پی درپی روستاییان و نگرانی آنان از بی باری درخت، استاد را به دوران نوجوانی خود و عشق افلاطونی اش می اندازد و گره ذهنی استاد برای تماشاگران باز می شود. آن چه با ارزش بوده و ماندگار همان عشق است كه او همه چیز را بر آن عشق آتشین نوجوانی ترجیح داده است. استاد قصد كرده اول جهان را بسامان كند تا به جهان خود برسد. غافل از این كه باید ابتدا جهان خود را می یافت و آن را آباد می ساخت تا جهان بیرون را درك می كرد.استاد و عشق او به میم و دوره ای از زندگی او كه در آن خوشبخت بود آن قدر دور و دست نیافتنی است كه تماشاگر را به حسرت وا می دارد. راستی اگر استاد به نامه های عاشقانه میم كه از خارج برای او می فرستاد پاسخ می داد اكنون وضعیت استاد چه بود و دنیا را چگونه می دید؟ این پرسشی است كه پاسخی صریح در فیلم به آن داده نمی شود اما از تكیه دادن استاد به درخت گلابی و هم حسی اش با درختی كه ساكت و مغموم نشسته و چون پیری نظاره گر خلاقیت درخت های دیگر و هیاهوی باغ است به عمق تنهایی استاد پی خواهیم برد. درخت گلابی نشانه نوجوانی و عشق افلاطونی اوست. شیارهای پوست درخت گلابی نشانه گذر عمر اوست كه فقط دوران كوتاهی از آن به آن چه باید می گذشت، گذشت، یعنی عشق. در نوجوانی استاد به بلند ترین شاخه درخت می رود تا میوه عشق بچیند و در پایانه میانسالی با درخت همنشین است تا عشق ها و فرصت های از دست رفته را نظاره كند.