۱۰ عارضه جراحی زیبایی بینی

از کاهش حس بویایی تا افزایش تنفس دهانی

در همه رشته‌های پزشکی، جراحی جنبه نجات بیمار از درد و رنج را دارد ولی در اقصی‌نقاط دنیا و کشورمان افرادی دیده می‌شوند که از روی میل و رغبت و بدون داشتن عارضه پزشکی، اقدام به جراحی می‌کنند...

این گروه همان کسانی‌اند که خواهان تغییرشکل یا زیباترشدن هستند. ولی گاهی زیباتر شدن مخصوصا اگر به دست افراد فرصت‌طلب و غیرمتخصص باشد، عوارض ناخواسته و پیامدهای ناخوشایندی به بار می‌آورد.

احتمال عارضه در جراحی‌های زیبایی ۵ تا ۱۰ درصد و این احتمال تقریبا در سراسر دنیا حتی اگر توسط مجرب‌ترین پزشکان صورت بگیرد،

کم و بیش یکسان است. عوارض بعد از جراحی اصولا به راحتی برطرف می‌شوند، ولی بعضی از آنها خسارات جبران‌ناپذیری بر جای می‌گذارند. تعدادی از آنها برای بیماران شناخته‌شده‌تر هستند.

۱. کاهش حس بویایی

کاهش حس بویایی یکی از شکایت‌هایی است که بیماران بعد از عمل دارند. از آنجا که جراحی زیبایی بینی خارج از قلمرو اعصاب بویایی انجام می‌شود بنابراین هیچ صدمه‌ای هم به آنها وارد نمی‌شود. کاهش حس بویایی، یک عارضه موقت رینوپلاستی و ناشی از ورم پوشش داخل بینی است و این تورم مانع از رسیدن مولکول‌ها به پایانه‌های اعصاب بویایی می‌شود ولی قابل بازگشت است.

۲. خونریزی

اگر چه خونریزی غیرمعمول است ولی این احتمال وجود دارد که بیمار حین عمل یا بعد از آن دچار خونریزی شدید شود به‌طوری که گاهی برای بندآوردن آن به درمان اورژانس یا حتی تزریق خون نیاز است. دلایل متعددی وجود دارد؛ مثلا بیمارانی که دچار اختلال‌های انعقادی هستند، آسپیرین استفاده می‌کنند (مصرف داروهای ضدالتهاب و آسپیرین باید از ۱۰ روز قبل عمل قطع شود)، فشارخون بالا دارند یا ویتامین E و سیر مصرف کرده‌اند، بیشتر در معرض خونریزی‌های غیرقابل‌کنترل قرار دارند اما معمولا هنگامی که جراح برای کنترل خونریزی داخل حفره بینی را شستشو می‌دهد، دلیل محکمی برای علت ایجاد خونریزی پیدا نمی‌کند. (احتمال خونریزی بعد از عمل ۲ درصد است) نوع دیگر خونریزی نیز داخل‌بافتی است و وقتی اتفاق می‌افتد که جراح استخوان بینی را می‌شکند. در این مسیر عروق ریز فراوانی وجود دارند و پارگی عروق باعث خونریزی زیرجلدی می‌شود که اگر شدید باشد از اطراف بینی فراتر می‌رود و به زیر چشم و گونه‌ها هم نفوذ می‌کند.

۳. سوراخ‌شدن تیغه‌بینی

در مواردی که جراحی زبیایی بینی با اصلاح انحراف داخل بینی توام می‌شود، این احتمال وجود دارد که جراحی منجر به ایجاد سوراخی در تیغه بینی شود. بیمار بعد از عمل شاید هیچ علامتی نداشته باشد ولی اغلب با آبریزش بینی و تنفس سوت‌مانند به پزشک مراجعه می‌کند. البته تنفس سوت‌مانند وقتی مشهود است که سوراخ‌های بینی خیلی کوچک باشد و در سوراخ‌های بزرگ علامت خاصی دیده نمی‌شود. اگرچه پیدایش سوراخ نادر است اما در صورت ایجاد، جراحی دیگری برای بستن سوراخ نیاز است. در برخی مواقع نیز تصحیح این عارضه غیرممکن است.

۴. کوچکی سوراخ‌های بینی

کوچکی بیش از حد سوراخ‌های بینی مشکل‌ساز می‌شود. پره‌های بینی به عنوان دریچه‌های آن عمل می‌کنند. اگر بیماری که تحت عمل جراحی قرار گرفته، هنگام تنفس پره‌ها به تیغه بینی نزدیک ‌شود به این معنی است که یا از ابتدا پره‌های بینی‌اش ضعیف بوده که با جراحی ضعیف‌تر شده یا اینکه جراح حین عمل، ساختارهای نگهدارنده بینی را تقویت نکرده است. در این مواقع بیمار نیازمند عمل جراحی مجدد است. به این صورت که لازم است سوراخ‌های بینی را کمی بزرگ‌تر کنیم یعنی از تیغه بینی غضروفی برداریم و آن را به سوراخ‌های بیش از حد تنگ شده پیوند بزنیم.

۵. عدم تقارن

صورت انسان‌ها در حالت طبیعی کمی نامتقارن است. تعدادی از بیماران بعد از عمل از عدم تقارن دو سوراخ ناراضی هستند. باید گفت جراحان قبل از عمل اندازه‌گیری دقیقی انجام می‌دهند ولی جراحی عملکرد بشر است و ایجاد اختلاف بسیار جزیی و اندک اندازه سوراخ‌های بینی قابل‌قبول است. گرچه شاید ایجاد غیرقرینگی به علت تورم باشد و با کاهش تورم این اختلاف نیز از بین برود ولی عدم‌تقارن زیاد ناشی از خطای جراح است.

۶. عفونت

عفونت پس از جراحی عموما شایع نیست ولی در صورتی که ایجاد شود، نیازمند درمان اضافی شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌هاست. نوع دیگری از عفونت به علت عدم شستشوی حفره بینی است. باقی ماندن ترشحات به تجمع میکروب‌ها کمک می‌کند و باعث ایجاد عفونت می‌شود. اگر این نوع عفونت درمان نشود باعث چسبندگی نیز خواهد شد.

۷. آسیب‌ به بافت‌های عمقی

ساختارهای عمقی‌تر مثل اعصاب، مجاری اشکی، عروق خونی و عضلات ممکن است حین جراحی صدمه ببینند. صدمه به بافت‌های عمقی‌تر می‌تواند موقت یا دائم باشند.

۸. کرختی پوست

احتمال بروز بی‌حسی یا کاهش حس دائمی در پوست بینی وجود دارد و ایجاد آن قابل پیش‌بینی نیست.

۹. مرگ در اثر ماده بیهوشی

احتمال عوارض، صدمه و حتی مرگ در تمام انواع بی‌حسی جراحی چه بی‌حسی موضعی و چه بیهوشی عمومی یا تسکین‌بخشی با دارو در همه جراحی‌ها وجود دارد.

۱۰. افزایش تنفس دهانی

تعدادی از بیماران ممکن است تا مدت‌ها بعد از عمل جراحی مجبور شوند از راه دهان تنفس کنند. آن گروه از افرادی که قبل از عمل دچار آلرژی بودند، بعد از عمل آلرژی‌شان به مراتب شدیدتر خواهد شد و شاید چند هفته تا چند ماه هم طول بکشد اما به خاطر تورم مخاط، بعد از جراحی تا

۱۰ درصد موارد افراد سالم نیز علایم حساسیت را پیدا خواهند کرد. زیرا اختلال در عملکرد وازوموتور ایجاد می‌شود یعنی عروق بینی در حالت معمولی تنگ است و حین جراحی و دستکاری اعصا‌ب‌ آورنده تنگ‌کننده عروق دچار آسیب و فلج می‌شوند. درنتیجه عروق مخاط گشاد و متورم شده و فضا یا همان راهروی بینی را کوچک‌تر و عبور و مرور جریان هوا را نیز دشوارتر می‌کنند.

تنفس از راه دهان، عارضه‌ای جدی است و روی کیفیت زندگی تاثیر می‌گذارد زیرا فردی که با دهان تنفس می‌کند دچار خشکی مخاط دهان می‌شود و خشکی دهان در درازمدت به خرابی دندان‌ها کمک می‌کند و کم‌خوابی یا بدخوابی، ناشی از آن باعث کسالت یا عصبانیت شخص خواهد شد.

دکتر حمید ملکان‌راد

فوق‌تخصص جراحی پلاستیک و زیبایی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی ارتش