پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا

در سر بالایی های شهر آلوده


در سر بالایی های شهر آلوده

بسیاری از بافت های تاریخی و قدیمی شهرها فاقد محل های مناسب برای عبور و مرور و تردد اتومبیل هستند از این رو وجود خطوط مناسب پیاده و دوچرخه سواری می تواند از عوامل جلب توجه گردشگران به محیط های تاریخی و باارزش شود همچنین این خطوط می توانند از بار ترافیكی محل های تاریخی كاسته و حركت از نقطه یی به نقطه دیگر را تسهیل كنند

شاید به‌ خاطر داشته‌ باشید، زمانی‌ نه‌ چندان‌ دور، وقتی‌ كه‌ می‌خواستید دوچرخه‌سواری‌ كنید تنها حیاط‌ كوچك‌ خانه‌ یا محوطه‌ باز پارك‌ها مجالی‌ كوتاه‌ برای‌ ركاب‌ زدن‌ در اختیارتان‌ می‌گذاشت‌. خطوط‌ ویژه‌ دوچرخه‌سواری‌ نه‌ تنها برای‌ تردد در سطح‌ شهر بلكه‌ حتی‌ برای‌ تفریح‌ و گذران‌ اوقات‌ فراغت‌ نیز هیچ‌گاه‌ در شهری‌ مثل‌ تهران‌ شكل‌ جدی‌ به‌ خود نگرفته‌ است‌، در حالی‌ كه‌ وجود خطوط‌ دوچرخه‌ در شهرها سبب‌ امنیت‌ خاطر دوچرخه‌سواران‌ و مردم‌ شده‌ و فرهنگ‌ دوچرخه‌سواری‌ را گسترش‌ می‌دهد.

بسیاری‌ معتقدند وجود دوچرخه‌ در شهر، كاهش‌ ترافیك‌ و آلودگی‌ هوا همچنین‌ افزایش‌ سطح‌ تندرستی‌ و سلامت‌ شهروندان‌ را در پی‌ دارد. این‌ موضوع‌ در حالی‌ مورد توجه‌ قرار می‌گیرد كه‌ هر روز شاهد افزوده‌ شدن‌ تعداد اتومبیل‌های‌ در حال‌ تردد در شهر و افزایش‌ آلودگی‌ هوا هستیم‌.

به‌ نظر می‌رسد ركاب‌ زدن‌ در شهری‌ چون‌ تهران‌ با وجود میزان‌ بالای‌ آلاینده‌ها در حد خطرناك‌ كاری‌ ناعاقلانه‌ باشد، چرا كه‌ صرف‌ انرژی‌ با ركاب‌ زدن‌ و در پی‌ آن‌ مصرف‌ بیشتر هوای‌ آلوده‌ چیزی‌ جز تشدید بیماری‌های‌ مختلف‌ و حاد تنفسی‌ را در پی‌ ندارد. به‌ هر حال‌ آنچه‌ گفتنی‌ به‌ نظر می‌رسد این‌ است‌ كه‌ آیا می‌توان‌ در شهری‌ با ویژگی‌های‌ جغرافیایی‌ و شرایط‌ آلودگی‌های‌ مختلف‌ زیست‌ محیطی‌ خطوط‌ دوچرخه‌سواری‌ را گسترش‌ داد.

مهندس‌ «احمد سعیدنیا» كارشناس‌ مسائل‌ شهری‌ از جمله‌ افرادی‌ است‌ كه‌ معتقد است‌، اغلب‌ شهرهای‌ ایران‌ كوهپایه‌یی‌ هستند و زمین‌های‌ مسطح‌ و ایمن‌ برای‌ دوچرخه‌سواری‌ ندارند یا اگر هم‌ در شهرهایی‌ مثل‌ یزد یا اصفهان‌ خطوط‌ دوچرخه‌ تعریف‌ شده‌ به‌ دلیل‌ نبود ایمنی‌ و قوانین‌ خاص‌ روبه‌ زوال‌ است‌.

سعیدنیا همچنین‌ می‌گوید: «واقعیت‌ این‌ است‌ كه‌ دنیا به‌ سوی‌ پیاده‌ راه‌سازی‌ و كاهش‌ حمل‌ و نقل‌ با اتومبیل‌ پیش‌ می‌رود و تمدن‌، توجه‌ به‌ ویژگی‌های‌ سنتی‌ و هویت‌دار گذشته‌ محسوب‌ می‌شود. تهران‌ به‌ عنوان‌ شهری‌ با حجم‌ انبوه‌ ترافیك‌ و تردد اتومبیل‌ از نقاطی‌ محسوب‌ می‌شود كه‌ نیاز به‌ گسترش‌ فضاهای‌ جمعی‌ و پیاده‌ برای‌ ایجاد برخوردهای‌ مناسب‌ اجتماعی‌ دارد.»

وی‌ در پاسخ‌ به‌ اینكه‌ چرا خطوط‌ دوچرخه‌ در كشور ما وجود ندارد یا اگر داشت‌ جمع‌ شد می‌گوید: «فراموش‌ نكنیم‌ شهرداری‌ تهران‌ هرگاه‌ طرح‌ بزرگی‌ برای‌ پیاده‌ راه‌سازی‌ و در واقع‌ فضاهای‌ جمعی‌ تهیه‌ كرده‌، همواره‌ به‌ دلیل‌ ضعف‌ مدیریت‌ها و مشكلات‌ فضاهای‌ فرهنگی‌ حاكم‌ با شكست‌ روبرو شده‌ است‌.»

«سیدامیر منصوری‌» استاد دانشگاه‌ تهران‌ نیز، شرایط‌ جغرافیایی‌ حاكم‌ بر تهران‌ را در بی‌توجهی‌ به‌ ایجاد خطوط‌ دوچرخه‌ موثر می‌داند و می‌افزاید: «از نظر توپوگرافی‌، تهران‌ جزو شهرهای‌ كوهپایه‌یی‌ با شیب‌ بالا محسوب‌ می‌ شود به‌ نحوی‌ كه‌ این‌ شیب‌ در جهت‌ شمالی‌ جنوبی‌ نسبت‌ به‌ سایر نقاط‌ بیشتر به‌ چشم‌ می‌خورد و ایجاد خطوط‌ دوچرخه‌ در چنین‌ شرایطی‌ منطقی‌ به‌ نظر نمی‌رسد. در مسیرهای‌ شرقی‌ غربی‌ تهران‌ نیز وجود خیابان‌هایی‌ با تردد بالای‌ اتومبیل‌ همچنین‌ نبود امكانات‌ لازم‌ برای‌ تعریف‌ مسیرهای‌ جدید برای‌ دوچرخه‌ تقریبا این‌ موضوع‌ را منتفی‌ می‌كند.»

منصوری‌ علاوه‌ بر این‌ كمبود دوچرخه‌های‌ استاندارد با قیمت‌های‌ مناسب‌ و مورد استقبال‌ مردم‌ همچنین‌ نبود پاركینگ‌های‌ لازم‌ برای‌ این‌ كار را از دیگر دلایل‌ اجرایی‌ نشدن‌ طرح‌ خطوط‌ دوچرخه‌ می‌داند.

وی‌ نیز ضعف‌ مدیریتی‌ حاكم‌ را از دلایل‌ شكست‌ طرح‌های‌ اجرا شده‌ در تهران‌ می‌داند و ساخته‌ شدن‌ دو مسیر ویژه‌ دوچرخه‌ در خیابان‌های‌ كارگر و بلوار كشاورز را از تجارب‌ شكست‌ خورده‌ در این‌ زمینه‌ معرفی‌ می‌كند.

سعیدنیا در این‌ باره‌ می‌گوید: «از ابتدا معلوم‌ بود این‌ كار، كارشناسی‌ نشده‌ و طراح‌ خطوط‌ اطلاعی‌ از خطوط‌ دوچرخه‌ ساخته‌ شده‌ در سایر كشورها نداشته‌ است‌.»

وی‌ دلیل‌ شكست‌ این‌ طرح‌ را ناتوانی‌ مالی‌ دانشجویان‌ در حال‌ تردد در این‌ مسیرها برای‌ خرید دوچرخه‌ همچنین‌ نبود فضای‌ لازم‌ برای‌ قرار دادن‌ دوچرخه‌ها و رنگ‌آمیزی‌ غیراصولی‌ مسیر مورد نظر می‌داند.

●دوچرخه‌ گردشگران‌ را به‌ شهر می‌آورد

تهران‌ به‌ عنوان‌ پایتخت‌ ایران‌ و نیز دروازه‌ ایران‌ همواره‌ میزبان‌ بسیاری‌ از گردشگران‌ خارجی‌ است‌، اما این‌ استان‌ به‌ همان‌ اندازه‌ كه‌ برای‌ مهاجرت‌ مطلوب‌ است‌، فاقد جاذبه‌های‌ لازم‌ برای‌ گردشگری‌ است‌. بی‌ثباتی‌ اقتصادی‌، مشكلات‌ ترافیكی‌، اتلاف‌ وقت‌ برای‌ رسیدن‌ به‌ مقصد، هزینه‌های‌ بالای‌ اقامت‌، نبود جاذبه‌های‌ گردشگری‌ و آلودگی‌ هوا، از عوامل‌ اصلی‌ ضعف‌ گردشگری‌ داخلی‌ در پایتخت‌ است‌. بنابراین‌ ایجاد تسهیلات‌ رفاهی‌ مناسب‌، اماكن‌ اقامتی‌ ارزان‌ و وجود خطوط‌ دوچرخه‌ در شهرهای‌ تاریخی‌ اخیرا مورد توجه‌ بسیاری‌ از كارشناسان‌ قرار گرفته‌ است‌.

سعیدنیا در این‌ باره‌ می‌گوید: «برگزاری‌ مسابقات‌ دوچرخه‌سواری‌ در سراسر دنیا از اهمیت‌ ویژه‌یی‌ برخوردار است‌، به‌ همین‌ دلیل‌ شرایط‌ شهرسازی‌ در آنها به‌ گونه‌یی‌ تعریف‌ شده‌ است‌ كه‌ در جهت‌ گسترش‌ خطوط‌ و شرایط‌ تسهیل‌ كننده‌ دوچرخه‌سواری‌ باشد.»

به‌ گفته‌ سعیدنیا، بسیاری‌ از بافت‌های‌ تاریخی‌ و قدیمی‌ شهرها فاقد محل‌های‌ مناسب‌ برای‌ عبور و مرور و تردد اتومبیل‌ هستند از این‌ رو وجود خطوط‌ مناسب‌ پیاده‌ و دوچرخه‌سواری‌ می‌تواند از عوامل‌ جلب‌ توجه‌ گردشگران‌ به‌ محیط‌های‌ تاریخی‌ و باارزش‌ شود. همچنین‌ این‌ خطوط‌ می‌توانند از بار ترافیكی‌ محل‌های‌ تاریخی‌ كاسته‌ و حركت‌ از نقطه‌یی‌ به‌ نقطه‌ دیگر را تسهیل‌ كنند.منصوری‌ نیز معتقد است‌ ایجاد و افزایش‌ خطوط‌ دوچرخه‌سواری‌ و حتی‌ فراهم‌ كردن‌ دوچرخه‌های‌ عمومی‌ و رایگان‌ از سوی‌ شهرداری‌ در افزایش‌ جلب‌ توجه‌ گردشگران‌ بسیار موثر است‌.

وی‌ در پاسخ‌ به‌ اینكه‌ آیا خطوط‌ دوچرخه‌ در تهران‌ می‌تواند نوعی‌ جاذبه‌ گردشگری‌ محسوب‌ شود می‌گوید: «در كلان‌ شهری‌ مثل‌ تهران‌ كه‌ فاصله‌ها و شیب‌ خیابان‌ها بالاست‌، تنها نقطه‌یی‌ كه‌ به‌ عنوان‌ مركز تاریخی‌ و پرتردد قابلیت‌ لازم‌ برای‌ ایجاد خطوط‌ دوچرخه‌ را دارد، مركز تهران‌ است‌. البته‌ این‌ موضوع‌ هم‌ به‌ دلیل‌ نبود مكان‌های‌ مناسب‌ برای‌ ایجاد پاركینگ‌ با مشكلاتی‌ روبرو است‌.»

لیلا صادقپور