بروکس, اولین معمار کامپیوتر

شرح حال فردریک فیلیپس بروکس, مهندس نرم افزار و دانشمند علوم کامپیوتر

اطلاق عنوان کلاسیک به بعضی کتاب‌های کامپیوتری شاید برای خیلی‌ها کمی سنگین باشد. در نظر بگیرید که حتی قدیمی‌ترین کتاب‌های مشهور در این زمینه به زحمت نیم قرن عمر دارند. با این حال، برای حوزه‌ای که در هر دهه به‌طور کامل زیر و رو می‌شود، پنجاه سال عمر خیلی زیادی است. با در نظر گرفتن وضعیت معمول کتاب‌های کامپیوتری، کتابی که بیش از ده سال مورد استفاده قرار گیرد، اثری بسیار خاص و قابل تقدیر است. از طرف دیگر دانشجویان کامپیوتر در سراسر دنیا از کتاب‌های محدودی به عنوان مرجع استفاده می‌کنند. کتاب‌هایی که در مواردی بیش از هزار دانشگاه در دنیا آن‌ها را تدریس می‌کنند. این کتاب‌ها در واقع بخش دیگری از کلاسیک‌های دنیای کامپیوتر هستند. ماهنامه شبکه تصمیم دارد تا از این شماره به معرفی کتاب‌های تأثیرگذار حوزه کامپیوتر بپردازد. کتاب‌هایی که هر کدامشان برای فعالان این حوزه با کوله باری از خاطره‌ها همراه هستند. کتاب‌هایی که برای سال‌ها در تربیت مغزهای کامپیوتری جوان نقشی ایفا کرده‌اند. درعین حال، کم لطفی است اگر در کنار معرفی این کتاب‌ها به ذکر زندگی‌نامه مختصر و کارنامه نویسندگانشان نیز نپردازیم. نویسندگانی که با مطالعه درباره آن‌ها در می‌یابید که انسان‌هایی بسیار خاص بوده و داستان‌هایی جذاب را با خود یدک می‌کشند. مانند هر بدعت دیگری، این بخش نیز می‌تواند دارای نقص و کاستی باشد و مانند همیشه ما تمام تلاشمان را به کار می‌بندیم و امیدواریم که بازخوردهای شما نیز ما را در این راه یاری کند.

فردریک فیلیپس بروکس، متولد نوزدهم آوریل ۱۹۳۱ است. او مهندس نرم‌افزار و یک دانشمند علوم کامپیوتر است که بیش از هرچیز به‌واسطه مدیریت توسعه IBM System ۳۶۰ و بسته پشتیبانی آن یعنی OS/۳۶۰ شناخته می‌شود. یکی دیگر از عوامل شهرت وی کتاب مشهور «نفرماه افسانه‌ای» (Mythical man-month) است که در آن با دیدی روشن و لحنی بسیار بی‌پرده و صریح به بررسی تجربه‌اش در آی‌بی‌ام و بیان اشتباهاتش می‌پردازد. او در دورهام کارولینای شمالی متولد شد.

تحصیلات آکادمیک خود را در دانشگاه دوک (Duke) و در رشته فیزیک آغاز کرد در سال ۱۹۵۳ پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه دوک، به هاروارد رفت و در سال ۱۹۵۶ موفق به دریافت مدرک دکترای ریاضیات کاربردی (علوم کامپیوتر) از این دانشگاه شد. وی یکی از شاگردان هوارد آیکن (طراح مین‌فریم هاوارد مارک ۱) بود. وی در همان سال ۱۹۵۶ به استخدام آی‌بی‌ام درآمد و در آن‌جا به کار روی معماری کامپیوتر IBM ۷۰۳۰ Stretch (کامپیوتری ده میلیون دلاری که نه دستگاه از آن به فروش رسید) و همین‌طور IBM ۷۹۵۰ Harvest مشغول شد. در ادامه فعالیت خود به سمت مدیر توسعه خانواده سیستم‌های IBM System ۳۶۰ و بسته نرم‌افزاری OS/۳۶۰ منصوب شد و در همین زمان بود که اصطلاح معماری کامپیوتر یا Computer Architecture توسط وی به‌کار برده و رایج شد. استفاده از بایت‌های هشت بیتی و حروف کوچک انگلیسی، طراحی نوعی وقفه یا Interrupt که در واقع پدر وقفه‌های کنونی سیستم‌ها است و معرفی نوع داده(Data Type) رشته حروفی از دستاوردهای مهم وی در مدت همکاری با آی‌بی‌ام بود که این همکاری تا سال ۱۹۶۵ ادامه یافت. پس از پایان این دوره بود که وی با بررسی و تحلیل تجربه‌های خود در هدایت پروژه System ۳۶۰ آی‌بی‌ام، در سال ۱۹۷۵ به انتشار کتاب نفرماه افسانه‌ای دست زد و در آن قانون مشهور بروکس (صفحه روبه‌رو) را معرفی کرد. همچنین او در سال ۱۹۶۴ دپارتمان علوم کامپیوتر را در دانشگاه کارولینای شمالی (در چپل هیل) تأسیس کرد و به مدت بیست سال نیز عهده‌دار ریاست آن بود. او در مدت فعالیت حرفه‌ای خویش کتب و مقاله‌های متعددی را به رشته تحریر درآورده است که مهم‌ترین آن‌ها نفرماه افسانه‌ای و«‌گلوله نقره‌ای وجود ندارد: جوهر و تصادفات مهندسی نرم‌افزار»(No silver bullets: Essence and Accidents of software Engineering) است. آخرین کتاب وی که در سال ۲۰۱۰ منتشر شده «طراحی کردن طراحی: مقاله‌هایی از یک دانشمند علوم کامپیوتر» (Design of Design: Essays from a computer scientist ) نام دارد.

او به‌واسطه فعالیت گسترده و خدمات ارزنده‌اش تاکنون موفق به دریافت جوایز فراوانی از نهادها و سازمان‌های مختلف شده است. تعدادی از مهم‌ترین جوایز وی به ترتیب زمانی عبارتند از: مدال ملی فناوری و نوآوری (۱۹۸۵)، جایزه توماس جفرسون از دانشگاه کارولینای شمالی (۱۹۸۶)، مدال جان‌فون نویمان از IEEE (۱۹۹۳)، جایزه تورینگ از انجمن ماشین‌های محاسباتی (۱۹۹۹)، عضویت افتخاری در آکادمی ملی علوم امریکا (۲۰۰۱) و جایزه یک عمر فعالیت در زمینه واقعیت مجازی از IEEE (۲۰۱۰). وی هم‌اکنون نیز در دپارتمان علوم کامپیوتر دانشگاه کارولینای شمالی به فعالیت‌های پژوهشی مشغول است. زمینه‌های اصلی فعالیت وی محیط‌های مجازی و بصری‌سازی برای کاربردهای علمی هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر یا تماس با او می‌توانید به صفحه خانگی او در اینترنت به آدرس www.cs.unc.edu/~brooks مراجعه کنید.

احمد شریف‌پور