فلسفیدن به جای تاریخ فلسفه

پس از تأکید نگارنده بر خواندن فلسفه در حوزه و دانشگاه، در خبرها آمده بود که آموزش فلسفه از مقطع ابتدایی در کشورمان جامه عمل پوشانده می شود. احسنت بر شما؛ اهمیت این تصمیم از آن …

پس از تأکید نگارنده بر خواندن فلسفه در حوزه و دانشگاه، در خبرها آمده بود که آموزش فلسفه از مقطع ابتدایی در کشورمان جامه عمل پوشانده می شود. احسنت بر شما؛ اهمیت این تصمیم از آن روی است که بدانیم به خصوص یادگیری فلسفه و علوم پایه در سنین پایین است که بسیار تأثیرگذار است و شیوه های مختلف اندیشیدن را در انسان درونی می سازد و در سنین بالا بیشتر به خاطر سپردن مضامین فلسفی است که تحقق می یابد. علاوه بر آن باید توجه داشت که باید در مدرسه اصطلاحاً فلسفیدن به کودکان یاد داده شود، نه تاریخ فلسفه. متأسفانه در کشور ما نه تنها دانشجویان در دانشگاه و رشته های فلسفه، بلکه حتی اساتید نامدار فلسفه در کشورمان، آنچه که تدریس کرده، نگاشته و ارایه می کنند، فلسفه نیست، بلکه تاریخ فلسفه است! بی سبب نیست که در دوران معاصر ما نظریه پردازی در حوزه فلسفه نداریم.

برای یاد دادن فلسفه به دانش آموزان تنها تغییر کتب درسی و تنظیم واحدهایی برای تدریس کافی نیست، بلکه ضروری است تا اساتید و آموزگارانی که خود فلسفیدن بدانند، کار تدریس را به عهده بگیرند که خود، کار ساده ای نیست و زمان می برد. برای این که اشاره به این تفاوت بین فلسفیدن و تاریخ فلسفه داشته باشم، باید بگویم که فلسفه با طرح مسئله آغاز می شود، نابسامانی ای در ذهن که نیاز به توضیح دارد. اما پیش از پاسخ، باید پرسش هایی ترتیب داده شوند که پاسخ ها به سوی شان شلیک شوند. از این روی استخراج سوالات، گام بعد از طرح مسایل هستند و تنها پس از آن است که می بایست نظریات فلاسفه مختلف که پاسخ های آن طرح مسایل و پرسش ها هستند، ارایه شود.

این درست مثل آن است که شما در درس ریاضی بگویید، چهار پرتغال پاسخ صحیح است! اما چهار پرتغال جواب کدام مسئله و پاسخ کدام پرسش است؟ بسته به مسئله مورد نظر و پرسش های متعاقب آن است که ممکن است چهار پرتغال پاسخی درست یا غلط باشد و تا آن ها طرح نشوند، حتی پاسخ ها بی معنی خواهند بود. این دقیقاً شیوه غلط تدریس فلسفه در دانشگاه های ماست. از این روی برنامه تنظیم فلسفه در دروس آموزش و پرورش را نباید به هیچ وجه ساده و دست کم گرفت و نیاز به برنامه ریزی بلندمدت و حساب شده دارد که تنها کتب درسی را در برنگیرد، بلکه شامل گزینش اساتید، آموزش صحیح آموزگاران توسط ایشان و کنترل و ارزیابی نتیجه کار با اهداف موردنظر این برنامه باشد. درست است که کاری سخت و بلندمدت می نماید، ولی نتیجه کار در تنها یک نسل آنقدر عمیق و گسترده خواهد بود که همه را شگفت زده خواهد کرد.

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

دکترای فلسفه و ادیان از تگزاس آمریکا