مزیت های داشتن گوش شنوا

اگر افرادی در امتحان مردود شده اند, اگر جوانانی ترک تحصیل کرده اند, اگر اشخاصی در کار و صنعت با شکست مواجه گردیده اند, اگر جمعیتی به اشتباه, لغزش, انحراف, گناه, زندان, پریشانی, غم و اندوه و بالاخره مجازات و درد و رنج جانکاه گرفتار شده اند, می توان عمده علت های شوربختی و تیره روزی و درماندگی آنان را از این جهت دانست که در برابر راهنمایی های دلسوزان, پند پیران, هدایت خردمندان و خلاصه ارشادهای هشدار دهنده بزرگترها, گوش شنوایی نداشته اند

اگر افرادی در امتحان مردود شده اند، اگر جوانانی ترک تحصیل کرده اند، اگر اشخاصی در کار و صنعت با شکست مواجه گردیده اند، اگر جمعیتی به اشتباه، لغزش، انحراف، گناه، زندان، پریشانی، غم و اندوه و بالاخره مجازات و درد و رنج جانکاه گرفتار شده اند، می‌توان عمده علت‌های شوربختی و تیره روزی و درماندگی آنان را از این جهت دانست که در برابر راهنمایی‌های دلسوزان، پند پیران، هدایت خردمندان و خلاصه ارشادهای هشدار دهنده بزرگترها، گوش شنوایی نداشته اند.

در مقابل، اگر جوانانی در مورد تحصیل و درس، انتخاب رشته تحصیلی، گزینش حرفه و شغل، ازدواج و راهیابی به مدارج عالی انسانی و تکامل معنوی، به موفقیت و پیروزی دست یافته‌اند، غیراز خود آگاهی و خود جوشی، عمده راز پیشرفت آنان در زندگی را باید از این جهت دانست که از خودسری پرهیز کرده، در هر کاری رایزنی و مشورت نموده، از تجربه دیگران بهره جسته، از لغزش دیگران درس عبرت آموخته و خلاصه، برای فهم مطالب و درک حقایق سرنوشت ساز زندگی، گوش شنوا داشته اند. بنابراین، نداشتن گوش شنوا، بزرگ ترین عامل بدبختی است و داشتن گوش شنوا، انسان را به کامیابی، پیروزی، خوش بختی و تکامل مادّی و معنوی می‌رساند واین راز بسیارمهم را کسانی خوب درک می‌کنند که طعم تلخ شور بختی یا مزه شیرین خوش بختی را چشیده باشند.

خوشبختانه، موضوع «حرف شنوی در آیات قرآن کریم و احادیث فراوانی ـ به منظور دریافت شادکامی و موفقیت در دنیا و آخرت ـ مورد توجه زیاد قرار گرفته که در این نوشتار به طور خلاصه با آنها آشنا می‌شویم. موضوع حرف شنوی پندپذیری، برای رفع نواقص، برطرف کردن عیب‌ها و نارسایی‌ها و رسیدن به بهبودی‌ها و بهروزی‌های مادّی و معنوی زندگی، تا آنجا دارای اهمّیت سرنوشت‌ساز است که اگر کسی را یافتیم که حتّی خود هم اهل عمل نیست و آیین و مرام او نیز با ما سازگار نیست،امّا سخن ارزنده و کلام حکیمانه و سازنده بیان می‌دارد، باید بدان گوش فرا دهیم و آن را در زندگی به کار بندیم. امام علی(ع) در این باره فرموده است: خُذ الحِکمة ممّن أتاک بِها و انظر إلی ما قال و لا تنظر إلی مَن قال. سخن حکیمانه از هر جا (و هرکس) به سوی تو روی آورد، آن را (گوش کن) و یاد بگیر در آن گفتار دقّت کن و به گوینده (که چه کسی است) کاری نداشته باش.

● تلخی و شیرینی

آنان که گوشی ناشنوا دارند و از روی ناآگاهی، ساده لوحی، لجبازی و عکس العمل‌های انتقام جویانه، از این نعمت بزرگ خدادادی استفاده نمی‌کنند و بلکه به بازی گوشی، خودسری، غرور و بیماری خودخواهی مبتلا هستند، در مراحل مختلف زندگی خویش، باضرر و زیان، فقر و پریشانی، خودخوری و فرسودگی و سختی‌ها و تلخی‌ها مواجه می‌شوند، غیر از این که در آتش خود افروخته، رنج می‌برند و گاهی می‌سوزند، دیگران را نیز به آتش خود می‌سوزانند! کسانی که با هوشیاری، تواضع، دلی پاک، روحی با صفا و زیرکی کار آمد، در همه لحظه‌های زندگی سراپا گوش می‌شوند و راهنمایی آگاهان و خردمندان را آویزه گوش قرار می‌دهند و در پرتو نور عقل و فکر، برای رفع معایب اعتقادی واخلاقی و رفتاری خویش تلاش می‌کنند، در مرحله نخست، خود میوه شیرین زندگی را می‌چینند.امام زین العابدین(ع) درباره بهره‌برداری مفید از گوش فرموده: هر چیزی میوه‌ای دارد و میوه گوش، آن است که سخن نیک و مفید در آن وارد شود. (و آن را بپذیرد) امام علی(ع) فرموده: خدا رحمت کند کسی را که سخن حکیمانه‌ای را بشنود و بپذیرد، و چون به راه راست خوانده شود، بدان قدم بگذارد.

● تمرین لازم

حرف شنوی نعمت بزرگی است و افراد بسیاری هم از این ناحیه به مقام‌های بلندی رسیده‌اند اما به این نکته مهم نیز باید توجّه داشت که برای رسیدن به این نعمت بزرگ، باید تلاش فراوان و تمرین و مجاهده زیادی انجام داد، زیرا چنین نعمت بزرگی به سادگی به دست نمی‌آید. امام علی(ع) هم فرموده: گوش خود را به شنیدن سخنان خوب عادت بده زیرا گوش دادن به سخنان ناروا، آئینه دل را تیره و آلوده می‌سازد و سرزنش‌ها به دنبال دارد.

● مسئولیت شکر نعمت

همانطور که گفتیم، گوش دادن به سخنان حق، از نعمت‌های بزرگ خدا هستند، این نعمت‌های بزرگ هم شکر نعمت می‌طلبد و کفران آنها، موجب از دست دادن نعمت می‌گردد و عموماً کسانی قدر این نعمت‌ها را می‌دانند که یا از داشتن آنها محرومند یا نتوانسته اند از آنها استفاده خوب ببرند. بنابراین، نعمت گوش را باید پاس داشت و «شکر این نعمت» گوش دادن به سخن حق است و اگر غیر از این باشد، مسئولیت دنیایی و آخرتی و نیز افسوس وتأسف دنیوی و اخروی به دنبال خواهد داشت. قرآن کریم فرموده: «إنَّ السَّمعَ والبَصَر والفُوادَ کُل أولئکَ کانَ عَنه مَسئولاً؛به راستی که گوش و چشم و دل‌ها، همه مسئولیت دارند و مورد باز خواست قرار می‌گیرند». (سوره اسراء، آیه۳۶) آنهایی که در دنیا به سخن حق گوش نداده و راه انحراف را پیموده و به عذاب دردناک آخرت گرفتار شده اند، آن روزی که هیچ چاره و پناهگاهی ندارند، با افسوس، ناله سر می‌دهند: «لَو کُنّا نَسمَعُ أو نَعقِل ما کُنّا فی أصحابِ السَّعیر؛اگر ما گوش شنوا داشتیم، یا عقل خود را به کار می‌گرفتیم، اکنون از یاران گرفتار در آتش دوزخ نبودیم». (سوره ملک، آیه۱۰).