بسته بندی مواد غذایی

حقیقت باور نکردنی در مورد مصرف سالانه قوطی های کنسرو مواد غذایی این است که بیش از ۶ میلیارد قوطی در روز مصرف می شود یعنی حدود یک قوطی در روز, این اثر عجیبی است که روی عادت تغذیه ای ما گذاشته است

حقیقت باور نکردنی در مورد مصرف سالانه قوطی های کنسرو مواد غذایی این است که بیش از ۶ میلیارد قوطی در روز مصرف می شود یعنی حدود یک قوطی در روز، این اثر عجیبی است که روی عادت تغذیه ای ما گذاشته است.

● ویژگی های قوطی های کنسرو

تنها بهترین کیفیت خوراکی ها انتخاب شده، پخته و تحت شرایط خاص دما و زمان بسته بندی می گردد.

راحت تر و از قبل آماده شده، از نظر زمان تهیه و آماده کردن در مراحل بعد مشکلی ندارد.

در شرایط سرما و خشک، نگهداری و تحت این شرایط به خوبی حفظ می شوند

مقرون به صرفه می باشد، زیر ضایعاتی ندارد

از مواد نگهدارنده شیمیایی مصنوعی استفاده نگردیده، زیرا با نظارت فنی و تولیدی تهیه و عرضه شده است.

● مصرف خوراکی های قوطی شده

به طوری که می دانید در طول فرآیند تولید مراحل پخت صورت گرفته و به هنگام مصرف تنها کافی است آن را اندکی حرارت دهیم

گرم کردن کنسروها به دو شکل صورت می گیرد: اول-خالی کردن محتویات قوطی کنسرو به داخل ظرف پخت و با آرامی حرارت دادن آن. دوم-درب قوطی را باز کرده در ظرف آب جوش قرار می دهیم. با این عمل می توان چندین قوطی را حرارت داد و مصرف انرژی را کاهش داد.

هرگز غذا را در کنسروی که درب آن باز بوده، نگهداری نکنید. آنها را به ظرف دیگری منتقل کرده و برای ۲ تا ۳ روز درون یخچال بگذارید.

در صورتی که سیستم درب بندی دارای دندانه باشد از نگهداری آنها در انبار جلوگیری شود.

در صورت مشاهده پمپاژ قوطی ها، از مصرف آنها اکیدا خودداری شود.

خوراکی های کنسرو شده را همراه با سایر مواد خوردنی می توان در سفره معمولی قرار داد و از مصرف آنها در زمینه صرفه جویی، و هم این که در هر لحظه ای در اختیار قرار دارد، لذت برد.

شکل های قوطی کنسرو اغلب قوطی های کنسرو شبیه استوانه بوده، برخی به شکل محتویات طراحی می شوند، مثل شکل بیضی قوطی های کنسرو ماهی. اندازه، ظرفیت قوطی ها از مصارف تک نفره گرفته تا در سطح یک هتل و ارتش تولید و بسته بندی می گردند.

● مراحل کنسرو کردن

۱) انواع مواد غذایی سالم و بی عیب را پس از شستشو در آب کلرینه درون قوطی قرار داده، با استفاده از مایعات مثل آب نمک در مورد سبزیجات و شربت در مورد میوه جات، درب آن کاملا بسته می شود.

۲) سپس قوطی درب بسته را که فاقد هر گونه منفذی است، درون رتیورت قرار داده، تحت فشار بخار با شرایط دما و زمان لازم برحسب نوع محتویات و ابعاد، ظرفیت قوطی کاملا استریل و مواد غذایی آن پخته می شود. آنگاه قوطی ها را با آب سرد کلرینه خنک می نمایند.

۳) فرآیند اسپتیک: در حرارت ۱۳۰تا ۱۵۰ سانتی گراد به مدت چند ثانیه در سیستم تبادل حرارتی، تحت شرایط کاملا بهداشتی بسته بندی صورت می گیرد. چنین فرآیندی بیشتر در زمینه تولید خوراک کودک به کار می رود.

● روش های ساخت قوطی های کنسرو

به طور کلی سه راه تولید قوطی کنسرو وجود دارد. سه قسمت اصلی قوطی دو طرف و بدنه، ولی امروزه دو روش جدید کار می شود.

مقدار فلز مصرفی برای هر قوطی همه ساله رو به کاهش است، بنابراین در هر مرحله از ساخت و یا طراحی استاندارد بالای تولید کاملا رعایت می شود.

۳ قطعه با استفاده از روش الکتریکی به یکدیگر جوش می خورند

۱) صفحات فلزی را در انبار قرار می دهند.

۲) بعضی از این ورقه ها را با لاک مخصوص یک لایه عایق کاری کرده، ۱۵-۲۰ دقیقه می گذارند خشک شود. در اثر این لعاب تماس مواد غذایی روی فلز مستقیما صفر خواهد بود. نوع لاک بسته به PH ماده غذایی انتخاب می شود ولی امروزه اغلب مصارف همگانی یافته است.

۳) صفحات آغشته به لاک در سیستم قیچی اتوماتیک در طول و عرض برش داده می شود.

۴) صفحات به شکل استوانه در می آیند.

۵) لبه های استوانه را با جوش برقی به هم متصل می شوند بعد از آن یک بار دیگر در نقطه اتصال لعاب لازم داده شود.

۶) دو طرف سر و ته ظرف را لبه می دهند

۷) درب قوطی ها در قسمت دیگر درست می شود

۸) کناره های درب را شکل می دهند

۹) سرانجام با استفاده از سیستم درب بندی یک طرف قوطی را می بندند.

● قوطی های ۲ قسمتی DWI

این نوع قوطی ها تنها از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت ته و بدنه قوطی فقط از یکپارچه (ورقه) فلز درست شده است. حلقه های متحد المرکز در جهت استحکام بدنه قوطی به کار می رود، به علاوه لاک یا لعاب داخلی نیز در خاتمه عملیات به آن زده می شود.

● قوطی های Drawn Redrawn can) DRD)

این نوع قوطی ها از دو بخش درست شده اند و برای مصرف خوراک کودک تهیه می شود. بدنه قوطی دو طرفش لاک زده شده، اندازه آنها کوچک شده و تعداد لاک های زده شده تقریبا حالت فنجانی را به آن می دهد.

● بسته بندی های پلاستیکی

▪ بسته بندی های فوم: هر نوع بسته بندی که طی آن ظرف حالت سفت نداشته باشند در این بخش قرار می گیرند، از این نظر که مصارف بی شماری در منزل دارند اهمیت فراوانی دارند. این بسته ها شامل: پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی استر، نایلون، پلی وینیل کلراید، Pvdc)) و پلی اتیلن بیشترین مورد استفاده را داراست. فیلم سلولز نیز مورد استفاده قرار می گیرد، که از بخش میانی بافت چوب تهیه می شود.

● مزایای بسته بندی های نرم

۱) دارای طول عمر و مدت نگهداری زیادی است، مثلا بسته بندی گوشت در خلاء، و سوپ خشک.

۲) درب بندی آنها با حرارت صورت می گیرد، به طوری کلی از آب بندی خوبی برخوردار است، مثلا بسته بندی سس های یک بار مصرف.

۳) حمل ونقل آنها به آسانی صورت می گیرد.

۴) دارای وزن ناچیزیست. برخی از بسته بندی ها (شکل مواد غذایی موجود را به خود می گیرد).

۵) دستگاه پرکنی و درب بندی آنها بالاترین نوع راندمان تولید بسته بندی را دارد.

۶) استفاده تک نفره از خصوصیات بارز آنهاست.

۷) به راحتی آنها قابلیت چاپ مشخصات اجزاء تشکیل دهنده مواد غذایی، از قبیل ویتامین ها، و سایر مواد مقوی، تاریخ مصرف، شماره ساخت، آدرس تولید کننده، و غیره را دارد.

● چاپ

دو راه برای چاپ کردن وجود دارد: اولین مرحله Flexo Graphic در سرعت زیاد حلال رنگی با صفحه نرم لاستیکی روی فیلم قرار می دهند. در اینجا سرعت تولید بالاست. فقط این نقطه ضعف را دارد که جزئیات کوچک را به وجود نمی آورد، به طور معمولی شش رنگ در هر لحظه قابل چاپ است. دومین مرحله فتوگراور، صفحه استوانه ای فلزی کرومیوم است، در اینجا جوهری که روی ورقه ای در تماس با استوانه است آغشته می گردد. مهم ترین حسن آن (که خیلی گران تمام می شود) تولید با کیفیت عالی است، جزئیات چاپی بسیار کوچکی نیز قابل اجراست.

● بسته بندی محصولات

فویل یا توپ نایلون، یا پلی اتیلن به کارخانجات تولید مواد غذایی وارد، و در دستگاه پرکنی و بسته بندی شکل می گیرد. گاهی اوقات این عمل در دو قسمت شکل دادن و پر کردن (همراه با درب بندی) انجام می گیرد.

● انواع بسته بندی نرم

پلی اتیلن و لمینیت ها از معروف ترین این گروه به شمار می روند.

▪ درجه پلی اتیلن: پلی اتیلن دانیسته مختلفی دارد. پلی اتیلن با چگالی پایین، نسبتا نرم و برای مثال در کیسه های نایلونی بزرگ به کار می رود. پلی اتیلن با چگالی بالا، نسبتا سفت و شکننده است، برای کیسه، وجعبه به کار می رود.

پلی اتیلن شفاف، که محتویات داخل آن قابل رویت است.

پلی اتیلن های مقاوم به سرما و زیر صفر برای بسته بندی مواد غذایی منجمد به کار می روند.

ـ مصارف پلی اتیلن

در بسته بندی زیاد استفاده می شود زیرا نسبتا ارزان و به راحتی در حرارت، بسته بندی صورت می گیرد. برای مصارف زیاد به کار می رود. از بسته بندی نان ها، سیب زمینی، لوازم بهداشتی، سبزیجات منجمد و .... که هر کدام با توجه به درجه ذکر شده مورد استفاده خاصی قرار می گیرد.

ـ روش ساخت پلی اتیلن

اساسا دو راه برای تهیه ورقه پلی اتیلن موجود است، یکی Caet Film Extrusion و Blown Film Extrusion

● فرآیند تولید Blown Film Extrusion

۱) ورقه پلی اتیلن از ذرات خرد و ریز پلی اتیلن که از مخزن خوراک دهنده وارد سیلندر فلزی گرمی می شود و در طول آن حرکت مارپیچ آنها را به جلو می راند.

۲) ذرات در طول حرکت به شکل نرمی در می آیند. (ذوب می شوند)،

۳) در پایان مارپیچ فضایی وجود دارد که مایع یکدست را جمع آوری می کند.

۴) مایع مذکور با فشار به جلو رانده می شود، سر راه آن فیلتر (صافی) وجود دارد که هر گونه جسم سختی را می گیرد.

۵) هوا از وسط قالب دمیده، پلی اتیلن باز می شود (منبسط) و به شکل لوله حباب مانندی در می آید.

۶) سپس از میان دو حلقه به شکل لوله پهنی در می آید هر کدام از این دو به شکل ورقه ای رول (فویل) در می آورند.

۷) اگر قرار باشد ورقه ها چاپ شود، باید طوری عمل نمود، تا جوهر روی آن را بگیرد، و این عمل با استفاده از جریان ولتاژ قوی برق انجام می گیرد.

● لمینیت ها

ورقه ای است از دو یا چند لایه (کاغذ، یا فویل) تشکیل شده، هدف از این عمل غیر قابل نفوذ کردن بسته بندی به گاز، هوا، بخار و غیره است. مثلا نوع بسته بندی سوپ های خشک به سه لایه نیاز دارد، تا طول عمر نگهداری بالای یکسال را تضمین نماید. شامل:

▪ پلی اتیلن: لایه داخلی که بایستی در اثر حرارت بهم بچسبد.

▪ فویل آلومینیومی: لایه میانی که نسبت به رطوبت، نور، گاز و غیره، غیر قابل نفوذ است.

▪ کاغذ: لایه خارجی که قابلیت چاپ روی آنها میسر است. و بدین وسیله (دستورالعمل)، تاریخ مصرف، اجزاء تشکیل دهنده و غیره ثبت می شود.