پنجشنبه, ۲۰ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 9 May, 2024
در چیستی و چرایی شکم چرانی
ششمین گناه از هفت گناه مسیحیت که «هیرونیموس بوش» در تابلوی نامآورش کشیده است، پرخوری است؛ پرخوریای که خو و سرشتی غریزی داشته باشد و بر دیگر ویژگیهای انسانی و الهی او چیره شود. برخی آدمیان در گذرگاه لذتگرایی، به شکمچرانی رو میآورند، اما برخی دیگر به واقع دچار اختلالات روانپزشکی مربوط به آن، یعنی اختلالات خوردن هستند. پرخوری (بولیمیا) پرخوری همراه با احساس سنگین و نیرومند از دست دادن کنترل در مهار خوردن است.
اگر این پرخوری در افرادی با وزن طبیعی یا دچار اضافه وزن رخ دهد که براثر نگرانی از شکل و وزن پیکر خویش، پیوسته رفتارهایی برای رویارویی با جذب کالریهای واردشده به بدن در هنگام پرخوری انجام میدهند، پرخوری عصبی (بولیمیا نوروزا) نام میگیرد. یعنی گونهای از پرخوری که همراه با شیوههای نامتناسب پیشگیری از افزایش وزن است. دورههای تکرارشونده پرخوری عصبی، با احساس از دست دادن کنترل همراه است. مزاحمت اجتماعی یا ناراحتی پیکری یعنی تهوع یا درد شکمی، پرخوری را پایان میبخشد و در بیشتر موارد، فرد پس از پایان پرخوری دچار احساس گناه، افسردگی یا بیزاری از خود میشود. افراد دچار پرخوری عصبی برای پیشگیری از افزایش وزن، به رفتارهای جبرانی تکرارشوندهای همچون پاکسازی با مسهلها و مدرها یا ایجاد استفراغ عمدی، روزهداریهای تکرارشونده، ورزش بیش از اندازه و همانند آن رو میآورند. ممکن است براثر چنین رویکردی، اینگونه افراد پرخور بتوانند وزن خود را ثابت نگاه دارند. همچون بیاشتهایی عصبی که بعدها به آن اشاره خواهم کرد، پرخوری عصبی در زنان بسیار شایعتر از مردان است.
میزان بروز این اختلال در مردان یکدهم میزان بروز آن در زنان است. پیامرسانهای عصبی مغزی همچون سروتونین و نوراپینفرین را در پیدایش این اختلال موثر میدانند. اینگونه افراد همچون مبتلایان به بیاشتهایی عصبی، افراد بلندپروازی هستند که تعارضات روحی-روانی بیشتری دارند. اینان معاشرتیتر، خشمگینتر و تکانشیتر از مبتلایان به بیاشتهایی عصبیاند. وابستگی به الکل، دزدی از فروشگاهها و بیثباتی هیجانی (از جمله انجام خودکشی) با پرخوری عصبی ارتباط دارد.
دشواری کنترل تکانه ممکن است به صورت وابستگی به مواد و روابط جنسی خودویرانگرانه بروز کند. بیشتر بیماران دچار پرخوری عصبی، وزن طبیعی دارند اما وزن برخی از آنها ممکن است بالاتر یا حتی پایینتر از اندازه طبیعی باشد. آن دسته از بیماران که رفتارهای پاکسازی ندارند، آشفتگی کمتری نسبت به تصویر بدن خود دارند و اضطراب کمتری در رابطه با خوردن نشان میدهند. در عوض، اینان معمولا چاق هستند؛ هرچند گاهی به رژیمهای غذایی سخت، روزهداری، ورزشهای شدید اما بدون پاکسازی رو میآورند. پرخوری عصبی در مبتلایان به اختلالات خلقی، اختلال کنترل تکانه، افراد رو به خطر سوءمصرف مواد، برخی اختلالات شخصیت (همچون مرزی-آشوبناک)، اختلالات اضطرابی، اختلال خلق دوقطبی، افسردگیهای آتیپیک و اختلالات تجزیهای بیشتر دیده شده است. یکسوم تا نیمی از بیماران با سود جستن از رواندرمانی افزون به دارودرمانی طی پنج تا ۱۰ سال، بهبود کامل یافتهاند، درحالیکه ۲۰درصد آنان همچنان ملاکهای تشخیصی اختلال را داشته اند.
رفتاردرمانی شناختی، مهمترین و نخستین روش انتخابی برای درمان پرخوری عصبی است که طی ۲۰ جلسه در شش ماه انجام میشود. در اینگونه درمان، نخست چرخه رفتاری پرخوری و روزهداری که از سوی بیمار پاس داشته شده است، شکسته میشود و در همین حال کوشش میشود تا شناختهای مبتنی بر کژکاری بیمار و باورهای مربوط به غذا، وزن، تصویر بدن و درک کلی از خود، دگرگون شود. داروهای ضدافسردگی گوناگونی در درمان این اختلال به کار برده شدهاند. همانگونه که خاطرنشان شد، پرخوری عصبی لزوما به معنای چاقی یعنی افزون شدن بیش از اندازه چربی در بدن نیست و این دو هرگز برابر با یکدیگر نیستند، اما ممکن است پرخوری عصبی به چاقی بینجامد. چاقی عوامل پرشمار ژنتیکی، رشدی-پرورشی، بیجنبشی، آسیب مغزی، بیماریهای غددی و اختلالات روانی دارد. بیماران دچار چاقی هنگام هیجانات ناخوشایند، بیشازاندازه غذا میخورند. به نظر میرسد افراد چاق نسبت به نشانههای غذا و خوشمزگی آن در محیط، حساسیت غیرعادی دارند و در صورت دسترسی به اینگونه غذاها، توانایی پایان بخشیدن به خوردن را ندارند.
در واقع، این افراد به گونه معمول، درحالیکه نسبت به محرکهای بیرونی غذا بسیار حساس هستند، نسبت به علایم داخلی گرسنگی بهنسبت حساسیت ندارند؛ به گونهای که برخی از آنها توانایی جدا کردن گرسنگی از دیگر ناخشنودیها را ندارند. در این نوشتار، سندرم (نشانگان) خوردن شبانه را نیز باید در نظر داشت. افراد دچار این نشانگان، بهرغم خوردن شام، به گونهای گزافهآمیز میل به خوردن غذا دارند و احساس سیری نمیکنند. به نظر میرسد شرایط پراسترس زندگی، این نشانگان را هویدا میکند. آنگونه پرخوری که در آیین مسیحیت، گناه برشمرده شده، همانا اسراف در تغذیه و حرص (جنون) بیوقفه خوردن و آشامیدن است که در دین اسلام نیز فراوان مورد نکوهش واقع شده است. درست کردن شیوه و سبک زندگی، برنامهریزی غذایی سالم، ورزش و جنبش پیوسته، پرهیزها و روزهداریهای گاهبهگاه با هدف افزایش سطح معنویت، در کنار سود جستن از دارودرمانی و رواندرمانی شناختی-رفتاری همه و همه راهکارهای چیره شدن بر اختلالات خوردن هستند.
دکتر بهنام اوحدی
روانپزشک و رواندرمانگر مشکلات جنسی زناشویی و خانوادگی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران انتخابات سیدابراهیم رئیسی دولت سیزدهم مجلس شورای اسلامی روز دختر رافائل گروسی رئیس جمهور سید ابراهیم رئیسی رهبر انقلاب حجاب مجلس
قتل تهران پلیس هواشناسی شهرداری تهران وزارت بهداشت بارش باران آموزش و پرورش سیل فضای مجازی سلامت قوه قضاییه
گاز دولت مسکن خودرو قیمت دلار مالیات قیمت طلا قیمت خودرو حقوق بازنشستگان ایران خودرو بازار خودرو بانک مرکزی
نمایشگاه کتاب نمایشگاه کتاب تهران تلویزیون ازدواج کتاب محمدمهدی اسماعیلی سینمای ایران سریال دفاع مقدس تئاتر موسیقی سینما
هواپیما دانشجویان دانش بنیان اینوتکس
رژیم صهیونیستی اسرائیل جنگ غزه فلسطین آمریکا رفح حماس روسیه حمله به رفح نوار غزه ترکیه مصر
رئال مادرید فوتبال استقلال پرسپولیس لیگ قهرمانان اروپا بایرن مونیخ لیگ برتر بازی باشگاه استقلال لیگ برتر ایران ذوب آهن نساجی
تبلیغات اینترنت اپل سامسونگ ناسا عیسی زارع پور آب گوگل مایکروسافت
سرطان هندوانه کنسرو بیماران خاص آسم سنگ کلیه بیمه سبزیجات اعتماد به نفس