۱۷ مرداد, خوشحال باشیم یا غمگین

۱۷ مرداد, روز خبرنگار, است ما اهالی مطبوعات در این روز باید شادمان و خوشحال باشیم یا ناراحت و غمزده

۱۷ مرداد، روز خبرنگار، است. ما اهالی مطبوعات در این روز باید شادمان و خوشحال باشیم یا ناراحت و غمزده؟ شاید كمتر مقامی از اهالی قدرت فرصت اندیشیدن به احوال روزنامه‌نگاران را پیدا كند. در این روزها، تریبون‌های رسمی تنها چند جمله‌ای در نكوداشت مقام خبرنگار بیان خواهند كرد و بس. یك روز از تقویم تاریخ ایران به خبرنگاران اختصاص یافته بی‌آنكه جایگاه و سهم آنان از اختیارات و امتیازات یك نهاد مدنی معلوم باشد.

پس نباید حیرت كرد كه روزنامه‌نگاری ایرانی، در میان رشته‌ای از ناملا‌یمات و رنج‌ها، عنوان بی‌ثبات‌ترین شغل را گرفته است. همین دیروز در آستانه روز خبرنگار در حالی كه توقیف روزنامه هم‌میهن از یاد‌ها نرفته و تعطیلی خبرگزاری ایلنا را فراموش نكرده‌ایم باز یك روزنامه دیگر - شرق - هم توقیف شد. از خرداد ۷۶، كه دوره‌ای جدید از روزنامه‌نگاری را رقم زد، جوانان مستعد و با فكر و اندیشه تازه را راهی تحریریه‌ها كرد و تركیبی از روزنامه‌های پرمحتوا در پیشخوان افكار عمومی نشاند، سال‌ها می‌گذرد اما نه در آن سال‌ها و نه پس از آن سال‌ها امنیت و استقلا‌ل هنوز در این حرفه دیده نشده است.

تاریخ ۱۷۰ ساله مطبوعات در ایران، تاریخ نسلی گسسته است كه سیر ارتباط آدم‌ها، قلم‌ها واندیشه‌های آن با توفان حوادث بریده شده است. روزنامه‌نگار ایرانی در عمر قدمت و دیرینگی خود جز حسرت و حیرت چیزی به خود ندیده است. پس از یك و نیم قرن، حرفه روزنامه‌نگاری در ایران همان تهدیدها، آفت‌ها و تنگناها را دارد كه روزنامه‌نگاری عصر وقایع اتفاقیه داشت. فاجعه انقطاع نسل‌های روزنامه‌نگاری، ریشه در ضعف و عدم استقلا‌ل نهاد مطبوعات دارد. نهادی كه ماهیتا متعلق به جامعه است اما به حكم تقدیر و غفلت همواره مورد تهدید و تحدید واقع شده است. در تاریخ ایران روزنامه‌ها یا به حاشیه رانده شده یا عمرشان چنان كوتاه بوده كه بعد از چندی به محاق تعطیلی رفتند. حوادث اخیر صحنه مطبوعات نیز با وجود همه مرارت‌ها و تلخی‌ها این نتیجه گرانسنگ را دارد كه امروز پس از سال‌ها آزمون و تجربه مشكلا‌ت و موانع مسیر اطلا‌ع‌رسانی و خبر شناخته شده است.

وزن و اندازه تاثیر نهاد مطبوعات بر كانون‌های قدرت سنجیده شده و از همه مهم‌تر ظرفیت شبكه قدرت و نگاه سیاست‌ورزان به نقش اصحاب جراید هویدا گشته است. اما با این همه، تردیدی نیست كه افزایش نقش مطبوعات در پهنه سیاست ایران حساسیت‌ها، واكنش‌ها و مخالفت‌هایی را برانگیزد. تجربه چند سال اخیر می‌گوید كه بروز و ظهور یك تحول در جامعه مطبوعات در وهله اول منوط به تغییر نگاه صاحبان قدرت و تبدیل شرایطی است كه با امواج بدبینی و بدگمانی درباره نقش اهل قلم آمیخته است و در گام بعدی نیازمند تعریف و تفكیكی است كه باید در روابط با مطبوعات با قدرت به وجود آید. مطبوعات برای یافتن اقتدار و استقلا‌ل لا‌جرم باید به توقعات و تمنیات صاحبان قدرت از رسانه‌ها پایان دهند. ۱۷ مرداد، روز خبرنگار، است. ما اهالی مطبوعات در این روز باید شادمان و خوشحال باشیم یا ناراحت و غمزده؟ این سوال هنوز بی‌پاسخ است.

جواد دلیری