بحران اتحادیه اروپایی و جمهوری آذربایجان

این مرد تنومند موسیاه به آن زن بلوند کوچک اندام که پشت آن میز بزرگ کنفرانس درست روبه روی او نشسته است, نگاهی عبوس و تهدید آمیز می اندازد اما زن به نوعی او را متهم می کند که به اندازه کافی حقوق بشر را رعایت نمی کند و انتخابات های بعدی باید آزادتر از انتخابات های قبلی باشند و از آن گذشته در زمانه یی به سر می بریم که مطبوعات این کشور به آزادی های بیشتری نیاز دارند

این مرد تنومند موسیاه به آن زن بلوند کوچک اندام که پشت آن میز بزرگ کنفرانس درست روبه روی او نشسته است، نگاهی عبوس و تهدید آمیز می اندازد. اما زن به نوعی او را متهم می کند که به اندازه کافی حقوق بشر را رعایت نمی کند و انتخابات های بعدی باید آزادتر از انتخابات های قبلی باشند و از آن گذشته در زمانه یی به سر می بریم که مطبوعات این کشور به آزادی های بیشتری نیاز دارند. سپس همین خانم تک گویی خود را کمی نرم تر می کند و ضمن تایید برخی پیشرفت های صورت گرفته در کشور آن مرد، اضافه می کند که سرعت این پیشرفت ها باید بیشتر شود.

اما آن مرد یعنی «المار مامدیاروف» معلوم است که خشم خود را فرو می دهد و با آن می جنگد. او وزیر خارجه آذربایجان سرشار از منابع نفت و گاز است، یعنی وزیر خارجه کشوری در ساحل دریای مازندران در شمال ایران. به طور معمول کسی و حتی گاه رئیس جمهور آذربایجان هم نمی تواند با این مرد به این راحتی صحبت کند. اما مامدیاروف این بار زحمت کنترل خشم را به خود می دهد زیرا این خانم موبور و کوچک اندام برای آذربایجانی که زمانی یکی از جمهوری های شوروی بود، از اهمیتی خاص برخوردار است.این خانم ۵۹ ساله و به عبارتی این میهمان بی آلایش و راحت، همان زن اتریشی یعنی«بنیتا فررو والدنر» است که پست مهمی چون کمیسر اتحادیه اروپایی در امور روابط خارجی و سیاست های همسایگان اروپایی را بر عهده دارد. والدنر به طور مرتب به کشورهای همسایه اتحادیه اروپایی از مراکش و مصر و اردن و اسرائیل و اوکراین گرفته تا جمهوری های قفقازی ارمنستان و گرجستان و آذربایجان سفر می کند. او در این سفرها دموکراسی بیشتر طلب می کند و در عوض وعده ثبات و امنیت و رفاه می دهد.

اتحادیه اروپایی در مجموع تا به امروز هشت میلیارد یورو به ۱۲کشور مجاور خود کمک مالی و برای پرداخت ۱۲ میلیارد دیگر در عرض شش سال آینده به این کشورها برنامه ریزی کرده است.فررو والدنر امیدوار است این سرمایه گذاری موجب شکوفایی اقتصادی و برقراری ثبات در این کشورها شود و به تبع آن مرزهای اروپا هم از این ثبات و امنیت بهره مند شوند. از نظر این کمیسر عالی اتحادیه اروپایی در صورت وجود این «محفل دوستانه» است که می توان به عنوان مثال از ورود تروریست ها و مهاجران ناخواسته جلوگیری کرد.

با این حال این ایده خوب یک مشکل و دشواری هم دارد زیرا اکثر این کشورهای همسایه نه تنها خواهان برخورداری از ثبات و رفاه بلکه طالب عضویت در اتحادیه اروپایی هم هستند. به ویژه کشورهای منتهی الیه شرق اروپا امید به تحقق چنین آرزویی دارند زیرا لهستان، بریتانیا و کشورهای بالتیک خواهان گسترش مرزهای اروپا تا سواحل دریای مازندران هستند. به همین خاطر است که در حال حاضر تقریباً هیچ یک از اعضای اتحادیه اروپایی صحبت از فاز بعدی گسترش این اتحادیه نمی کند. والدنر هم با تاکید هر گونه برنامه برای پذیرش عضو در آینده را رد می کند و می گوید؛ «این اتحاد و دوستی باید تا مرزهای اعضای فعلی باشد و گسترش بیش از آن به صلاح نیست و مثل راه رفتن روی لبه تیغ می ماند.»

البته این درست است اما این روزها آن پرسش قدیمی باز هم تکرار می شود؛ پایان مرزهای اروپا کجاست؟ آیا گرجستان هم داخل این چارچوب است و جایگاه مراکش و حتی اسرائیل و البته اوکراین کجاست؟ فررو و گروهش با زحمت و تلاش زیاد برای هر یک از ۱۲کشور همسایه اتحادیه اروپایی یک برنامه عملیاتی تهیه کرده اند. آنها با کمک خود این کشورها محدوده هایی را برای دریافت کمک های علمی، تخصصی و مادی اتحادیه اروپایی انتخاب کرده اند. به عنوان مثال در حوزه ترابری، آموزش مشاغل، انرژی، آموزش های امور گمرکی، امور پلیسی و قضایی و کمک های غذایی و پوشاک برای نیازمندان. علاوه بر آن برخی مساعدت ها برای برقراری دموکراسی و حکومت قانون شبیه به آنچه در مورد المار مامدیاروف و جمهوری آذربایجان در نظر گرفته شده است نیز وجود دارد.

بنیتا فررو والدنر هنگام صرف شام در باکو با طرح دو پرسش در واقع وظایف اصلی دولت باکو را نیز گوشزد کرد؛ بازداشت بی دلیل آن سه روزنامه نگار چه زمانی پایان می یابد؟ چرا دولت آذربایجان اقدامات در جهت بهبود روابط با مسکو را جدی نمی گیرد؟ مامدیاروف هم با ترشرویی پاسخ داد که آن روزنامه نگاران باید در وهله اول درخواست آزادی خود را به صورت کتبی ارائه دهند تا از سوی قاضی مورد رسیدگی قرار گیرد. او در مورد بهبود روابط با مسکو هم اعلام کرد که گرچه کشورش مایل به این بهبودی است اما آذربایجان هرگز در مقابل روسیه سر خم نمی کند.

خانم « بنیتا فررو والدنر» ۵۹ ساله پست مهمی چون کمیسر اتحادیه اروپایی در امور روابط خارجی و سیاست های همسایگان اروپایی را بر عهده دارد. خانم والدنر به طور مرتب به کشورهای همسایه اتحادیه اروپایی از مراکش و مصر و اردن و اسرائیل و اوکراین گرفته تا جمهوری های قفقازی ارمنستان و گرجستان و آذربایجان سفر می کند. او در این سفرها دموکراسی بیشتر طلب می کند و در عوض وعده ثبات و امنیت و رفاه می دهد.

اتحادیه اروپایی در مجموع تا به امروز هشت میلیارد یورو به دوازده کشور مجاور خود کمک مالی و برای پرداخت ۱۲ میلیارد دیگر در عرض شش سال آینده به این کشورها برنامه ریزی کرده است. خانم فررو والدنر امیدوار است این سرمایه گذاری موجب شکوفایی اقتصادی و برقراری ثبات در این کشورها شود و به تبع آن مرزهای اروپا هم از این ثبات و امنیت بهره مند شوند.

بنیتا فررو والدنر به هنگام صرف شام در باکو با طرح دو پرسش در واقع وظایف اصلی دولت باکو را نیز گوشزد کرد؛ بازداشت بی دلیل آن سه روزنامه نگار چه زمانی پایان می یابد؟ چرا دولت آذربایجان اقدامات در جهت بهبود روابط با مسکو را جدی نمی گیرد؟ مامدیاروف هم با ترشرویی پاسخ داد که آن روزنامه نگاران باید در وهله اول درخواست آزادی خود را به صورت کتبی ارائه دهند تا از سوی قاضی مورد رسیدگی قرار گیرد. او در مورد بهبود روابط با مسکو هم اعلام کرد که گرچه کشورش مایل به این بهبودی است اما آذربایجان هرگز در مقابل روسیه سر خم نمی کند. و در پایان گفت که کشورش در این سال ها به «قدرتی میانی در منطقه با عملکردی خوب» تبدیل شده است.

تفاوت میان امروز آذربایجان با گذشته در ساعات شلوغی شبانه در باکو قابل مشاهده است؛ راه بندان های سنگین در خیابان ها و جایگزینی اتومبیل های کهنه و پوسیده ساخت شوروی سابق با اتومبیل های آخرین سیستم به نوعی حرکتی رو به جلو به شمار می آید. رشد اقتصادی سال ۲۰۰۷ آذربایجان نیز به برکت افزایش قابل توجه قیمت نفت و فروش گاز بالغ بر ۲۵ درصد می شود اما شکاف میان ثروتمندان و فقرا هم به همان صورت گسترده و عمیق تر شده و در جای جای پایتخت آذربایجان شاهد متکدیانی هستیم که حول و حوش فروشگاه های زنجیره یی و معروف پرسه می زنند.

با این حال اتحادیه اروپایی در گزارشی داخلی شرحی از وضعیت اقتصادی آذربایجان ارائه می دهد که می تواند تاییدی بر پیشرفت های اقتصادی این کشور باشد. اما هر جا صحبت از «مشکلات دائمی» این کشور می شود منظور وضعیت دموکراسی، حقوق بشر و آزادی مطبوعات است.

این مساله در مورد همسایگان آذربایجان یعنی گرجستان و ارمنستان هم صدق می کند و والدنر به آن کشورها هم نسبت به عدم دموکراسی و رعایت حقوق بشر و نبود مطبوعات آزاد هشدار داده است. اما جالب اینکه خانم فررو از سوی هم حزبی ها و دوستان سیاستمدار خودش چندان پشتیبانی نمی شود و غالب سیاستمداران اتریشی او را دست کم می گیرند. حتی یوشکا فیشر وزیر خارجه سابق آلمان هم او را دست می اندازد.اما عمده مشکل فررو والدنر همان ناسیونالیست های خشک و کله شق قفقاز هستند.

در سفری که والدنر اخیراً به ارمنستان داشت سخنگوی یکی از سازمان های حقوق بشری این کشور که از سوی سازمان ملل پشتیبانی مالی می شود، گزارشی از وضعیت ارمنستان به وی ارائه داد و فررو متوجه شد حتی ارمنستان هم در کلیات تفاوت چندانی با گرجستان ندارد؛ «این کشور هم دچار یک فساد عمیق سیاسی است و از قوه قضائیه مستقل و مطبوعات آزاد خبری نیست و وضعیت آزادی انتخابات هم رضایت بخش نبوده و از این نظر به شوروی سابق شباهت دارد.»

البته «ولادیمیر گورجنیدزه» نخست وزیر گرجستان همه این گزارش ها را «داستان هایی وحشتناک» می داند. این آقا که به زبان انگلیسی با لهجه امریکایی صحبت می کند و حتی سلام و احوالپرسی اش کاملاً امریکایی است عقیده دارد خیلی چیزها بهتر شده است اما گرجستان برای پیشرفت بیشتر نیازمند کمک های بروکسل است؛ «اروپا در مغز و در دل ما است و ما خواهان تجارت آزاد با شما و همین طور تسهیلات سهل تر روادید و البته عضویت در اتحادیه اروپایی هستیم.»گورجنیدزه می گوید در صورت پیروزی یک دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری امریکا، گرجستان خیلی زود به عضویت ناتو درخواهد آمد و البته در حال حاضر هم سربازان گرجی در عراق و افغانستان حضور دارند؛ «امریکایی ها این مساله را پذیرفته اند.» جناب نخست وزیر این جمله را با حالتی کنایه وار می گوید، سپس رو به فررو والدنر کرده و می گوید؛ «داشتن دوست، امر زیبا و پسندیده یی است.»

منبع؛ اشپیگل

محفل دوستان

ترجمه؛ محمدعلی فیروزآبادی