٢٠٠٩ سالی پرمشغله و پرهیاهو

دانیل فرانکلین در گزارشی در هفته نامه اکونومیست, به بررسی روند کلی رویدادهای جهان در سال ۲۰۰۸ و نیز انجام پیش بینی هایی برای سال ۲۰۰۹ پرداخته است هرچند که به گفته ی خود وی پیبش بینی های سال ۲۰۰۸ نقش برآب شد و در سال ۲۰۰۹ نیز شانس تحقق آنها زیاد نیست

دانیل فرانکلین در گزارشی در هفته نامه اکونومیست، به بررسی روند کلی رویدادهای جهان در سال ۲۰۰۸ و نیز انجام پیش‌بینی‌هایی برای سال ۲۰۰۹ پرداخته است. هرچند که به گفته‌ی خود وی پیبش‌بینی‌های سال ۲۰۰۸ نقش برآب شد و در سال ۲۰۰۹ نیز شانس تحقق آنها زیاد نیست!

دانیل فرانکلین سردبیر ویژه‌ نامه "جهان در سال ۲۰۰۸" در هفته نامه اکونومیست، در بررسی رویدادهای مهم این سال آ‌ورده است: سال ۲۰۰۸ پر از رویدادهای بزرگ و حوادث شگفت انگیز بود به خصوص برای بانک‌ها. در ابتدا کمپانی بیر اشترنز (The Bear Stearns) یکی از بزرگترین بانکهای سرمایه‌گذاری و معاملات اوراق بهادار و اندوخته‌ها در آمریکا با ۸۵ سال سابقه از هم فروپاشید.

سپس نوبت به کمپانی ۱۵۸ ساله لمن برادرز (Lehman Brothers) رسید؛ کمپانی بزرگی که در زمینه‌های سرمایه‌گذاری، بانکداری و فروش درآمدهای ثابت و خرید و فروش سهام فعالیت می‌کرد و در نتیجه بحران مالی در ایالات متحده سقوط کرد. در پایان نیز کل نظام مالی و اقتصادی آمریکا به تزریق سرمایه نیاز جدی پیدا کرد تا از این بحران رهایی یافته و اعتماد به نفس از دست رفته خود رادر بطن نظام سرمایه‌داری (Capitalism) که خود در احتضار به سر می‌برد، بازیابد.

نویسنده می‌گوید: به راستی در ابتدای سال ۲۰۰۸ چه کسی تصور می‌کرد که سالی آکنده از بحران را تجربه خواهد کرد؛ بحرانی که امواج سهمگینش بانک‌ها و کمپانی‌های بزرگی از Freddie Mac و Fannie Mae و AIG، گونته تامریل لینچ، HBOS و Wachovia و واشنگتن میوچوال را جملگی را در هم خواهد کوبید. ما (اکونومیست) هرگز چنین تصوری نمی‌کردیم. ویژه‌نامه جهان در سال ۲۰۰۸ نتوانست رویدادهای سال گذشته میلادی (۲۰۰۸) را به درستی پیش‌بینی کند.

دانیل فرانکلین سردبیر ویژه‌نامه اکونومیست در ادامه می‌نویسد: آری ما در پیش‌بینی تهاجم نظامی روسیه به خاک گرجستان هم شکست خوردیم. هر چند خبرنگار حوزه روسیه در اکونومیست سوگند می‌خورد که پیش‌نویس رویدادهای مورد پیش‌بینی خود را که به این جنگ مربوط می شود به دفتر مجله تحویل داده بود.

ما در ویژه‌نامه سال گذشته خود پیش‌بینی کردیم که کشورهای صادر کننده‌ی نفت (OPEC) درصدد آن خواهند بود تا قیمت نفت را در سقف بشکه‌ای حدودا ۶۰ تا ۸۰ دلار نگه دارند. حال آن که قیمت نفت در بازارهای جهانی در ژوئیه ۲۰۰۸ به مرز ۱۴۷ دلار در هر بشکه رسید. ما در ارزیابی‌های خود این گونه باور داشتیم که رومانو پرودی کماکان به عنوان نخست‌وزیر ایتالیا به استقبال کریسمس خواهد رفت، اما دست بر قضا دولت پرودی سقوط کرد و سیلویو برلوسکنی فاتح انتخابات ایتالیا شد. ما پیش‌بینی کردیم که کانادا سربازان ارتش خود را از استان قندهار در افغانستان خارج خواهد کرد، اما عملا اینگونه نشد. انتظار داشتیم که کن لیوینستون به عنوان شهردار لندن مجددا انتصاب شود، ولی برخلاف انتظار مغلوب پوریس جانسون رقیب محافظه‌کارش شد. جالب‌تر این که ما انتظار داشتیم هم اکنون هیلاری کلینتون سناتور دموکرات نیویورک عازم کاخ سفید باشد. حال این پرسش مطرح است که نظر به پیش‌بینی‌های نادرست سال گذشته ما دیگر چه دلیلی دارد که خوانندگان مجموعه پیش‌بینی‌های این شماره‌ را بخوانند؟ در پاسخ می‌توان به سه دلیل اشاره کرد؛ در وهله نخست اگر چه ما بحران اقتصادی بی‌سابقه در سال ۲۰۰۸ را در پیش‌بینی‌های خود نداشتیم اما از نظر سایر حوزه‌های مهم در عرصه تحولات جهان بخت با ما یار بود. به طور مثال پیش بینی اقتصادی ما ثابت کرد که به طور معقول و منطقی دقیق بوده است.

در آمریکا ما کاهش قیمت منازل مسکونی و تلاش‌های منسجم به منظور مقابله با رکود از طریق مخارج دولتی و همچنین کاهش نرخ بهره‌ و روند رو به صعود صادرات را انتظار داشتیم. البته ناگفته نماند که رشد اقتصادی بیش از حد ادامه یافت. در خصوص دیگر کشورها ما پیش‌بینی کردیم که یک شکاف رو به گسترش مابین بازارهای اقتصادی رو به رشد و کشورهای متمول رو به افول به وجود خواهد آمد. درست هنگامی که دولت انگلیس در حال ارائه دورنماهای مثبت و پیش‌بینی‌های امیدوار کننده بود، ما در خصوص طوفان اقتصادی که لندن و به طور کلی اقتصاد بریتانیا را تهدید می‌کرد، هشدار دادیم. در آسیا ما شاهد رکورد بازار سهام شانگهای بودیم، به طوری که شاخص سهام به میزان دو سوم طی ۱۲ ماه آینده (تا شرف سال ۲۰۰۹) کاهش یافت. در عرصه‌ی سیاست همانطور که انتظار می‌رفت خوزه لوئیس رودریگز زاپاترو در اسپانیا برای دومین دوره زمام قدرت را در دست گرفت. ولادیمیر پوتین اگر چه از مقام ریاست جمهوری کناره‌گیری کرد ولی قدرت واقعی در روسیه در چنگال تزار امروز روسیه یعنی پوتین است.

از سوی دیگر طبق برآوردهای اکونومیست، پیروزی کاندیدای حزب کومینتانگ در انتخابات ریاست جمهوری تایوان راه را برای از سرگیری پروازهای مستقیم از چین و بالعکس هموار نمود.

دانیل فرانکلین معتقد است: ما همچنین شاهد برگزاری المپیک خوبی بودیم. انتظار داشتیم بازی‌های المپیک ۲۰۰۸ در چین طبق برنامه با مشکلی روبرو نشود، ولی به لحاظ سیاسی با جار و جنجال‌هایی همراه باشد، چون چین تمام تلاشهای خود را به کار می‌بست تا مخالفانش را به خصوص در مورد تبت سرکوب سازد.

دلیل دومی که خواننده را برای خواندن این ویژه نامه ترغیب می‌سازد، این است که اصولا غلط یا درست از آب درآمدن پیش‌گویی‌ها موضوع اصلی نیست نکته اینجاست که در این ویژه‌نامه‌ها علاوه بر پیش‌بینی‌ها، طیف وسیعی از مقولات و مسایل حساس و رویدادهایی که جهان ما را در سالهای آ‌تی شکل می‌دهند مورد تحلیل و کنکاش قرار می‌گیرند و به خواننده درک نزدیکی از واقعیات را القاء می‌کند. در خصوص خود پیش‌گویی‌ها و گمانه‌زنی‌ها لازم به ذکر است که بسیاری از آنها در حقیقت به طرز فریب‌انگیزی متنوع و گسترده بود، البته این تمامی دلیل ذکر شده نیست و فقط نیمی از آن می‌باشد.

سردبیر اکونومیست می‌گوید: بله ما حدس می‌زدیم که هیلاری کلینتون رییس‌جمهور آمریکا خواهد شد اما در عین حال این را هم گفتیم که این قانون طلایی سیاست در آ‌مریکاست که در هر فصل انتخاباتی باید شاهد یک سورپریز بزرگ بود. ما تصور نمی‌کردیم که بهای نفت تا این حد تعجب برانگیز افزایش یابد اما در نهایت قیمت‌ها تقلیل یافت تا جایی که طبق ادعای ما رشد و خیزش اوپک، بذر تخریب و نابودی خود را هم در خود داشت. در پایان جهان به طرز شگفت‌انگیزی غیر قابل پیش‌بینی است. یکی از مهمترین نکته‌های ما که در شماره سال ۲۰۰۸ بدان اشاره شد، این بود که کلیدی‌ترین تحولات سال ۲۰۰۸ اساسا در صفحه‌ی رادار مشاهدات ما به طور کامل نامرئی است و البته که این امر حقیقت داشت.

● جهان در سال ۲۰۰۹

دانیل فرانکلین هم‌چنین در ویژه نامه "جهان در سال ۲۰۰۹" ضمن پیش‌بینی تحولات سیاسی جهان در این سال آورده است: هر کس که به برقراری یک دوره آرام و با ثبات پس از آشفتگی‌های سال گذشته در صحنه بین‌المللی چشم امید دوخته است در سال پیش رو ناامید خواهد شد! انتظار می‌رود که سال ۲۰۰۹ در زمینه‌های تجاری و اقتصادی و همچنین در حوزه‌ی سیاسی سال انطباق و سازگاری با جهان تحول یافته باشد.

اکونومیست در گزارش خود نوشته است: بارزترین تغییر و تحول در عرصه‌ی سیاسی در کاخ سفید شکل خواهد گرفت. باراک اوباما در ماه ژانویه به عنوان نخستین رییس‌جمهور سیاه‌پوست تاریخ آمریکا بر مسند قدرت تکیه خواهد زد. این به نوبه خود دستاورد چشمگیری تلقی می‌شود و البته فرصتی قابل توجه و خیره کننده.

پرزیدنت اوباما در زمینه‌ی سیاست خارجی می‌تواند جایگاه واقعی آمریکا را پس از سالهای زیانبار حکومت جورج بوش احیا کند. در حوزه‌ی داخلی رییس‌جمهور منتخب آمریکا در کنار کنگره‌ی دموکرات این کشور این فرصت را در اختیار دارد تا در بخش‌های مختلف علی‌الخصوص در نظام مراقبت‌های درمانی ایالات متحده اصلاحات جدی ایجاد کند. به طور مسلم اینها امیدها و انتظارات باراک اوباماست. او یکی از بزرگترین چالش‌های فرارویش مهار و اداره‌ی درست همین انتظارات می‌باشد به گونه‌ای که ناامیدی زیادی در بطن جامعه‌ی آمریکا به وجود نیاید.

سال ۲۰۰۹ به لحاظ سیاسی در فراسوی مرزهای آمریکا نیز سالی پر مشغله و پرهیاهو خواهد بود، به ویژه آن که در این سال شاهد برگزاری چندین و چند انتخابات در کشورهای مختلف خواهیم بود. هند بزرگترین دموکراسی جهان در سال نو میلادی به استقبال انتخابات عمومی خواهد رفت. در ژوئن ۲۰۰۹ نیز رای‌دهندگان ۲۷ کشور عضو اتحادیه‌ی اروپا در انتخابات پارلمانی اروپا شرکت خواهند کرد. علاوه بر اینها اندونزی پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان در جهان شاهد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود و در کشورهای مهمی نظیر کره‌ی جنوبی، ایران و افغانستان انتخابات مشابهی برگزار خواهد گردید.

دانیل فرانکلین می‌نویسد: نگاه و تمرکز رای‌دهندگان در هر کجای جهان در این سال مثل همیشه بر مقولات و مسایل داخلی کشورهایشان معطوف خواهد بود؛ اما در عین حال در پس زمینه افکار آنان، مناقشات و مقولات گسترده‌تری بر سر دیدگاه‌های رو به تغییر نسبت به وضعیت بازارهای اقتصادی و نقش دولت‌ها نیز مطرح خواهد بود چرا که اساسا پس لرزه‌های ناشی از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸همچنان در سال جدید میلادی ادامه خواهد داشت. رشد جهانی اقتصاد پس از پشت سرگذاشتن یک دوره شکوفایی خیره کننده که طی آن میزان تولید ناخالص داخلی (GDP) جهان هر ساله بین ۴ تا ۵ درصد افزایش یافت در سال ۲۰۰۹ به کمتر از سه درصد خواهد رسید. کشورهای متمول و اقتصاد‌های عظیم جهان همگی با رکود و تبعات ناشی از آن از قبیل ورشکستگی، قناعت، کاهش قدرت خرید و افزایش نرخ بیکاری مواجه خواهند شد.

در بطن شرکتها و کمپانی‌ها، عواید غیرمستمر و مزایای ویژه از بین خواهد رفت و قدرت از دست روسا و مدیران خیالباف به تدریج خارج خواهد شد و به مدیران ارشد مالی خواهد رسید. در سال جدید آن دسته از کسانی که از ثروت و زیرکی برخوردارند، فرصت خواهند یافت تا رقبای بازارهای تجاری را به قیمت ارزان خریداری کنند. در همین حال رشد اقتصادی جوامع رو به پیشرفت نیز افول خواهد کرد اما در بسیاری از کشورها همچنان قوی و مستحکم استمرار خواهد یافت؛ لذا تغییر موازنه‌ی قدرت در جهان به سود کشورهایی نظیر برزیل، روسیه، هند و چین تسریع پیدا خواهد کرد .انتظار می‌رود این کشورها در چگونگی اداره‌ی جهان نقش بیشتری ایفا کنند و از حق اظهار نظر مضاعفی برخوردار خواهند شد. به موازات سپری شدن ایام سال جدید، یکی از زوایای مهم مقولات مطرح در عرصه‌ی بین‌المللی توجه همگان را به سوی خود جلب خواهد کرد و این مساله چیزی نیست جز چگونگی رفع معضل گرمایش تدریجی زمین.

اواخر سال ۲۰۰۹ نشستی در همین زمینه در شهر کوپنهاک‌ دانمارک برگزار خواهد شد و راهکارهای دستیابی به توافقنامه‌ای جهت کاهش گازهای گلخانه‌ای پس از توافق کیوتو را مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد داد. البته بعید به نظر می‌رسد که چنین توافقنامه‌ای حاصل گردد ولی بحث تغییرات آب و هوایی و مقولات مربوطه از قبیل کمبود آب و یافتن سوخت جایگزین مثل اتانول در سال جدید میلادی به موضوعی قابل توجیه تبدیل خواهد شد.

سردبیر ویژه‌نامه اکونومیست می‌نویسد: جای نگرانی نیست چون دورنمای اوضاع در سال ۲۰۰۹ به این تیرگی‌ها هم نخواهد بود. سال نو میلادی در عین حال سرشار از حوادث و رویدادهای جالب و هیجان‌انگیز خواهد بود. دوبی بلندترین برج جهان را افتتاح خواهد کرد و چین نیز عظیم‌الجثه‌ترین چرخ و فلک جهان را به معرض نمایش خواهد گذاشت. کمپانی عروسک‌سازی باربی نیز پنجاهمین سال تاسیس خود را جشن خواهد گرفت. در سال جهانی ستاره‌شناسی دانشمندان چهار صد سال پس از آن که گالیله برای نخستین بار از دریچه تلسکوپ جهان ماورا را مورد کنکاش قرار داد، اقدام به برنامه‌ریزی پیشرفته برای مغز خواهند کرد و به جستجوی خود برای یافتن سیاره‌هایی مانند کره‌ی زمین ادامه خواهند داد.

در پایان گزارش دانیل فرانکلین آمده است: شانس به حقیقت پیوستن پیش‌بینی‌های ویژه‌نامه اکونومیست بین ۵ تا ۲۰ درصد تخمین زده شده است. در پایان این پرسش مطرح است که آیا در سال ۲۰۰۹ شاهد عقد قرارداد صلح میان اسراییل و سوریه، درمان سرطان یا استعفای الیزابت دوم ملکه انگلیس خواهیم بود؟ احتمالا خیر.