گیاه شناسی از دیدگاه قرآن کریم

همه گیاهان روی زمین و داخل دریاها ”نشانه بارزی از عظمت“ خداوند منان می باشند گیاهانی که قرآن از آنها نام برده است هم از نظر ”خواص و کاربرد“ و هم از جهت اشاره به ”رویدادها“ و وقایعی که همراه با نام این گیاهان آمده نیز از اهمیت ویژه ای برخوردارند و چون نام این گیاهان در کلام الهی راه یافته حفظ این نام ها به طور ابدی تضمین شده است و شناخت آنها برای درک بسیاری از آیات قرآن لازم است

مؤسسه قرآنی تفسیر جوان با حدود ۲۰۰ عنوان اثر قرآنی یک مؤسسه خصوصی فعال در زمینهٔ انتشار آثار پر محتوای قرآنی است ویژگی‌هائی که در صفحهٔ آخر آثار منتشره این مؤسسه نوشته شده متفاوت و جالب توجه است:

▪ نخستین کتابخانه تخصصی قرآن کریم، ورود برای عموم ”رایگان و آزاد“ است.

▪ آموزش تفسیر و روش تحقیق موضوعی قرآن از طریق کارگاه‌های آموزشی ”رایگان“ است.

▪ هرگونه چاپ و نسخه‌برداری از همه آثار این مؤسسه به منظور توسعه فرهنگ قرآن کریم ”بلامانع“ است.

▪ همه آثار مؤسسه پس از فروش و استفاده ”پس گرفته می‌شود“.

▪ تولید سه نوع تفسیر قرآن ویژه سه گروه سنی کودک، نوجوان و جوان.

▪ همه آثار مؤسسه قبل از چاپ به تأیید حداقل یک نفر از مراجع تقلید یا مجتهدین می‌رسد.

▪ طرح جلدهای آثار مؤسسه بسیار جذاب و متنوع و ”جوان‌پسند“ بوده و با آثار مشابه دینی کاملاً متفاوت است.

▪ قیمت نقد و نسیه آثار مؤسسه یکسان است و ”تعیین اقساط با خریدار“ می‌باشد.

▪ افراد بی‌بضاعت می‌توانند آثار مؤسسه را ”رایگان“ دریافت کنند.

▪ مؤسسه ۲۵ تنوع جذاب در آثار قرآنی خود دارد، نظیر فلش‌کارت، روزنامه‌دیواری، کارت پستال، کارتون، تفسیر گرافیکی و ...

▪ متن بیش از ۳۰۰ کتاب تفسیر موضوعی و کاربردی قرآنی که توسط مؤسسه یاد شده برای کودکان، نوجوانان و جوانان تألیف شده، بر روی ”سایت مؤسسه“ قابل دسترسی است و همه علاقه‌مندان در سراسر جهان به‌صورت ”رایگان“ می‌توانند تمام یا بخشی از این آثار را در منزل و محل کار خود مطالعه و پرینت بگیرند.

▪ به هر کسی که از ۱۴۳۰ سال پیش (از صدر اسلام) تاکنون یک نمونه کتاب قرآنی را با جمع ویژگی‌های آثار این مؤسسه ارائه دهد، هزینه سفر عمره ”جایزه داده می‌شود“.

▪ ۲۰۰۰ نفر پژوهشگر جوان در مؤسسه جذب، آموزش و بکارگیری شده‌اند و ”هر هفته یک اثر جدید قرآنی“ از آنها چاپ و منتشر می‌شود.

کتاب گیاه‌شناسی از دیدگاه قرآن کریم یکی از آثار جذاب و خواندنی منتشر شده توسط این مؤسسه است.

دکتر محمد بیستونی نویسنده این کتاب در مقدمه آن می‌نویسد:

همه گیاهان روی زمین و داخل دریاها ”نشانه بارزی از عظمت“ خداوند منان می‌باشند. گیاهانی که قرآن از آنها نام برده است هم از نظر ”خواص و کاربرد“ و هم از جهت اشاره به ”رویدادها“ و وقایعی که همراه با نام این گیاهان آمده نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. و چون نام این گیاهان در کلام الهی راه یافته حفظ این نام‌ها به‌طور ابدی تضمین شده است و شناخت آنها برای درک بسیاری از آیات قرآن لازم است.

انگیزه تألیف این کتاب توجه دادن جوانان عزیز به مخلوقات عظیم خداوندی به‌عنوان نشانه‌های بارز بر وجود حکیمی مدبر و نیز حفاظت از محیط زیست و در رأس آنها پاسداری از ”حریم الهی گیاهان“ می‌باشد، زیرا اسلام عزیز در همه شئون اجتماعی و اخلاقی تحولات زیربنائی ایجاد کرد که یکی از زیباترین آنها ”تکریم طبیعت زیبا و آرامش‌بخش“ می‌باشد.

در ذیل قسمتی از این کتاب پرمحتوا را می‌آوریم:

انسان با اطلاع غریزی از امواج لطیف گیاهان و اثر حیات‌بخش آن از بودن با طبیعت بزرگ‌ترین لذت و شادی را احساس می‌کند. در تولد، ازدواج و مرگ همان‌قدر گل حضور دارد که در روی میز غذا و یا در جشن‌ها. به‌عنوان ابزار عشق و دوستی گل هدیه می‌کنیم و همین طور برای تبریک مسکن جدید و یا تشکر از مهمان‌نوازی.

خانه‌های ما با زینت گل زیبا می‌شود، شهرهای ما با پارک و سرزمین‌هایمان با پارک‌های طبیعی و جنگل. اولین کاری که یک خانم خانه‌دار برای زیباتر شدن محیط خانه انجام می‌دهد قرار دادن یک گیاه یا چند شاخه گل و گلدان در اطاق است. بیشتر مردم و ادیان، بهشت را به‌صورت مجموعه‌ای از گیاهان و حوریان می‌دانند.

ریشه‌های کرم مانند گیاه که داروین آنها را به سلول‌های مغزی تشبیه کرده به وسیله جوانه‌های سفید رنگ موئین به‌طور مرتب و مداوم به عمق خاک نقب می‌زنند و با فشار خود را پیش می‌برند و در هر حرکت ترکیب خاک را می‌چشند. هر حفره خالی کوچکی که یک ذره ناچیز مواد نشاسته‌ای بتواند در آن ذخیره شوند جهت نیروی ثقل را به پیشروان گیاه نشان می‌دهد.

وقتی خاک خشک و بی‌آب باشد ریشه‌ها از آن‌جا به طرف محل مرطوب دور می‌زنند و یا به طرف محل عبور لوله آب تغییر جهت می‌دهند. ریشه گیاه کوچک و زیبای یونجه گاهی تا چهل فوت (حدود دوازده متر) به دنبال رطوبت حرکت می‌کند و دارای چنان توانی است که بتون را می‌شکند و راه خود را باز می‌کند. گیاهی که برای رشد احتیاج به قیم دارد ابتدا به طرف یک تکیه‌گاه می‌خزد و چنان‌چه مناسب نباشد جهت خود را به سمت دیگر تغییر می‌دهد. آیا گیاه تکیه‌گاه را می‌بیند یا به‌صورتی که برای ما ناشناخته نیست آن را حس می‌کند. چنان‌چه گیاه در میان چند مانع باشد و نتواند تکیه‌گاه ممکن را ببیند بدون خطا به طرف تکیه‌گاهی که در نزدیکی موجود است ولی دیده نمی‌شود حرکت می‌کند و از حرکت به طرف مکانی که تکیه‌گاه یا قیمی در آن موجود نیست خودداری می‌کند.

رائول فرانس می‌گوید: گیاه توان و قصد و اراده دارد. می‌تواند به طرف چیزی که دلخواه اوست و یا به خلاف آن حرکت کند و در این حرکت رمزی و سری است، رمزی نظیر آن‌چه در حرکت همه موجودات هست. ساکنان علف‌زار یا آن‌چه یونانیان آن را بوتان نامیده‌اند، به‌نظر می‌رسید برخلاف ظاهر بی‌حرکتشان قادر هستند که مشاهده و درک کنند و نسبت به آن‌چه در اطرافشان می‌گذرد عکس‌العمل نشان بدهند. درک و عکس‌العملشان در این زمینه در حقیقت بسیار پیشرفته‌تر از انسان است.

نوعی گیاه حشره‌خوار، مگسی را که به آن نزدیک می‌شود بدون هیچ‌گونه لغزش و خطا گرفتار می‌کند و برای دسترسی به آن بدون خطای جهت‌یابی به آن نزدیک می‌شود. بعضی گیاهان پارازیتی قادرند حتی ضعیف‌ترین بوی شکار را تشخیص بدهند و برای رسیدن به آن بر هر مانعی فایق می‌شوند.

به‌نظر می‌رسد گیاه می‌داند کدام نوع مورچه شیره گیاهی‌اش را می‌دزدد چون به‌محض نزدیک شدن این نوع مورچه خود را جمع می‌کند و می‌بندد و وقتی باز می‌شود که روی ساقه آن شبنم کافی باشد و برای عبور مورچه ایجاد اشکال کند. درخت اقاقیا که گیاه پیشرفته‌تری است مورچگانی را که برای دفع موجودات علفزار مفید می‌داند با دادن شیره گیاهی مناسب از سایر حشرات حفاظت می‌کند. آیا این برحسب تصادف است که گیاه برای تطبیق خود با زندگی حشراتی که گل‌ها را با گرده بارور می‌کنند، با علاقه به اشکال گونه‌گون رشد می‌کند، حشرات را با رنگ و عطر مخصوص تطمیع و تشویق به نزدیکی و گرده‌پاشی می‌کند و سپس آنها را با شیره دلخواهشان تغذیه و پاداش می‌دهد و برایشان این اطمینان را ایجاد می‌کند که پس از عمل تلقیح گرده‌ای از در مخصوص گیاهی راه خروج از محل برایشان فراهم است. آیا این فقط یک تصادف و یا عمل غیرارادی است که نوعی گیاه ارکیده گلبرگ‌هایش به شکل تن جنس ماده نوعی مگس است که جنس نر آن با همین تصور با آن جفت می‌شود و در نتیجه امر تلقیح گیاه را انجام می‌دهد؟ آیا این فقط یک تصادف است که گل‌هائی که در شب باز می‌شوند عموماً سفید هستند تا حشرات و پروانه‌های شبانه را به خود جذب کنند و در روشنائی شفق عطر قوی‌تری به فضا پخش می‌کنند و یا گل زنبق در جائی که فقط مگس موجود باشد برای جذب آن بوی گوشت گندیده ایجاد می‌کند و یا گیاهانی که در معرض باد هستند و امر تلقیح گرده‌ای آنها به وسیله باد صورت می‌گیرد انرژی خود را به شکل‌سازی و یا عطرپراکنی جاذب هدر نمی‌دهند؟

گیاهان برای حفاظت از خود تیغ تولید می‌کنند و مزه تلخ ایجاد می‌کنند و یا ترشحات چسبنده به وجود می‌آورند و حشرات مزاحم را گرفتار کرده و می‌کشند.

گیاه حساس لوس در خود یک مکانیزم دفاعی دارد که به‌محض نزدیک شدن سوسک یا مورچه یا کرم یا حشره دیگری به ساقه و حرکت به سمت برگ‌های خوشمزه آن با لمس یک زائده حساس به وسیله مهاجم به ساقه خم می‌شود و برگ جمع می‌شود به‌طوری که مهاجم یا از روی اعضاء خم شونده به پائین پرتاب می‌شود و یا از ترس مجبور به فرار می‌شود. بعضی گیاهان که در منطقه باتلاقی رشد می‌کنند و موفق به یافتن ازت هوا نمی‌شوند ازت لازم را با خوردن حشرات مخصوصی به‌دست می‌آورند. بیش از پانصد گونه گیاه گوشت‌خوار وجود دارد که خوراک آنها را گوشت حشرات تا گوشت گاو تشکیل می‌دهد. این گیاه با وسائل و روش‌های ماهرانه مانند شاخک‌های حساس یا موهای چسبنده و یا تله‌های قیفی شکل قربانی خود را به دام می‌اندازند. شاخک‌های گیاهان گوشت‌خوار نه فقط در حکم دهان گیاه است بلکه شکم گیاه را تشکیل می‌دهد که پس از به دام انداختن شکار با کمک پایه‌های حامل شاخک‌ها گوشت و خون شکار را هضم می‌کند و فقط اسکلت آن را باقی گذاشته و رها می‌کند. گیاه حشره‌خوار ساندو در مقابل تماس میله فولادی یا دانه شن و سایر اجسام شبیه آنها هیچ عکس‌العملی نشان نمی‌دهد اما در مقابل احساس موادغذائی که می‌تواند از گوشت آن استفاده کند با سرعت و حساسیت عکس‌العمل نشان می‌دهد.

داروین کشف کرد که این گیاه حتی نسبت به تکه نخی آماده شده به وزن چند صد هزارم گرم که بر روی برگ آن گذاشته شود حساسیت نشان می‌دهد. یک پیچک حساس که پس از ریشه‌های فرعی گیاه بالاترین حساسیت را دارد با تماس یک نخ ابریشم به وزن ۲۵:۱۰۰۰۰۰ گرم شروع به پیچیدن به دور آن می‌کند.

ابتکار و خلاقیت گیاه برای ایجاد انواع اسکلت و سازه خیلی وسیع‌تر و پیشرفته‌تر از انسان است. سازه‌های ساخت انسان نمی‌تواند در شرایط مساوی با مقاوت تنه لوله‌ای شکل و بلند درخت که در مقابل طوفان‌های سهمگین پایدار است برابری کند. تکنیک استفاده گیاه از مکانیزم پیچاندن فنری شکل الیاف برای مقاومت در برابر پاره شدن روشی است که هنوز انسان به‌طور کامل بدان پایه نرسیده. سلول گیاهی با تطویل و قلاب شدن به یکدیگر تبدیل به الیاف می‌شود و تشکیل ساقه مقاوم را می‌دهد. همراه با رشد درخت، ساقه آن ستبر و قوی می‌شود تا بتواند وزن و فشار آتی را بهتر تحمل کند.

گیاه نسبت به جهت و زمان آینده حساس است. کاشفان و شکارچیان در مراتع دره می‌سی‌سی‌پی نوعی گیاه آفتابگردان یافتند که برگ‌های آن دقیقاً جهت عقربه‌های قطب‌نما را نشان می‌داد. گیاه شیرن‌بیان نسبت به هر نوع الکتریک و میدان مغناطیسی آن‌چنان حساس است که به‌عنوان گیاه هواشناسی از آن استفاده می‌شود. گیاه‌شناسانی که اولین‌بار این شیرین‌بیان را در باغ گیاه‌شناسی کیوی لندی آزمایش کردند کشف کردند که این گیاه دارای خواصی است که به کمک آن می‌توان تندباد، طوفان، گردباد، زلزله و حتی وقوع آتشفشان را به‌طور نسبی پیش‌بینی کرد.

گیاهان ارتفاعات آلپ قادر به تشخیص دقیق فصول هستند و آمدن بهار را تشخیص می‌دهند و با حرکت جوانه‌های بهاری به داخل پوشش برف دیرپا به نوبه ایجاد حرارت کرده و ذوب شدن سریع‌تر برف را باعث می‌شوند.

انسان زمینی به گیاه به‌عنوان موجود بدون شعور نظر می‌کرده ولی کشف شده که گیاهان قادر به تشخیص صداهائی هستند که گوش انسان قادر به درک آن نیست و قادر به تشخیص رنگ‌ها و موج‌هائی مانند مادون قرمز و موراءبنفش هستند که خارج از طیف درک و احساس بشر است. گیاهان به‌خصوص نسبت به اشعه ایکس و امواج تلویزیونی با فرکانس بالا بسیار حساس هستند.

رائول فرانس عقیده دارد که دنیای گیاهی نسبت به گردش و حرکت زمین و ماه و حرکت سایر سیارات منظومه شمسی حساس و پاسخگو است و روزی خواهد رسید که رابطه آن با کلیه اجرام کیهانی به اثبات برسد. فرانس می‌گوید با توجه به این‌که مشخصات یک گیاه علی‌رغم ضایعاتی که ممکن است به آن وارد شود ثابت می‌ماند پس باید پذیرفت که نوعی جوهر ذاتی و هوشیار وجود دارد که فرم گیاه را حفظ می‌کند، نوعی هوشیاری که رهبری گیاه را برعهده دارد. حال این هوشیاری ممکن است در داخل گیاه باشد یا این‌که از خارج گیاه آن را هدایت کند.

گیاه موجودی است بشاش، پرحرکت، انعطاف‌پذیر و سازگار با طبیعت و همین خواص باعث شده که با شرایط مختلف خو بگیرد، دوباره و چندین باره شکل خود را عوض کند و با محیط تطبیق دهد.

گیاه پس از هر دوره فعالیت و خزان، وجود خود را روی دانه‌های جدید ثبت می‌کند.

دانه گندم مجموعه‌ای است کامل. در یک انتهای این دانه شیاردار مجتمع جوانه قرار دارد و در انتهای دیگر قسمت برآمده‌ای است که مجموعه پیچیده‌ای از نشاسته پیچیده در پروتئین است و پس از کشت تا زمانی که ریشه روئیده شود جوانه را تغذیه می‌کند. کل دانه در سه غلاف تودرتو پیچیده شده که شامل ویتامین‌ها، آنزیم‌ها و کانی‌های حیاتی برای بدن مانند کوبالت و منگنز و مولیبدن و غیره است که حذف هر یک باعث انواع نارسائی‌های قلبی و معدوی می‌شود.

آسیاب‌های صنعتی متداول مجتمع جوانه و سه غلاف سبوس را جدا می‌کند و برای خوراک دام می‌فرستد و دو نوع آرد معمولی سفید و عادی که عمدتاً نشاسته است برای انسان باقی می‌گذارد.

سایر حبوبات که از آنها نان تهیه می‌شود مانند جو، ذرت، جو سیاه هم ساختمان و ترکیبی مشابه گندم دارند. سر گندم یکی از منابع نادر ویتامین ب‌کمپلکس در طبیعت است و شاید به همین علت گندم ماده اصلی حیات نامیده می‌شود. گندم علاوه بر مواد بالا دارای مقداری باریوم است که کمبود آن در انسان ایجاد امراض معدوی و قلبی می‌کند و جزئی وانادیوم دارد که برای سلامت قلب لازم است. در هرم حیات، گیاه نقش اساسی دارد. ”انسان قادر نیست از مواد طبیعی مستقیماً تغذیه کند، بنابراین گیاه به‌عنوان واسطه بین خاک و حیوان و انسان وارد عمل می‌شود و آنها را مستقیم یا غیرمستقیم تغذیه می‌کند.“ بدن ما با وساطت گیاه و حیوان از خاک ساخته می‌شود. میکروارگانیسم‌ها مواد شیمیائی خاک را می‌شکنند و آن را برای رشد گیاه آماده می‌کنند...

از دیگر آثار این نویسنده می‌توان به کتاب‌های ذیل اشاره کرد:

▪ تفسیر جوان قطع وزیری ۲۷ جلدی (در ۵ جلد)

▪ فهرست‌واره موضوعی تفسیر جوان قطع وزیری دوره ۲ جلدی

▪ تفسیر بیان قطع پالتوئی بزرگ دوره ۳۰ جلدی

▪ فهرست‌واره موضوعی تفسیر بیان

▪ فرهنگنامه لغات قرآنی جوان (برگرفته از قاموس‌ قرآن آیت‌الله قرشی)

▪ قرآن ناطق علی‌ابن‌ابیطالب علیه‌السلام (برگرفته از الغدیر علامه امینی ره)

▪ روش تدریس روش انس با قرآن

▪ روش انس با قرآن

▪ همسفر با خورشید (قرآن صبحگاهی)

▪ راز خوشبختی

▪ فقر و ثروت

▪ حقوق زن از دیدگاه قرآن و روایات

▪ توسل و شفاعت از دیدگاه قرآن و روایات

▪ شیطان‌شناسی از دیدگاه قرآن کریم

▪ تفسیر گرافیکی (تصویری) قرآن کریم

▪ رفاقت و دوستی از دیدگاه قرآن کریم

▪ سیمای مهدی (عج) در قرآن و روایات

▪ عیسی (ع) در قرآن کریم

▪ معادشناسی از دیدگاه قرآن