فرار شاه از ایران اتفاقات 26 دی ماه سال 57

فرار شاه از ایران 26 دی ماه سال 1357 محمدرضا شاه پهلوی از ایران فرار کرد و و رژیم پهلوی در کمتر از یک ماه پس از فرار شاه سقوط کرد در این مقاله به گفته های احمد علی مسعود انصاری از نزدیکان خانواده پهلون پیرامون جریانات فرار شاه پرداخته ایم که آنرا با هم در زیر می خوانیم

با فراگیر شدن جرقه‏ های اولیه انقلاب و فشار نیروهای مخالف رژیم و هماهنگی قیام‏ های مردمی به رهبری حضرت امام خمینی(ره) و پس از وقایع خونین کشتار 17 شهریور و 13 آبان 57 و برگزاری مراسم چهلم ‏های مختلف در شهرهای کشور و نیز اعتصاب کارگران شرکت نفت و از همه مهمتر چاپ اعلامیه توهین ‏آمیز روزنامه اطلاعات، کنترل امنیت کشور از دست نیروهای رژیم و حتی حکومت نظامی خارج شد و موجب گردید که در مدت زمان کوتاهی، پایه‏ های اقتدار رژیم 2500 ساله شاهنشاهی سست شده و منجر به فرار شاه شود. 26 دی ماه سال 1357 سالروز فرار شاه از ایران است به همین دلیل گفته های احمد علی مسعود انصاری که پسر خاله فرح پهلوی و یکی از نزدیکان محمد رضا پهلوی بود را در زیر آورده ایم.

1. اسد الله علم حدود یکسال قبل از پیروزی انقلاب فوت کرد. وجود علم به شاه روحیه لازم را می داد تا از دخالت فرح در سیاست تا حد ممکن جلوگیری کند. بعد از فوت علم، فرح دخالت در سیاست را به کمک اطرافیان خود که اصولا با تفکر و نوع برخورد شاه موافق نبودند، گسترش داد.

2. بعد از دادن فضای باز سیاسی کم کم جو سیاسی ایران رو به نا آرامی گذاشت. فرح به تشویق اطرافیان خود، شاه را متقاعد می کرد که بعد از 37 سال اختناق این عکس العمل ها عادی است و با صبر اوضاع کشور به حالت عادی برمی گردد. در عید فطر سال 57 شاه متوجه شد که ده ها هزار نفر شعار بر مرگ شاه می دهند که پس از آن چند اتفاق مهم افتاد.

1- شاه روحیه خود را از دست داد.

2- شاه متوجه شد که اشتباه کرده و برای هر کاری دیر شده است و دیگر باز گرداندن اوضاع به حالت عادی آسان نخواهد بود. خود او در تبعید به من گفت که در آن زمان متوجه شده بود که برای باز گرداندن ارامش سیاسی دیگر خیلی دیراست.

3- با ناامیدی و باختن روحیه تصمیم گیری برای او مشکل شد و هر تصمیمی هم که می گرفت فرح خانم به تشویق همراهان خود آن تصمیمات را خنثی می کرد. برای نشان دادن این رویه چند نمونه از آنها را مرور می کنم.

تیمسار امجدی و تیمسار اویسی برای من تعریف کردند که ارتش با همکاری ساواک شناسایی کرده بودند که افرادی که تظاهرات را شکل داده و مدیریت می کنند در حدود هزار نفر هستند.

همه آنها شناسایی و اطلاعاتشان نیز موجود بوده است. طرحی تهیه می کنند و به صورت بسیار محرمانه با شاه تماس تلفنی می گیرند که این هزار نفر دستگیر شده و به جزیره قشم برده شوند تا جو آرام شود. شاه نیز موافقت می کند. یک ربع بعد فرح زنگ می زند و دستور می دهد که هیچگاه اینکار را نکنید و این طرح خنثی می شود.

زمانیکه تصمیم به تشکیل دولت نظامی گرفته شد، شاه به آقای محمود الیاسی گفت که تیمسار غلامعلی اویسی برای گرفتن فرمان نخست وزیری فرادی آن روز به کاخ بیاید. آن طوریکه که از اقای الیاسی شنیدم فرح سخت مخالفت می کند که شاه می خواهد یک جلاد را به نخست وزیری بگمارد و نظر شاه را عوض می کند و تیمسار ازهاری به این سمت انتخاب می شود.

بر اساس آنچه شاه و آقای معینیان در مورد نطق صدای انقلاب شما را شنیدم برای من شرح دادند این نطق را در صبح روزی که ایراد شد، آقایان رضا قطبی و سید حسین نصر به کاخ پیش فرح می آورند. هر چه شاه خواستار دیدار این نطق می شود متن نطق در اختیار او قرار نمی گیرد. درست قبل از ایراد و ضبط، نطق را در اختیار شاه می گذارند.

شاه آن را می خواند و بعد متوجه می شود چه اشتباه بزرگی کرده است. بارها شاه در جلوی من با فرح دعوا می کرد و رو به فرح می گفت "که ایراد آن نطق بزرگترین اشتباه تاریخی و سیاسی من بود و چرا اینکار را با من کردید."

شاه آن را می خواند و بعد متوجه می شود چه اشتباه بزرگی کرده است. بارها شاه در جلوی من با فرح دعوا می کرد و رو به فرح می گفت "که ایراد آن نطق بزرگترین اشتباه تاریخی و سیاسی من بود و چرا اینکار را با من کردید."

فرح شاه را تشویق به بازداشت بسیاری از نوکران سیاسی شاه و آزاد کردن دشمنان شاه کرد.

بعد از رفتن شاه از ایران و قبل از سقوط نظام شاهنشاهی در مراکش شاه متوجه می شود که از ایران – ارتش یا دولت - با او تماس تلفنی گرفته نمی شود. از آقای محمود الیاسی در این مورد جویا می شود. آقای محمود الیاسی از تلفنخانه کاخ در مراکش جویا می شود به او می گویند که تماس های متعددی گرفته می شود ولیکن فرح دستور داده است تلفنی به شاه وصل نشود. زمانیکه شاه با ملک حسن دوم به کاخ بر میگردند . آقای الیاسی از شاه میخواهد تا با او به تلفنخانه رفته و تلفنچی های کاخ، دستور فرح را مستقیما به شاه اظهار می کنند.

4- بعد از باختن روحیه در حقیقت فرح زمام امور را به دست گرفت و شاه هیچکاره بود. اولین اقدام فرح در ان زمان جدا کردن تیمسار ایادی از شاه بود و در نتیجه شاه تنها و مریض در اختیار تصمیمات فرح خانم و اطرافیان او قرار گرفت. در حقیقت شاه دیگر کاره ای نبود که بخواهد بماند.

5- اصولا شاه احساس مسئولیت به یاران خود نمی کرد. همه باید نسبت به او وفادار و او وظیفه وفاداری نسبت به هیچکس را نداشت. از اینرو عده زیادی از هواداران خود را به تشویق فرح زندانی کرد و همه هوادران خود را رها کرد. عده ای در دفاع از شاه می گویند او نمی خواست خونریزی شود، در جواب باید از ایشان پرسید ، پس خون طرفداران او چه.

اصولا شاه احساس مسئولیت به یاران خود نمی کرد. همه باید نسبت به او وفادار و او وظیفه وفاداری نسبت به هیچکس را نداشت. از اینرو عده زیادی از هواداران خود را به تشویق فرح زندانی کرد و همه هوادران خود را رها کرد

6- شاه سلطنت را از پدر خود به ارث برده بود. شاه شدن به او هدیه و یا تحمیل شده بود. او بر اساس وظیفه اینکار را می کرد. وقتی اوضاع آرام بود آقایی می کرد وقتی کار مشکل می شد عرصه کار زار را ترک می کرد.

7- من دو بار از شاه در تبعید سئوال کردم که چرا مملکت را ترک کرد و رفت.

بار اول در مکزیک بود. شاه به من گفت اگر می ماندم مرا می کشتند. به او گفتم این رئیس جمهور کره جنوبی را ببینید که هیچ به حرف امریکا گوش نمی کند و محکم نشسته است. شاه سکوت کرد. چند روز بعد شنیدم که همان رئیس جمهور در شام خصوصی دو نفره با رئیس سازمان امنیت خود، توسط همان رئیس سازمان امنیت به ضرب گلوله به قتل رسید.

نکته ای که باید به آن توجه کنیم این است که همانطور که از یک سر باز،یک درجه دار و یا یک افسر انتظار می رود که تا پای جان ایستادگی کند، این امر در مورد ریاست کل قوا نیز صادق است.

بار دوم در قاهره از شاه سئوال کردم چرا مملکت را ترک کردید. این بار عصبانی شد و گفت چند بار بگویم اگر من دیکتاتور بودم می کشتم و تا آخر عمر خود حکومت می کردم ولیکن من پادشاه هستم و سلطنت نمی تواند بر روی خون ادامه پیدا کند. در جواب ایشان باید گفت شما نمی توانید در زمان آرامی مملکت دیکتاتوری کنید و در زمان نا آرامی دموکرات شوید.

منبع : فارس