همگرایی دو رسانه

نگاهی به کتاب «عکاسی و سینما» نوشته دیوید کمپنی

سینما و عکاسی به‌عنوان دو رسانه مهم و بزرگ دنیای امروز ویژگی‌های مشترک زیادی دارند و تاکنون مطالعات قابل توجهی هم درباره ارتباط میان این دو رسانه انجام شده است. نشر مرکز به تازگی کتابی با عنوان «عکاسی و سینما» منتشر کرده که هدف آن فراهم‌آوردن بستری برای تفکر درباره رابطه متقابل و عمیق میان عکاسی و سینما و همچنین تفاوت‌های بنیادی میان آنهاست. در توضیحات ابتدایی کتاب، بر نقش و اهمیت «موضوع» در عکاسی و سینما تاکید شده و بدیهی‌ترین راه برای تفکر درباره ارتباط میان رسانه‌ها، «تامل درباره سازوکار مشترک» آنها دانسته شده است. اما به این مساله هم اشاره شده که «تاکید زیاد بر دستگاه (تکنیک)، فرای کاربردهای اجتماعی و معیارهای زیبایی‌شناسانه، تنها بخشی از کل قضیه را آشکار خواهد کرد. هر چقدر که عکاسی و سینما وابسته به ایجاد تاثرات بصری از جهان باشند، به همان مقدار به موضوع نیاز دارند. در واقع می‌توان گفت که این دو رسانه، به خودی خود و سوای سوژه، هیچ‌اند. ارزش و مفهوم آنها با تصاویری که توسط آنها تهیه می‌شود ارزیابی می‌گردد. با این طرز فکر، جداکردن این دو موضوع از هم که عکاسی و سینما چه هستند و ما از عکاسی و سینما چه می‌خواهیم تقریبا غیرممکن می‌شود.» به نوشته کتاب، نخستین و مهم‌ترین تلاش در فراهم‌آوردن موقعیتی برای بررسی ویژگی‌های مشترک عکاسی و سینما، نمایشگاه «فیلم و عکس اشتوتگارت» بود که در سال ۱۹۲۹ برگزار شد. نمایشگاه را اداره کار آلمان برگزار کرد که در آغاز قرن از دل جنبش «هنرها و صنایع» برای آشتی‌دادن هنر و صنعت بیرون آمد. اواخر دهه ۱۹۲۰، سینما به‌عنوان رسانه سرگرمی عمومی و اخبار کاملا تثبیت شده بود. عکاسی نیز، با ارایه در نشریات مصور، رسانه عظیم جمعی بود.

فصل اول کتاب «عکاسی و سینما»، تاریخچه مختصری از مبحث ایستایی را مطرح می‌کند و به دنبال معنی آن در عکاسی و سینمای قرن بیستم است. فصل دوم، این موضوع را مطرح می‌کند که عکس‌ها گاهی برای ارایه داستان یا مضامین غیرروایی، به شکل مرتبط با یکدیگر، در یک مجموعه یا به ترتیب و پشت سر هم به چاپ رسیده‌اند. فصل سوم، درباره نوع نگرش سینما به عکس‌ها و عکاسان است و فصل چهارم، جایگاه سینما و عکس فیلم را در عکاسی هنری معاصر نشان می‌دهد. این کتاب تلاشی اندک در باب موضوعی وسیع است. ازاین‌رو دایره‌المعارف جامعی نیست. اگرچه در مباحث کتاب، تاریخ نیز وجود دارد، اما هدف اصلی کتاب نه تاریخ‌نگاری بلکه رویکردی بنیادی به این موضوع بوده است. نویسنده این کتاب، دیوید کمپنی است که در انگلستان به دنیا آمده و لیسانس خود را در رشته فیلم، ویدیو و هنرهای عکاسی، فوق‌لیسانس خود را در رشته تحقیقات عکاسی و دکترای خود را با موضوع بازتولید عکسی از دانشگاه وست مینستر لندن گرفته است. او به‌عنوان نویسنده با مجلات «اپر چر»، «آرت فروم» و «سورس مگزین» و به‌عنوان سخنران در گالری تیت مدرن و موزه ویکتوریا و آلبرت لندن به فعالیت پرداخته است. او در دهه ۱۹۹۰ در مدرسه هنری وینچستر و بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ در موسسه هنر و طراحی انگلستان به تدریس عکاسی پرداخته است. «هنر و عکاسی»، «سینماتیک» و «جف وال: تصاویری برای زنان» از جمله کتاب‌های اوست. کتاب «عکاسی و سینما» در سال ۲۰۰۹ برنده جایزه کتاب سال بنیاد فیلم بریتانیا شد. کمپنی هم‌اکنون استاد تاریخ و مبانی نظری عکاسی در دانشگاه وست مینستر لندن است.