۳ فوریه ۱۸۷۱ ـ «کمون پاریس» و دفاع بی سابقه و طولانی همشهریان

واحدهای ارتش فرانسه مامور دفاع از پاریس ۲۹ ژانویه سال ۱۸۷۱ پس از پنج ماه مقاومت در برابر ارتش آلمان به دلیل کمبود خوار و بار در شهر؛ اعلام تسلیم کردند، ولی گارد ملی شهر، روشنفکران …

واحدهای ارتش فرانسه مامور دفاع از پاریس ۲۹ ژانویه سال ۱۸۷۱ پس از پنج ماه مقاومت در برابر ارتش آلمان به دلیل کمبود خوار و بار در شهر؛ اعلام تسلیم کردند، ولی گارد ملی شهر، روشنفکران و کارگران با ایجاد جنبش «کمون Commune» به مقاومت ادامه دادند و این بار، عمدتا در برابر دولت شکست خورده فرانسه، و مانع بازگشت مقامات دولتی شدند که با نزدیک شدن آلمانی ها از پاریس خارج شده بودند.

در پی ایجاد کمون پاریس، جنبش های مشابهی در چند شهر دیگر فرانسه از جمله لیون و مارسی تشکیل و زمام امور را به دست گرفتند.

ارتش فرانسه در دوم سپتامبر ۱۸۷۰ در «سدان» از ارتش پروس (برلن) شکست خورده بود و ۱۸ ژانویه امپراتور پروس در «ورسای» فرانسه تاج امپراتوری آلمان واحد را برسر گذارده بود و خود را قیصر همه آلمان اعلام داشته بود. بیسمارک که از قبل، طرح جنگ با فرانسه را به عنوان سومین "جنگ اصطلاحا محدود" خود تهیه کرده بود؛ در یک فرصت مناسب با چند دسیسه فرانسه را تحریک به آغاز آن کرده بود.

هدف بیسمارک از این جنگها تامین وحدت آلمان بود که در طول تاریخ عمدتا به صورت امیر نشین های مستقل عمل کرده بود.

«کمون پاریس» به نام مخالفت با شرایط قرارداد صلح با آلمان که دولت فرانسه آن را امضاء کرده بود و متعهد به پرداخت غرامت شده بود دست به قیام زده بود و از دولت سلب حاکمیت و صلاحیت کرده بود.

حکومت «کمون» برپاریس ماهها طول کشید. کمونار(Communard) ها که سربند سرخ رنگی بر سر می بستند و مرکب از مردان و زنان عمدتا مسلح بودند تا ۲۸ ماه مه بدون برخورد با نیروهای دولتی فرانسه به حکومت کردن پرداختند و اعلام داشتند که به همان گونه که پیش از پیدایش حکومت، گروههای انسانی برادروار باحقوق مساوی و استفاده مشترک از منابع، زندگی می کردند و طبقه و امتیاز نبود از این پس هم در قلمرو آنان نخواهد بود؛ همه برابر و کارگرند و در تولید ومصرف شریک یکدیگرند و مطلقا برتری وجود نخواهد داشت. مردم در حکومت شریکند و تصمیمات به صورت گروهی گرفته می شود.

دولت فرانسه که نمی توانست این وضعیت را برای مدتی طولانی تحمل کند، نیمه شب ۲۸ ماه مه واحدهای ارتش را از طریق محله اعیان نشین پاریس وارد شهر کرد و جنگ خیابانی سربازان با کمونارها نزدیک به دو ماه طول کشید. نبرد خیابانی و خانه به خانه، بسیار شدید و قهرمانانه بود. محله های کارگرنشین با تمام وجود از کمونارها دفاع کردند. یک گردان از زنان مسلح کمونار که به ابتکار یک زن روس تشکیل شده بود تا آخرین نفر جنگید. همه خیابانها و کوچه های پاریس سنگر بندی شده و به صورت خاکریز در آمده بود.

در نبرد خیابانی پاریس جمعا ۲۵ هزار تن کشته شدند. پس از پایان نبرد خیابانی پاریس و بازگشت مقامات دولتی به شهر، اعلام شد که نظام فرانسه جمهوری خواهد بود. سالها بود که باردیگر نظام سلطنتی به فرانسه باز گشته بود و پادشاه فرانسه در «سدان» تسلیم نیروهای آلمان شده بود. کمون پاریس در آن سال شکست خورد، ولی این اندیشه همچنان باقی مانده است.