گر گرفتگی خانم های یائسه, علل و راه حل

گرگرفتگی یا برافروختگی شایع ترین علامت یائسگی است این حالت مشابه گرما و برافروختگی است كه هنگام عصبانیت در چهره و بدن خود احساس می كنیم

گر چه شاید سن وا قعی‌تان را از اقوام و دوستان پنهان كنید ولی خودتان هم می‌دانید پا از ۴۵ سال آن طرف‌تر گذاشته‌اید. در این چند ماه اخیر، گاهی ناگهان گر می‌گیرید، تمام بدنتان از حرارت می‌سوزد و بعد مثل اینكه یك سطل آب روی سرتان خالی كرده‌اند. اصلا نگران نباشید و فكرتان را به سمت بیماری‌های خطرناك و بدون درمان نبرید. خیالتان راحت باشد. این یكی از نشانه‌های مهم، یائسگی است؛ گرگرفتگی.

● بیوگرافی یائسگی

نتایج یك تحقیق جدید كه بر روی ۲۴۵ نفر از زنان یائسه مراجعه كننده به مراكز بهداشتی- درمانی شهرستان اسلامشهر انجام شد، نشان داد كه حدود ۷۰ درصد از این زنان گرگرفتگی را مهم‌ترین عارضه دوران یائسگی خود می‌دانستند و از بین عوارض دیگر دوران یائسگی مانند سردرد، تهوع، خشكی مهبل، بدخلقی و غیره، با برافروختگی و گرگرفتگی حاصل از یائسگی،بیشتر آشنا بوده و از آن آگاهی داشتند.

یائسگی زمانی است كه قاعدگی متوقف می‌شود. این اتفاق معمولا در سنین بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی برای خانم‌ها پیش می‌آید. تخمدان‌ها دیگر به هورمون تحریك كننده فولیكول پاسخ نمی‌دهند و هورمون‌های جنسی زنانه (استروژن و پروژسترون) كمتری تولید می‌كنند. به همین دلیل تخمك‌گذاری و قاعدگی خاتمه می‌یابد.

به محض اینكه زنی به مرحله یائسگی برسد، دیگر بارور محسوب نمی‌شود. در سال‌های قبل و بعد از یائسگی تغییرات هورمونی باعث ایجاد علایمی چون نوسان خلق، گرگرفتگی، خشكی مهبل، عرق كردن شبانه می‌شود. یائسگی همچنین می‌تواند موجب تغییرات فیزیكی طولانی مدت مثل پوكی استخوان شود. در این مطلب می‌خواهیم از میان تمام این عوارض، دوربین‌ را بر روی گرگرفتگی و برافروختگی حاصل از یائسگی زوم كنیم و علت آن و راه‌های غلبه بر آن را بررسی كنیم.

● یائسگی، آتش بدون دود

گرگرفتگی یا برافروختگی شایع‌ترین علامت یائسگی است. این حالت مشابه گرما و برافروختگی است كه هنگام عصبانیت در چهره و بدن خود احساس می‌كنیم. تقریبا ۷۵ درصد از زنان در دوره یائسگی به گرگرفتگی دچار می‌شوند و در حدود ۱۰ درصد از آنها تا ۱۵ سال بعد از یائسگی نیز آن را احساس می‌كنند. زنان حملات دوره‌ای و ناگهانی گرگرفتگی را به صورت خفیف، متوسط یا شدید تجربه می‌كنند.

البته این احساس در خانم‌هایی كه با برداشتن تخمدان‌هایشان به صورت مصنوعی یائسه شده‌اند،‌ نیز احساس می‌شود. شما هم اگر با این مشكل رو برو باشید، می‌دانید در لحظاتی كه دچار گرگرفتگی می‌شوید، تپش قلبتان سریع‌تر شده، در سرتان احساس فشار می‌كنید، گرما را به صورت واضح در گردن و سینه احساس می‌كنید، گاهی هم تمام بدنتان عرق می‌كند. جالب است بدانید ۷۵ تا ۸۰ درصد زنان در ۳ ماه اول بعد از یائسگی فیزیولوژیك (طبیعی) و یا مصنوعی (برداشتن تخمدان) گرگرفتن را تجربه می‌كنند و از میان این زنان، ۸۵ درصدشان حداقل به مدت یك سال درگیر این علایم خواهند بود.

زمان شروع حملات گر گرفتگی در بیشتر خانم‌ها، قبل از تاریخ آخرین قاعدگی است و این حملات گرگرفتگی، هر بار بین ۳۰ ثانیه تا ۵ دقیقه طول می‌كشد. شما ممكن است این برافروختگی را بیشتر بر روی قفسه سینه و سر و صورت‌تان احساس كنید ولی گاهی تمام بدنتان ممكن است گر بگیرد. اینكه چند مرتبه در روز احساس گرگرفتگی می‌كنید از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود و در خانم‌های مختلف، یكسان نیست. احساس گرگرفتگی ممكن است در محل كار به سراغتان بیاید و شما را نگران و عصبی كند، گاهی هم این حملات برافروختگی در هنگام خواب شما را كلا‌فه می‌كند و از اینكه تمام ملافه‌های شما از شدت عرق كردن بدنتان خیس شده‌اند، ناراحت و آزرده می‌شوید.

● كاهش هورمون‌ها، شر به پا می‌كند

گرگرفتگی در نتیجه تغییرات هورمونی و كاهش میزان تركیبات شبه تریاكی در داخل بدن به نام آندورفین‌‌ها رخ می‌دهد. آندورفین‌ها درست مانند تریاك و یا مورفین عمل می‌كنند اما با این تفاوت كه در داخل بدن و به صورت طبیعی از دستگاه عصبی مركزی ترشح می‌شوند. این تركیبات در هنگام استرس و فشارعصبی و بلایا و یا مصیبت‌های طبیعی و خانوادگی درست مانند یك مسكن در بدن ترشح شده و ما را آرام‌تر می‌كنند تا بتوانیم راحت‌تر با درد و رنج خود كنار بیاییم.

ورزش به ویژه شنا از عواملی است كه ترشح آندورفین‌ها را افزایش می‌دهد. بنابراین به نظر می‌رسد كه خانم‌ها می‌توانند به كمك ورزش كاهش ترشح آندورفین‌ها و سایر هورمون‌های بدن را جبران كنند و به گرگرفتگی و برافروختگی دچار نشوند. با وجود تمام اینها علت اصلی گرگرفتگی‌ها ناشی از یائسگی دقیقا مشخص نشده است. دانشمندان تغییرات هورمونی و تغییر در فعالیت غده هیپوتالاموس را در گرگرفتگی دخیل می‌دانند. می‌دانید كه هیپوتالا‌موس در مغز انسان مانند یك ترموستات، درجه حرارت بدن را تنظیم می‌كند.

● آبی بر آتش

▪ ‌‌‌‌‌هورمون درمانی: كاهش هورمون زنانه استروژن در دوران یائسگی مایه تمام دردسرهایی چون گرگرفتگی، خشكی واژن و اختلال خواب است. هورمون درمانی جایگزین یا همان )H.R.T( یعنی اینكه با مصرف داروهای حاوی هورمون‌های زنانه، كاهش این هورمون‌ها را در بدن یك خانم یائسه جبران كنیم.

رژیم‌های دارویی معمول در هورمون درمانی جایگزین شامل استروژن و پروژستین همراه یكدیگر است. مصرف استروژن بدون پروژستین، موجب تحریك بیش از حد بافت آستر رحم می‌شود و این امر موجب رشد بیش از حد سلول‌های موجود در این بافت شده و در نهایت ممكن است به سرطان رحم منجر شود.

پروژستین با خطر پیدایش سرطان رحم مبارزه می‌كند و به همین دلیل است كه اگر شما رحم خود را برداشته باشید، هر دو هورمون برای شما تجویز خواهد شد.

البته اگر بخواهید از هورمون برای خاموش كردن گر گرفتگی یائسگی استفاده كنید، گاهی باید از پروژستین به تنهایی استفاده كنید. داروهای هورمونی هم به صورت قرص و هم به شكل برچسب پوستی در داروخانه‌ها موجود است، ولی توجه كنید این قرص‌های هورمونی از گروه داروهای بدون نسخه نیستند و پزشك شما با بررسی شرایط عمومی بدنتان، این داروهای هورمونی را برایتان تجویز خواهد كرد.

▪ ‌‌‌بفرمایید دوش آب سرد: یك دوش آب سرد در فرو نشاندن برافروختگی و گرگرفتگی در دوران یائسگی بسیار كارساز است. شما می‌توانید در لحظاتی كه از شدت گرما و گرگرفتگی حسابی كلافه شده‌اید، با یك دوش آب سرد خود را خنك كنید و درجه حرارت بدنتان را به صورت فیزیكی كاهش دهید.

▪ و باز هم ورزش: نتایج یك پژوهش جدید نشان می‌دهد، ۵۵ درصد زنان یائسه‌ای كه به تمرینات هوارسان (استقامتی) پرداخته‌اند كمتر به گرگرفتگی دچار شده‌اند. پژوهش دیگری كه با شركت ۸۰۰ نفر از زنان یائسه سوئدی انجام شد، نشان داد كه تنها ۵ درصد از زنانی كه مرتبا ورزش می‌كردند به گرگرفتگی‌ دچار شدند، در حالی كه این میزان در زنانی كه به ندرت ورزش می‌كردند ۱۵ درصد بود.

▪ سویا درمانی: نتایج تحقیقات جدید نشان می‌دهد، مصرف سویا در كاهش احساس گرگرفتگی و برافروختگی ناشی از یائسگی، مفید است. سویا یك پروتئین گیاهی است كه شما می‌توانید آن‌را به‌جای گوشت به اكثر غذاهای خود بیافزایید.

● ۵ فرمان برای مبارزه با گرگرفتگی

۱) رژیم غذایی: كمتر مصرف كردن غذاهای پرادویه و داغ همچنین نوشیدنی‌های دارای كافئین و داغ، تعداد حملات گرگرفتگی را كاهش می‌دهد.

۲) استرس ممنوع: استرس نقش مهمی در تحریك گرگرفتگی دارد. با مدیتیشن، ورزش‌های هوازی و تنفس عمیق از این حملات جلوگیری كرده و در طی حملات، احساس برافروختگی خود را كاهش دهید.

۳) درجه حرارت اتاق را تنظیم كنید: در طول زمستان دمای اتاق را پائین نگه داشته و در تابستان هوای اتاق را خنك نگه دارید. شاید افراد خانواده شما از این وضعیت ناراضی باشند ولی شما مشكل خود را برایشان توضیح دهید. حتما با شما همكاری خواهند كرد.

۴) لباس مناسب بپوشید: لباس خواب شما بهتر است از جنس پنبه‌ باشد. در طول روز هم لباس‌هایی بپوشید كه در صورت حمله گرگرفتگی بتوانید لباس‌های اضافیتان را درآورید و خنك شوید.

۵) آب بنوشید: در طول روز مقدار زیادی آب یخ بنوشید. هنگام خواب هم می‌توانید یك لیوان آب و یخ كنار تختخواب خود بگذارید.‌

‌گلرخ ثریا