این نیست

در شیوه سنتی زندگی كه در ایران مرسوم است، اوقات فراغت به مجموعه ای از فعالیت ها گفته می شود كه مانند استراحت و یا سرگرمی در وقت آزاد انجام می شوند. اما در دنیای امروز اوقات فراغت …

در شیوه سنتی زندگی كه در ایران مرسوم است، اوقات فراغت به مجموعه ای از فعالیت ها گفته می شود كه مانند استراحت و یا سرگرمی در وقت آزاد انجام می شوند. اما در دنیای امروز اوقات فراغت نیز با گذشت زمان تغییر كرده است. دانشمند معاصر «پیپر» معتقد است اوقات فراغت حالتی روحی و روانی است كه هرگز با وقت آزاد یا روز تعطیل ارتباط مستقیم ندارد.

دانشمند دیگر «دومازدیر» نیز اوقات فراغت را آرامش، سرگرمی و رشد فردی توصیف می كند. صاحبنظران طرفدار لذت هستند و معتقدند كه در اوقات فراغت لذت وجود دارد. این لذت زمانی احساس می شود كه عمل انجام شده، به دنبال رفع كنجكاوی فرد باشد. امروز در دنیا آموزش و پرورش به فرد كمك می كند تا از حالت سنتی خارج شود. شیوه سنتی به این معنی است كه آموزگار وارد كلاس می شود و پس از مطرح كردن چند پرسش ، شاگردان باید آن را حل كنند. اما امروزه آموزگار در كلاس به دانش آموزان اطلاعات می دهد و از آنها می خواهد كه خودشان درباره اطلاعات پرسش بسازند و آن را حل كنند. این پرسش ها ذهن را به حركت واداشته و در نتیجه ذهن دانش آموز، جست وجوگر و كنجكاو رشد می كند. در واقع این نوع ذهن در اوقات فراغت به دنبال رشد است تا فردیت را كامل كند. اوقات فراغت ما را به سوی یك زندگی خوب راهنمایی می كند اما نباید فراموش كرد كه هیچ كسی جز خود ما، نمی تواند تعیین كننده اوقات فراغت مان باشد. زیرا اوقات فراغت، اجباری و تحمیلی نیست.

در دنیا، مدیرها و برنامه ریزهای اوقات فراغت تنها می توانند محیط و فرصت های خاص را ایجاد و آن را تبلیغ كنند. برای مثال، دانش آموزان مقطع راهنمایی در كلاس درس با تكنیك های صنعت اتومبیل سازی آشنا می شوند. در این میان، مدیران اوقات فراغت می توانند چند دستگاه اتوبوس را اجاره كرده و اعلام كنند كه دانش آموزان می توانند برای بازدید از یك كارخانه خودروسازی در روز های پنجشنبه و جمعه، در تور ثبت نام كنند. در چنین شرایطی، چون این پرسش در ذهن دانش آموز وجود دارد كه مراحل ساخته شدن اتومبیل چگونه است، او پس از بازدید از خط تولید اتومبیل پاسخ پرسش های خود را می یابد و به رشد فكری می رسد. اگر چیزی در ذهن وجود داشته باشد، اوقات فراغت می تواند تكمیل كننده كار و شكوفاكننده فرد باشد به گونه ای كه تصمیم او برای انتخاب حرفه و تخصص و حتی شغل آینده را تغییر دهد.

اگر كسی برای تفریح به مرموزترین مناطق جهان سفر كند و هیچ پرسشی درباره آن مكان نداشته باشد، رشد ذهنی رخ نداده و تنها گردش كرده است. رفتن به مسافرت غیرضروری مانند سفر به شمال كشور بدون این كه فرد نیاز به استراحت داشته باشد، مانند این است كه عوض هشت ساعت، ده ساعت خوابیده باشد.امروز، دانش آموزان پس از پایان دبیرستان بی هدف در پارك ها و خیابان ها قدم می زنند. زیرا ذهن پرسشگر آنها پرورانده نشده تا در جست وجوی موضوعی باشد. به همین علت است كه بسیاری از نوجوانان پس از مدتی افسرده شده و به مواد دخانیاتی و مخدر روی می آورند.

دكتر عباس اردكانیان

متخصص تعلیم و تربیت