ریشه اضطراب به دوران کودکی برمی‌گردد

بعضی‌ها آدم‌های مضطرب و همیشه نگرانی هستند. اصلا انگار منتظرند موضوعی پیش بیاید و نگران شوند...
حتی اگر خودشان مساله‌ای نداشته باشند، نگران مشکلات دیگران می‌شوند یا گوش به …

بعضی‌ها آدم‌های مضطرب و همیشه نگرانی هستند. اصلا انگار منتظرند موضوعی پیش بیاید و نگران شوند...

حتی اگر خودشان مساله‌ای نداشته باشند، نگران مشکلات دیگران می‌شوند یا گوش به زنگ و دل‌نگران اتفاق‌هایی هستند که ممکن است در آینده پیش بیاید. در مقابل، برخی دیگر آنقدر بی‌خیالند که اعصاب آدم را خرد می‌کنند. با مقداری کندوکاو درمی‌یابیم که ریشه‌ بسیاری از این تفاوت‌ها به دوران کودکی یا حتی قبل از آن، یعنی به ژنتیک فرد، برمی‌گردد و در اصطلاح علمی به «سرشت» فرد مربوط می‌شود.

«سرشت» یا «مزاج» مجموعه‌ای از خصایص و ویژگی‌هاست که باعث می‌شود رفتار انسان‌ها در پاسخ به محرک‌های بیرونی، متفاوت باشد. مثلا یک نفر از تجربه چیزهای تازه خوشش می‌آید و دیگری نه یا یکی خیلی محتاط است و دیگری اهل خطرکردن. استرس داشتن یا بی‌خیالی فقط به سرشت آدم مربوط نمی‌شود و یادگیری هم در آن نقش بسزایی دارد.

نوع رابطه فرزند با والدین و به خصوص مادر در دوران کودکی و شکل دلبستگی کودک به مادر و استرس‌هایی که در طول زندگی با آنها روبرو می‌شود، از عوامل تاثیرگذار هستند. مشکلات اضطرابی انواع مختلفی دارند؛ بعضی از آنها حمله‌ای و ناگهانی هستند یعنی علایمشان ناگهانی و معمولا خیلی شدید بروز می‌کنند ولی گذرا هستند در حالی که در برخی دیگر علایم خفیف‌تر ولی به صورت مداوم و در بیشتر اوقات وجود دارند. اینها اختلال‌های متفاوتی هستند و روش‌های درمانی متفاوتی هم دارند. وقتی پای درمان و مقابله با اضطراب به میان می‌آید، باید قبل از هر چیز به این نکته توجه کنیم که شدت اضطراب چقدر است؟ آیا اضطراب در حد طبیعی و معمولی است که همه گاهی آن را تجربه می‌کنند یا بیشتر از آن و به مرز بیماری رسیده است؟

اضطراب طبیعی معمولا نیازی به درمان ندارد چون فقط در شرایط خاصی ایجاد می‌شود و اختلالی هم در کار ما ایجاد نمی‌کند اما وقتی شدیدتر باشد و باعث ایجاد زحمت زیاد یا اختلال در عملکرد شود، بیماری نام می‌گیرد و به درمان هم نیاز دارد. در روان‌پزشکی، درمان‌ها از دو نوع دارویی و غیردارویی هستند.

روان‌درمانی شناختی ـ رفتاری یکی از شناخته‌شده‌ترین روش‌های درمانی برای اختلالات اضطرابی است که برخی از تکنیک‌های رفتاری آن را خود افراد هم می‌توانند بیاموزند و انجام دهند. تکنیک‌هایی مثل «تن‌آرامی» یا «ریلکسیشن» و «تنفس عمیق». ورزش‌ منظم هم می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند. البته در برخی موارد هم درمان دارویی اجتناب‌ناپذیر و ضروری است.

دکتر سیدوحید شریعت

روان‌پزشک، استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران