زخم‌های دهانی

احتمالا شما هم زخم دهانی را تجربه کرده‌اید. معمولا این زخم‌ها هنگام خوردن و تکلم دردناک هستند و در عرض چند روز بهبود می‌یابند، اما در مواردی هم لازم است تا بررسی‌های کامل‌تری …

احتمالا شما هم زخم دهانی را تجربه کرده‌اید. معمولا این زخم‌ها هنگام خوردن و تکلم دردناک هستند و در عرض چند روز بهبود می‌یابند، اما در مواردی هم لازم است تا بررسی‌های کامل‌تری صورت پذیرد. تبخال و آفت، ۲ زخم شایع دهان هستند که البته تفاوت‌های مهمی‌ با یکدیگر دارند.

تبخال:

زخم برجسته حباب مانندی است که حاوی مایع بوده و بیشتر روی لب‌ها ایجاد می‌شود، هر چند ممکن است در موارد نادری روی لثه و کام نیز ظاهر شود. این نوع زخم غالبا دردناک و حتی ممکن است چند روز قبل از ظهور تاول، درد خفیفی در آن ناحیه احساس شود. تاول پس از ظهور در عرض چند ساعت پاره می‌شود و دلمه‌ای روی آن بسته می‌شود و حدود ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد تا زخم بهبود یابد.

عامل ایجاد تبخال یک نوع ویروس است که معمولاً در بدن افراد به صورت نهفته وجود دارد و در شرایط خاصی فعال می‌شود. استرس، تب، ضربه، تغییرات هورمونی و قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث فعال شدن این ویروس می‌شود. پس از بهبود زخم تبخال، ویروس مجددا به شکل خفته در آمده تا وقتی که شرایط دو مرتبه باعث فعال شدن آن شود. در این صورت معمولاً زخم تبخال مجددا در همان محل قبلی ایجاد می‌شود.

متأسفانه زخم تبخال مسری است. از وقتی که تاول ترکیده و ترشحات آن خارج می‌شود تا وقتی که زخم کاملا بهبود یابد بیشترین زمان سرایت است. ویروس موجود در این ترشحات می‌تواند باعث آلودگی چشم و دستگاه تناسلی بیمار و اطرافیان وی شود.

استفاده از پمادهای حاوی آنتی‌ویروس مثل آسیکلوویر علاوه بر این که به درمان ضایعه کمک می‌کند به عنوان یک محافظ فیزیکی مانع انتشار و پخش ویروس نیز می‌شود.

برای جلوگیری از گسترش تبخال سعی کنید از دستکاری زخم و ترکاندن تاول‌های آن اجتناب کنید و قبل از دست زدن به چشم‌ها و ناحیه تناسلی حتما دست‌های خود را بشویید، اما با وجود این حتی با رعایت تمام نکات گفته شده ممکن است ویروس تبخال وقتی تاول ظاهرا خوب شده است نیز به دیگری سرایت کند.

آفت:

آفت با تبخال تفاوت‌هایی دارد. آفت زخم کوچک، سفید یا قرمز رنگی است که معمولا کمی‌ فرو رفته و کاملا دردناک است و غالبا روی زبان، کام نرم، قسمت داخل لب یا لپ ایجاد می‌شود. آفت روی سقف دهان و لثه‌ها ظاهر نمی‌شود و معمولا در عرض ۱۰ـ‌ ۵ روز بهبود می‌یابد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که علت آفت تحریک موضعی سیستم ایمنی به دلیل ضربه یا تحریک موضعی است. مشخص شده غذاهای اسیدی مثل گوجه‌فرنگی، مرکبات و برخی آجیل‌ها می‌توانند در بعضی از افراد تحریک موضعی ایجاد کرده و منجر به پیدایش آفت شوند.

از آنجا که ویروس یا باکتری عامل ایجاد آفت نیست، بنابراین آفت مسری نبوده و قسمت‌های دیگر بدن یا افراد دیگر را درگیر نمی‌کند. درمان شامل اقدامات محافظتی برای کاستن از درد بیمار و جلوگیری از سوار شدن عفونت روی آفت است. کورتیکواستروئید موضعی در این مورد سودمند است.

دکتر محمدحسن عامری

متخصص گوش، حلق و بینی