از نیش پشه تا پیچک سمی

فصل تابستان, فصل مسافرت, شنا کردن, به کمپینگ رفتن و کلا استراحت و کسب انرژی برای سال بعد است بسیاری از دوستان در این مدت به مناطق ساحلی یا جنگلی در نواحی دیگر دنیا یا در کشور خودمان مسافرت می کنند در هر سفری هم خطراتی در کنار تفریحات آن وجود دارد

فصل تابستان، فصل مسافرت، شنا کردن، به کمپینگ رفتن و کلا استراحت و کسب انرژی برای سال بعد است. بسیاری از دوستان در این مدت به مناطق ساحلی یا جنگلی در نواحی دیگر دنیا یا در کشور خودمان مسافرت می‌کنند. در هر سفری هم خطراتی در کنار تفریحات آن وجود دارد. در این یادداشت دو قسمتی به یکسری از این خطرات اشاره می‌کنیم. سفر می‌کنید؟ خوش بگذرد؛ اما پا روی دم سفره ماهی‌ها نگذارید!!!

● نیش پشه

نیش پشه‌ها اغلب غیر از خارش مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما خاراندن محل نیش پشه می‌تواند باعث ایجاد عفونت پوستی شود. پشه‌های زیادی می‌توانند ناقل ویروس نیل غربی (عامل بیماری تب نیل غربی)، تب دانگ (dengue fever) و سایر بیماری‌ها باشند. جهت حفاظت خود در مقابل پشه‌ها از دفع‌کننده پشه‌ها (قلم‌های ضد نیش پشه) استفاده کنید و هنگامی که بیرون می‌روید بدن خود را بپوشانید. برای درها و پنجره‌ها ار توری استفاده کنید و جلوی تجمع آب روی زمین باغ و باغچه و ایجاد آب راکد را بگیرید. آب راکد محیط بسیار مناسبی برای تخمگذاری و رشد پشه‌ها فراهم می‌آورد.

● نیش زنبور

بیشتر واکنش‌ها به نیش زنبور، ملایم هستند که باعث تورم خفیف، درد و خارش می‌شوند. در برخی از افراد واکنش‌های شدید آلرژیک با علایمی از قبیل کهیر، تورم داخل دهان و گلو و سخت شدن تنفس بروز می‌کند. اگر سابقه واکنش شدید به نیش زنبور و آنافیلاکسی دارید، به محض گزش توسط زنبور، خونسردی خود را حفظ کنید و با آرامش نیش زنبور را از محل گزش خارج کنید، سپس خود را به سرعت به نخستین مرکز پزشکی برسانید تا برای شما اپینفرین تزریق شود. در صورتی که واکنش آلرژیک ندارید، نیش را درآورده، محل گزش را تمیز کنید و روی آن یخ بگذارید. برای جلوگیری از خارش آن می‌توانید از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی استفاده کنید.

● ساس و کنه‌ها

اگر شما از محیط بیرون منزل لذت می‌برید، مراقب کنه‌ها و ساس‌ها باشید. این جانوران ممکن است وقتی که شما با علف‌ها یا گیاهان برخورد می‌کنید به شما بچسبند. کنه‌ها اغلب ناقل بیماری نیستند و نیش آنها جدی نیستند. اما ممکن است ناقل بیماری‌هایی از قبیل بیماری لایم و تب کوه‌های راکی باشند (در چند سال اخیر مواردی از هر دو بیماری در ایران گزارش شده است). یک گزش همچنین می‌تواند باعث واکنش پوستی شود. مطمئن شوید که کنه‌ها را کاملا از بین برده‌اید. جهت جلوگیری از گزش ساس، بازوها، پاها و سر را در مکان‌هایی که علف دارند، پوشیده نگاه دارید و از مواد ضدساس استفاده کنید.

● چیگر (chiggers)

چیگرها نوعی کنه هستند که به شکل کرم‌های بسیار ریز در علف‌های بلند و چمن‌ها یافت می‌شوند. آنها با استفاده از اجزای ریز دهانی خود به پوست بدن می‌چسبند و با سوراخ کردن دیواره سلول‌ها و حل کردن آنها از آنها به عنوان منبع غذایی استفاده می‌کنند. گزش این موجودات دردناک نیست، اما چند روز بعد از اینکه به پوست چسبیدند، از بدن افتاده و زخمی تاول مانند و قرمزرنگ با خارش شدید برجای می‌گذارند. با استفاده از داروهای معمولی می‌توان خارش ناشی از چیگرها را تسکین داد ولی در صورتی که دچار عفونت پوستی شده باشید یا تاول‌ها گسترش یافته باشند، باید با پزشک مشورت کنید.

● عروس دریایی

عروس دریایی شاخک‌هایی دارد که در خود سم دارند، این نیش می‌تواند دردناک و سم آن تهدیدکننده حیات باشد. نیش‌خوردگی در اغلب موارد تصادفی است و در اثر حمل با بی‌احتیاطی یا شنا کردن و شیرجه زدن در میان آنها رخ می‌دهد.

گزش عروس دریایی: نیش عروس دریایی ممکن است باعث درد شدید، خارش و جوش پوستی و تاول شود. همچنین می‌تواند استفراغ و تشنج ایجاد کند. واکنش‌های شدید باعث تنگی نفس و کما و مرگ نیز می‌شوند. نیش عروس دریایی نیاز به درمان فوری دارد. محل نیش را با سرکه فراوان بشویید و آن نقطه را تا زمانی که نیروهای امدادی برسند یا به یک مرکز پزشکی برسید داخل سرکه نگه دارید.

● سفره ماهی

دم سفره ماهی برآمدگی‌های دندانه‌داری دارد که ممکن است باعث بریدگی و سوراخ شدن پوست شود. نیش این جاندار نیز حاوی سم است. سفره ماهی‌ها، مهاجم نیستند، بنابراین اغلب صدمات ناشی از نیش سفره ماهی هنگامی رخ می‌دهد که فرد بطور تصادفی روی دم آنها پا می‌گذارد.

گزش سفره ماهی: علایم نیش خوردگی می‌تواند شامل درد شدید و تیز، خونریزی از محل زخم، استفراغ، سرد شدن بدن و فلج باشد. احتمال مرگ نیز وجود دارد. بیشتر مصدومیت توسط سفره‌ماهی‌ها نیاز به درمان سریع دارند. اگر کمک در دسترس نبود، محل نیش را در آب گرم فرو برده و نیش را در بیاورید. همچنین زخم را با آب روان و صابون بشویید. با فشار دادن زیاد روی زخم می‌توانید جلوی خونریزی را بگیرید.

● نیش مارهای سمی

علایم مارگزیدگی ممکن است شامل علایم شدیدی مثل درد شدید و سوزاننده در محل گزش، تورم شدید در اطراف محل ورود نیش، ضعف و مشکلات تنفسی و تغییرات در ضربان قلب باشد. شدت مارگزیدگی به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله میزان سم وارد شده به بدن، محل گزش و سن و وضع سلامتی فرد. در صورتی که فکر می‌کنید توسط مار زهرآگین گزیده شده‌اید، سریعا به اورژانس‌های پزشکی مراجعه کنید.

● مارگزیدگی توسط مارهای غیرسمی

اغلب گونه‌های مارها غیر سمی هستند و گزیدگی توسط آنها خطری در پی ندارد. گزیدگی این مارها ممکن است جای نیش یا زخم سوراخ مانندی به جای بگذارد که می‌توان برای از بین بردن جای گزیدگی و جلوگیری از عفونت در منزل نیز به این زخم‌ها رسیدگی کرد. البته باید توجه داشت که گزش مارهای غیرسمی ولی بزرگی مانند بوآ و پیتون نیز به دلیل قدرت بالای گازگرفتگی باعث صدمه به پوست، اندام‌ها، عضلات و حتی استخوان‌ها شده و مصدوم باید توسط پرسنل آموزش‌دیده پزشکی تحت مداوا قرار گیرد.

● عنکبوت بیوه سیاه (black widow)

توده‌های چوب و کنده‌های درختان محل زندگی نوعی عنکبوت سیاهرنگ و سمی به نام عنکبوت بیوه سیاه است. گزش این عنکبوت ممکن است دردی ناگهانی و تیز در اندام ایجاد کند، هرچند این گزش می‌تواند بدون درد هم باشد. پس از گزش علاوه بر یک یا دو جای نیش قرمز، تورم، حساسیت پوست و قرمزی نیز در محل گزش ایجاد می‌شود. انقباضات عضلانی، تهوع، استفراغ، تشنج‌های ناگهانی و بالارفتن فشار خون نیز اتفاق می‌افتد. گزش این نوع عنکبوت می‌تواند عواقب وخیمی داشته باشد و نیاز به حمایت پزشکی سریع دارد.

● عنکبوت قهوه‌یی منزوی (brown Recluse)

اتاق‌های زیر شیروانی و کمدهای قدیمی محل اختفای این‌گونه از عنکبوت هستند. آنها در رنگ‌های زرد تیره تا قهوه‌یی تیره و با پاهای تیره مشاهده می‌شوند. شاخک‌های آنها بسیار سمی بوده و نیش آنها می‌تواند باعث زخم‌های جدی و عفونت شود. خود زخم اغلب بدون درد است. محل گزیدگی کم‌کم از قرمزرنگ به سفید متمایل شده و پس از آن تاول‌هایی روی آن ظاهر شده و دردناک می‌شوند. این گزیدگی‌ها نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند.

● پیچک سمی، بلوط سمی، سماق سمی

تماس پوستی با شیره گیاهانی مانند پیچک، بلوط و سماق سمی می‌تواند در برخی افراد باعث ایجاد سوزش شود. این عارضه با قرمزی و تورم در محل تماس آغاز شده و سپس خارش نیز ایجاد می‌کند. در مدت چند ساعت یا چند روز، روی پوست تاول‌هایی ظاهر می‌شود. خارش ممکن است ۲ تا ۳ هفته ادامه داشته باشد. داروهای موضعی مختلفی می‌توانند به تسکین خارش و سوزش کمک کنند؛ حتی برای سوزش‌های خیلی شدید ممکن است کورتیزون خوراکی تجویز شود. اگر پوست دچار عفونت شد، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

دکتر علی عربعلی