ضرورت ارتقاء سطح آگاهی عمومی جامعه در خصوص ایدز

آلودگی بهHIV و بیماری ایدز یكی از اساسی ترین معضلات بهداشتی در جوامع مختلف دنیا در سال های اخیر می باشد كه با توجه به تبعات عدیده انسانی, اجتماعی , بهداشتی , اقتصادی و روحی , روانی و … ناشی از این بیماری برنامه ریزی جهت مقابله با آن بایستی در سر لوحه كار همه مسئولین و مدیران قرار گیرد

آلودگی بهHIV و بیماری ایدز یكی از اساسی ترین معضلات بهداشتی در جوامع مختلف دنیا در سال های اخیر می باشد كه با توجه به تبعات عدیده انسانی، اجتماعی ، بهداشتی ، اقتصادی و روحی ، روانی و … ناشی از این بیماری برنامه ریزی جهت مقابله با آن بایستی در سر لوحه كار همه مسئولین و مدیران قرار گیرد . و مسلما" طراحی روندهایی كه به كاهش بروز آلودگی با ویروس در جامعه كمك كند از اولویت های اساسی در حفظ سلامت عمومی ملل محسوب میشود . با توجه به ماهیت خاص بیماری ایدز (به عنوان یك مشكل رفتاری) یكی از اساسی ترین راهكارها ی مقابله با آن ارتقاء سطح آگاهی های عمومی در خصوص ماهیت بیماری و راه های انتقال و پیشگیری آن میباشد . بنابراین برای مقابله با آن نیز بایستی برنامه آموزشی ویژه ای در نظر گرفته شود .

پیشگیری رفتاریHIV/AIDS به عنوان یكی از دیدگاه های نوین كنترل ایدز مطرح می باشد ، در این طرح بر این واقعیت تاكید می شود كه پیشگیری رفتاری برای گروه های سنی مختلف برنامه های مخصوصی را بر اساس دیدگاه های مردم یك كشور طرح ریزی می نماید. این برنامه ها مقرون به صرفه بوده و می تواند به خوبی در كشورهایی كه منابع محدودی در اختیار دارند راه‌گشا باشد و به همین دلایل، تنها واكسن موثری است كه در حال حاضر برعلیه این بیماری خانمانسوز، وجود دارد و تجربه ای است كه در بسیاری از كشورهای در حال توسعه، به اثبات رسیده است. چرا كه این رفتارهای پرخطر هستند كه موجبات انتشار گست رده ایدز را فراهم می كنند و بدون شك با تعدیل و نهایتا با تغییر اینگونه رفتارها می توان سرعت انتشار و انتقال ویروس را شدیدا كاهش داد و قدم بسیار مهمی در راه كنترل آن برداشت. جالب توجه است كه هرچند پیشگیری رفتاری در رسانه های غربی و به تبع آن در بینش ما معلمین دانشگاه، طرز تفكری جدید و یا حداقل، شیوه ای نوین در امر مبارزه با ایدز به حساب می آید ولی واقعیت اینست كه یكی از پندارها و حتی در بسیاری از موارد، یكی از كردارهای موفق و سازنده ثابت شده و ریشه‌دار ایدئولوژی اسلامی را تشكیل می دهد و به عبارت دیگر یكی از شیوه های آموزشی قرآن و فرهنگ سازی اسلامی است كه حتی در زمان حیات پیامبر (ص) نیز با موفقیت كامل و گاهی طی مراحل چندگانه، به مورد اجرا گذاشته شده است. مثلا شیوه پیامبر اكرم برای تغییر رفتار شرابخواران و منع شرابخواری كه دامنگیر عده كثیری از شهروندان عربستان آن زمان گردیده بود این نبود كه ناگهان با این ناهنجاری به مبارزه برخیزد و در یك چشم به هم زدن ممنوعیت آن را اعلام كند بلكه ابتدا با تفهیم فلسفه نماز به عنوان مهمترین عامل جلوگیری از فحشا و مُنكَر و عامل مساعد كننده تامین امنیت اجتماعی (اِنَّ الصلاه تنهی عَنِ الفَحشاءِ وَالمُنكَر) ، این توفیق را نصیب پیروان خود كرد كه با خلوص نیت به گفتگو و راز و نٍیاز با معبود خود بپردازند و با ذكر رحمانیت او قلوب خود را آرام نمایند و تدریجا خود را نیازمند ادای این فریضه احساس كنند و زمانی كه این امر تحقق پیدا كرد به امر خداوند، مرحله اول تغییر رفتار در مورد شُرب خَمر را به مرحله اجرا گذاشته و فرمودند : در حالت مستی به نماز نایستید (لاتقربوالصلاه وَ اَنتُم سُكاری حَتی تَعلَموا ما تَقُولون) و بدینوسیله مسلمان اهل صلات آن روز كه روزی چند بار ملزم به خود داری از شُرب خمر و حفظ هوشیاری خود بود رفتار قبلی خود را به تدریج، تعدیل كرد و لذا پس از مدتی كه زمینه برای اجرای مرحله دوم این سیاست انسان ساز و فرهنگسازی اسلامی، مهیا شد پیامبر اكرم بار دیگر به امر خداوند، این رفتار ناهنجار را بطور كامل تقبیح فرموده، فرمان اجتناب مطلق از عمل شرابخواری را صادر كردند (اِنَّماالخَمرِ وَالمَیسِرِ وَالاَنصابِ وَالاَزلامِ رِجس مِن عَمَلِ الشیطانِ فَاجتَنِبوه لَعَلَّكُم تُفلِحون) و آن طور كه در تاریخ ثبت شده است با نزول این آیه و توجیه جامعه اسلامی آن زمان كلّیه افرادی كه خمره های شراب در خانه های خود نگهداری می كردند داوطلبانه و آشكارا در بیرون منازل به شكستن و معدوم كردن آن پرداخته در بعضی از كوچه ها جوئی از شراب به راه انداختند ! . بدیهی است كه كسی موفق به پیاده كردن چنین طرحی شد كه در كنار اینگونه آموزش ها سعی كرد عدالت اجتماعی را نیز عملا پیاده كند و با فقر و برده داری نیز به مبارزه برخیزد. به عبارت دیگر بر اساس این الگو، پیشگیری رفتاری، زمانی موفق و كارآمد می باشد كه به تمامی ابعاد یك رفتار ناهنجار، توجه شود. با توجه به مطالب فوق و با عنایت به اینكه گروه جوان جامعه وعمدتا" دانش آموزان دبیرستانی یكی از گروه های اصلی در معرض خطر برای بیماری های ایدز و اعتیاد میباشند، بدیهی است آموزش آنان بایستی در اولویت برنامه های آموزشی قرار گیرد . لذا در راستای اهداف فوق، طرح “ تشكیل هسته های دانش آموزی مبارزه با ایدز و اعتیاد”" در این راستا می تواند بسیار مؤثر و مفید واقع شود .

مروری بر تجربیات مشابه در سطح جهان

پیشگیری از عفونت ناشی از اچ ـ آی ـ وی با تغییر رفتار افراد در زمینه رفتارهای جنسی و تزریق داروها و اقدامات درمانی موثر، امكان پذیر است . بر همین اساس امروزه بیشتر كوشش می شود در انتخاب روش صحیح مسائل جنسی و تزریق داروها اِعمال نظر شود و عنوان میشود كه بایستی برنامه هایی بدین منظور اجرا شود (۱) با نگرشی به سال هائی كه عفونت ناشی از اچ آی وی اپیدمی شده احساس میشود كه همه كودكان و بزرگسالان كه به مدرسه میروند بایستی فرصتی جهت یادگیری چگونگی مراقبت از خود در مقابل این بیماری داشته باشند. در همین راستا در بعضی از كشورها كمیته های ارتقاء بهداشت با اهداف مدون در مدارس تشكیل شده (۲) و پژوهش های مداخله ای به منظور تاثیر آموزش در مدارس انجام گرفته است . از جمله در سال ۱۹۹۹ دركشور روسیه پژوهشی با عنوان “مطالعه مقایسه ای در سطح دانش دانش آموزان درباره عفونت « اچ ـ آی ـ وی و ایدز “ بعمل آمد . در این مطالعه مقایسه ای دانش محصلین، مورد سنجش و مقایسه قرار گرفت و فعالیت های پیشگیرانه با ارتقاء سطح آگاهی آنها بعمل آمد . سطح آگاهی آنها در قبل و بعد از آموزش بررسی شد كه اختلاف معنی داری را نشان می داد و نشانه موثر بودن روش بود (۳). بنابراین میتوان چنین نتیجه گرفت كه آموزش در مورد آگاه نمودن افراد، بخصوص دانش آموزان مفید واقع خ

واهد شد . طی سال ۱۹۹۸ آكادمی طب اطفال در آمریكا پژوهشی تحت عنوان “ آموزش در مدارس درباره ویروس نقص ایمنی و سندرم نقص ایمنی “ انجام شد در این پژوهش عنوان كرده اند كه طی پانزده سال گذشته كه اپیدمی ویروس نقص ایمنی رو به ازدیاد بوده ،آموزش بایستی بعنوان یكی از اجزاء مهم پیشگیری از عفونت ناشی از اچ ـ آی ـ وی در دانش آموزان مدرسه ای و بالغین گنجانده شود . همچنین با توجه به یافته های بررسی یاد شده، اظهار نموده اند كه كاركنان مدارس بایستی اطلاعات جدید روش های مبارزه با عفونت اچ ـ آی ـ وی راكسب نمایند . بنابراین لازم است این آموزش به صورت دوره مشخصی در مواد درسی دانش آموز ان گنجانده شود و پیشنهاد شده كه از متخصصین اطفال و پرستاران به عنوان منابع مهم اطلاع رسانی در امر آموزش در این زمینه استفاده شود و هر جامعه ای یك كمیته مشورتی بهداشت مدرسه در این زمینه تشكیل دهد (۴).

---