ویتامین D

ویتامین D شامل گروهی از مولکول های مشابه می باشد که در جذب و متابولیسم کلسیم و ساخت استخوان مشارکت دارد و در بدن به عنوان یک هورمون انسانی عمل می کند.
اگرچه ساختارهای شناخته شده …

ویتامین D شامل گروهی از مولکول های مشابه می باشد که در جذب و متابولیسم کلسیم و ساخت استخوان مشارکت دارد و در بدن به عنوان یک هورمون انسانی عمل می کند.

اگرچه ساختارهای شناخته شده زیادی از ویتامین D موجود است، ولی فقط دو ساختار آن برای بدن ضروری می باشد. ویتامین D۲ (ارگوکلسیفرول) به وسیله ی گیاهان ساخته می شود ، ولی ویتامین D۳ (کوله کلسیفرول) هم به وسیله ی حیوانات و هم در اثر تابش اشعه یUVB (نور آفتاب) به پوست ، در بدن ساخته می شود. یادآوری این نکته ضروری است که هر دو ویتامین برای بدن ارزش یکسانی دارد.

ویژگی های ساختاری:

ویتامین D ، محلول در چربی می باشد.

عملکرد

- ویتامین D دارای نقش مرکزی در حمایت از سلامت استخوان می باشد. این ویتامین برای جذب کلسیم ضروری بوده و هورمون پاراتیروئید (PTH) را تنظیم می کند. همچنین ، ویتامین D دفع کلیوی کلسیم را تنظیم کرده و غلظت این عنصر در بدن را در حد طبیعی نگه می دارد.

- شکل فعال ویتامین D ، (OH)۲D ۱،۲۵ ، تکثیر را مهار کرده و تمایز سلول ها را تحریک می کند.

- شکل فعال ویتامین D ، بر روی عملکرد سیستم ایمنی اثر می گذارد و ممکن است ایمنی ذاتی را افزایش دهد و گسترش خود ایمنی را مهار کند.

- ترشح انسولین.

- تنظیم فشار خون.

علائم و نشانه های کمبود

- ریکنز: در شیرخواران وکودکان ، کمبود شدید ویتامین D موجب نارسایی در منیرالیزاسیون استخوان می گردد.

- استئومالاسی: در زنانی که بارداری متعدد با فاصله کم داشته اند و افرادی که برای مدت طولانی از تابش آفتاب دوری کرده اند ، استئومالاسی اتفاق می افتد.

- استئوپورز: پیشگیری و درمان استئوپورز به مصرف کافی ویتامین D و کلسیم بستگی دارد.

- ضعف عضلانی و درد.

منابع غذائی

مهمترین منبع ویتامین D ، شیر غنی شده با ویتامین D می باشد. گوشت ماهیچه ، شیر (غنی شده) ، میوه ها و سبزیجات منابع ناچیزی از ویتامین D دارند. جگر ، کره ، قارچ ، روغن ماهی و زرده ی تخم مرغ دارای مقادیر متغیری از ویتامین D می باشند.

روغن جگر ماهی(Cod Liver Oil)و روغن ماهی (Fatty Fish Oil) ، منبع غنی از ویتامین D می باشند.

افراد با نیاز های خاص

- افراد مسن (بالاتر از ۷۰).

- افراد گیاه خوار.

- الکلی ها.

تداخل داروئی

- وارفارین جذب ویتامین Dرا کاهش می دهد.

- آنتی بیوتیک های خوراکی مانند نئومایسین جذب ویتامین Dرا کاهش می هد.

- مصرف مزمن مسهل ها می تواند جذب روده ای بسیاری از مواد از جمله ویتامین¬ D را کاهش دهد.

- داروهای که به صفرا متصل می شوند مانند کلستیرامین(Cholestyramine) ، کلیستیول (Colestipol)و روغن معدنی ، ممکن است جذب ویتامین D را کاهش دهد.

- مصرف همزمان دیورتیک های تیازیدی و آنالوگ های ویتامین D در بیمارانی که دچار هیپوپاراتیروئیدی هستند ، ممکن است موجب هیپرکلسیمی گردد.

- داروهای ضد تشنج مانند فنوباربیتال و فنی توئین ممکن است غلظت های پلاسمایی ویتامین D را کاهش می دهد.

- ویتامین D ممکن است در بیمارانی که روی مصرف دیژتیالیس هستند ، موجب هیپوکلسیمی گردد.

- کتوکونازول(Ketoconazole) ، ممکن است آنزیم های سنتتیک و کاتابولیک ویتامین D را مهار کند.

- درمان طولانی مدت (بیش از دو هفته) با کورتیکو استروئید ، توانایی بدن جهت فعال کردن ویتامین D را کاهش می دهد.

- ویتامین D ممکن است موجب اختلال در کارایی وراپامیل(Verapamil) گردد.

تحقیقات در حال انجام

- سرطان و نقش حفاظتی ویتامین D.

- مالتیپل اسکلروز و شیوع کمبود ویتامینD در این گروه.

- دیابت و نقش ویتامین

علی اسماعیلی