گرسنگی

درجایی خوانده بودم که «گرسنگی» به آن معنا که در مناطق فقیر جهان یافت می‌شود، تنها احساس ناخوشایند خالی بودن شکم و پایین ماندن قند خون نیست، بلکه مصرف نکردن منطقی موارد غذایی …

درجایی خوانده بودم که «گرسنگی» به آن معنا که در مناطق فقیر جهان یافت می‌شود، تنها احساس ناخوشایند خالی بودن شکم و پایین ماندن قند خون نیست، بلکه مصرف نکردن منطقی موارد غذایی ضروری، پدیده‌ای شوم و فاجعه‌بار است که مانع رشد و مانع شکوفایی انسان‌ها می‌شود. اگر کودکی می‌توانست باهوش، زیبا و توانمند باشد، گرسنگی از او موجودی بیمار، خرفت و ناهنجار می‌سازد و....

آیا گرسنگی فقط غذایی است؟ اگر ماه‌ها بگذرد و ما هیچ اعتنایی به نیازهای فرهنگی خود نداشته باشیم و هیچ «غذای فرهنگی» خوبی مصرف نکرده باشیم، آیا نمی‌توان گفت که دچار گرسنگی فرهنگی شده‌ایم؟

آیا کسانی را در میان همکاران‌مان نمی‌شناسید که هفته‌ها و ماه‌ها می‌گذرند و آنها در خلوت خود شعری را با دقت نمی‌خوانند، رمان یا کتاب ادبی جدی‌ای را مطالعه نمی‌کنند، نیم ساعت هم به موسیقی ارزشمند هنری گوش نمی‌دهند و اوقات زندگیشان از ادبیات، موسیقی، تاتر، نقاشی و بحث فرهنگی خالی است؟

آیا چنین افرادی دچار گرسنگی فرهنگی نشده‌اند؟ گرسنگی فرهنگی را نیز نمی‌توان تنها به لذت نبردن از فرصت بی‌بدیلی که برای انسان‌ها فراهم است، تقلیل داد.

گرسنگی فرهنگی، عوارض شومی ‌دارد که یکی از مهم‌ترین آنها خشونت است، اما پزشکان که بیش از هر گروه دیگری به عنصر مهربانی و شفقت در روح خود نیازمندند، شاید بیش از هر گروه دیگری نیز از خشونت ذهن آسیب خواهند دید. در صده اخیر، برخی از قله‌های حیات فرهنگی ایران پزشک بوده‌اند. پزشکان در ایران و در جهان، گروهی از باهوش‌ترین و فرهیخته‌ترین افراد جامعه‌اند. حیف است که در این گروه کسانی باشند که سودای کسب و کار، آنها را از حیات فرهنگی خود غافل کند، چندان که کار به عارضه‌دار شدن روح و ابتلا به بیماری خشونت بکشد، چندان که دیگر پزشکی مهربان و دلسوز نباشند. این است که شاید در انتهای هر روز، خواندن یک غزل حافظ یا ۱۰ دقیقه دل سپردن به نجوای شجریان یا هر کار دیگری از این دست را بتوان برآوردن یک نیاز اخلاقی نیز دانست.

این هم نوشته‌ای روی دیوار یک خوابگاه در داستانی از مصطفی مستور: «باز دیروز شهر ۱۲ میلیون و ۷۹۶ هزار و ۵۴۳ نفری تهران خالی بود؛ بس که در سفری / محسن لیل آبادی / دانشجوی ترم پنجم ریاضی محض.»

اخلاق پزشکی

دکتر کیارش آرامش، استادیار مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی