دانستنی های پوكی استخوان

پوكی استخوان اغلب به آهستگی و با درد پیشرفت كرده تا اینكه معمولا به یك شكستگی در نقاط ذكر شده بدن منجر می شود

پوكی‌ استخوان (استئوپروز) وضعیتی است كه در آن استخوان‌ها شكننده می‌شوند و احتمال شكستگی با ضربات كوچك افزایش می‌یابد. شكستگی عمدتا در این نواحی رخ می‌دهد: گردن استخوان ران، مهره‌های ستون فقرات پشتی و كمری و استخوان‌های مچ دست.

حتی گاهی اوقات، شكستگی خودبه‌خودی مهره‌ها و گردن ران دیده می‌شود. در پوكی استخوان حتی اگر شكستگی در استخوان اندام‌ها رخ ندهد؛ پس از گذشت سالیان، ممكن است خمیدگی قامت ایجاد می‌شود كه ناشی از شكستگی یا بهتر است بگوییم خردشدگی استخوان مهره‌های كمری است.

رژیم غذایی، هورمون‌ها سن و شرایط زندگی همه فاكتورهایی هستند كه به این وضعیت كمك می‌كنند. پوكی استخوان اغلب به آهستگی و با درد پیشرفت كرده تا اینكه معمولا به یك شكستگی در نقاط ذكر شده بدن منجر می‌شود. طبق پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی، این بیماری در سر تا سر دنیا در حال افزایش است؛ این در حالی است كه تا ۲۰ سال پیش نادیده گرفته می‌شد و این به دلیل نداشتن راهی برای اندازه‌گیری تراكم استخوان و درمان بیماری برد. در حال حاضر در دنیا اطلاعات درباره شیوع این بیماری محدود است؛ به خصوص در كشورهای در حال توسعه، آمار دقیقی وجود ندارد.

شیوع این بیماری از كشوری به كشور دیگر یا حتی در مناطق مختلف داخل یك كشور متفاوت است. با این حال، بعضی مطالعات در سطح محدود انجام شده است كه می‌تواند تا حدودی وضعیت كشور ما را در مقایسه با كشورهای دیگر روشن كند.

مطابق بعضی آمارها، متوسط تراكم استخوان افراد سالم كشورها در مقایسه با افراد ژاپنی حدود ۳.۹ دهم درصد بالاتر و ۴.۶ دهم درصد از آمریكا كمتر است. تقریبا حدود یك میلیون زن و دو میلیون مرد در آمریكا به پوكی استخوان مبتلا هستند. مطالعه‌ای كه چندی پیش از سوی وزارت بهداشت و درمان انجام شده نشان می‌دهد كه ۴۷ درصد زنان و ۴۴ درصد مردان بالای ۵۰ سال در ایران دچار كمبود تراكم استخوان هستند و ۴.۶ درصد افراد ۲۰ تا ۷۰ سال در ایران به پوكی‌استخوان در ستون فقرات مبتلا هستند. همچنین از هر ۴ زن ایرانی بالای ۵۰ سال، یك نفر به پوكی استخوان مبتلاست. این در حالی است كه آمارهای جهانی، فاصله معنی‌داری با آمار كشور ما دارد. در سر تا سر دنیا از هر ۳ زن، یك زن و از هر ۵ مرد، یك مرد بالای ۵۰ سال دچار پوكی استخوان هستند.

● چه كسانی در معرض خطر ابتلا به پوكی‌ استخوان هستند؟

▪ زنان بیش از مردان به پوكی استخوان مبتلا می‌شوند. به ویژه اگر یائسگی زودرس یا قطع قاعدگی به مدت بیش از یك سال اتفاق بیفتد، در طی مدت یائسگی میزان استروژن در بدن كاهش می‌یابد (استروژن كاهش میزان استخوان را بلوك كرده و یا آهسته تر می‌سازد.)

▪ افراد مسن.

▪ كسانی كه از تركیبات كورتون به مدت طولانی استفاده می‌كنند.

▪ افرادی كه مجبورند مدت‌های طولانی از جای خود حركت نكنند؛ مانند روش‌های زندگی بدون ورزش و همچنین كارهای اداری.

▪ افرادی كه از بعضی اختلالات هورمونی مشخص رنج می‌برند مانند پركاری تیروئید و پاراتیروئید، بیماری كوشینگ و كم‌كاری غدد جنسی.

▪ افرادی كه كلسیم كافی در رژیم غذایی آنها وجود ندارد.

▪ كسانی كه ویتامین D كافی دریافت نمی‌كنند

▪ افراد با جثه كوچك و لاغر.

▪ افرادی كه سابقه فامیلی پوكی استخوان دارند.

▪ بعضی از نژادها، مانند بعضی نژادهای آسیایی.

▪ استفاده از سیگار، الكل و مصرف بالای قهوه، نمك و پروتئین باعث ایجاد احتمال پوكی استخوان در افراد می‌شود.

همچنین قابل ذكر است كه در ایران به علت مصرف بالای جوش شیرین در نان‌ها، كلسیم و ویتامین D كه دو ماده مغذی لازم برای استحكام استخوان‌ها هستند به خوبی جذب استخوان‌ها نمی‌شوند كه این یكی از عوامل اساسی پوكی استخوان در ایرانی‌ها است و از آنجایی كه نان یكی از مهم‌ترین منابع تغذیه مردم كشورمان است به طوری كه ۴۳ تا ۵۸ درصد انرژی و ۵۶ درصد پروتئین مورد نیاز افراد جامعه را تامین می‌كند، باید توجه شود كه از نان‌هایی استفاده كرد كه در آن جوش شیرین به كار نرفته باشد.

محمد نیكونژاد