یادآوری چند ذکر برای حل مشکلات

امام علی علیه السلام فرمود ای کمیل اگر سختی و فشار بر تو روی آورد زیاد بگو «لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم» تا بر طرف گردد و اگر نعمتی از جانب خدا به تو رسید زیاد بگو «الحمدلله» تا افزون گردد و چون روزیت دیر رسید زیاد بگو «استغفرالله ربی و اتوب الیه» تا وسعت یابی

امام علی علیه‌السلام فرمود: ‌ای کمیل اگر سختی و فشار بر تو روی آورد زیاد بگو «لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم» تا بر طرف گردد و اگر نعمتی از جانب خدا به تو رسید زیاد بگو «الحمدلله» تا افزون گردد و چون روزیت دیر رسید زیاد بگو «استغفرالله ربی و اتوب الیه» تا وسعت یابی. (تحف العقول، ص ۱۶۸). اذکاری که توصیه شده‌اند، علاوه بر آن که باعث غفلت‌زدایی از انسان می‌شوند، معارف الهی را نیز آموزش می‌دهند و ره‌توشه معرفتی مسافران به سوی خدا را فراهم می‌کنند، چنانکه ذکر شریف «لا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم» که از گنجینه‌های آسمانی است.

«قال الله تعالی لنبیه صلی الله علیه و آله و سلم فی لیلة المعراج: اعطیتک کلمتین من خزائن عرشی لا حول و لا قوة الا بالله و لا منجا منک الا الیک (بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۱۸۶) معنای بلند و فواید فراوانی دارد.امام باقر (ع) در تفسیر این ذکر فرمودند: آنجا که قدرتی را به جا صرف کرده و خدا را اطاعت کرده‌اید، این قدرت بر اطاعت، از ناحیه خداست و آنجا که معصیت نکرده‌اید، در حقیقت، عنایت الهی بین شما و آن معصیت حائل شده است. پس لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم یعنی: لا حول لنا عن معصیة الله الا بعون الله و لا قوة لنا علی طاعة الله الا بتوفیق الله عزوجل. (بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۱۸۷)گاهی انسان را به گناه دعوت می‌کنند، اما مانعی در مسیرش پدید می‌آید. او نمی‌داند راهی که به آن دعوت شده است، راه گناه است یا نمی‌داند چرا راه‌بندان شد، اما بعد می‌فهمد او را به مجلس گناه دعوت کرده بودند و این راه‌بندان، همان حول الهی بود که بین او و گناه حائل شد. این که ما در نماز می‌گوییم: «بحول الله و قوته اقوم و اقعد» به این معنا نیست که فقط در حال نماز که برمی‌خیزیم و می‌نشینیم، بقوة الله است؛ بلکه به این معناست که همه حرکات و سکنات ما، در نماز و در غیر نماز به قوت الهی است.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) این ذکر شریف را ذکر فرشتگان حامل عرش معرفی کرده است: تسبیح حملة العرش (بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۱۹۱) و در برخی روایات تفسیری آمده است که فرشتگان حامل عرش نیز که ذات اقدس خداوند از آنان به الذین یحملون العرش (سوره غافر، آیه ۷) یاد می‌کند، هنگامی که حمل عرش الهی، یعنی مقام فرمانروایی خدا، برایشان دشوار بود ذکر «لا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم» را به آنان آموختند: “اعلمکم کلمات تقولونها یخف بها علیکم. قالوا: و ما هی؟ قال: تقولون: بسم الله الرحمن الرحیم ولا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم و صلی الله علی محمد و آله الطیبین فقالوها فحملوه. (بحارالانوار، ج ۵۵، ص ۳۳). شاید چنین ذکری برای فرشتگان دفع سختی و دشواری باشد. لیکن، «بحول الله و قوته اقوم و اقعد» در نماز مصداقی از آن اصل کلی است. زیرا «لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم»؛ یعنی، هیچ جا منع و همچنین قدرت و توانی نیست مگر به عنایت ذات اقدس خداوند و اختصاصی به نماز یا غیر نماز و نیز اختصاصی به انسان و غیر او ندارد.

● درمان بیماری و فقر

اسماعیل بن عبدالخالق گوید: مردی از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله) مدتی بود که به خدمت ایشان نرسیده بود. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به او فرمود: چه چیزی باعث شد که دیر نزد ما بیایی؟ عرض کرد: بیماری و نداری.پیامبر فرمود: آیا به تو دعایی یاد بدهم که خدا به وسیله آن بیماری و نداری را از تو رفع کند؟ عرض کرد: بله یا رسول الله.پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: بگو «لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم، توکلت علی الحی الذی لا یموت و الحمدلله الذی لم یتخذ(صاحبة و لا) ولدا و لم یکن له شریک فی الملک و لم یکن له ولی من الذل و کبره تکبیرا.»آن فرد ذکر را گفت و زمانی نگذشت که نزد پیغمبر (صلی الله علیه و آله) بازگشت و عرض کرد: یا رسول الله خداوند بیماری و نداری را از من رفع نمود. (اصول کافی، ج ۶، ص ۲۴۹)

● عاملی برای جذب نعمت‌ها

یکی از مهمترین عواملی که سبب افزایش و فراوانی نعمت می‌شود، شکر و سپاس انسان به پیشگاه خداوندی است که در آیاتی از جمله آیه ۷ سوره ابراهیم به آن توجه شده است. بنابراین، اگر کسی خواهان افزایش و فراوانی نعمت خود یا جامعه است باید شکرگزار نعمت باشد. البته شکر نعمت ابعاد و مراتب متعدد و گوناگونی دارد که از شکر زبانی تا شکر قلبی را شامل می‌شود؛ چنانکه شکر واقعی آن است که انسان از نعمت به درستی در مسیر کمال بهره گیرد و از هرگونه افراط و اسراف و تبذیر نعمت خودداری نماید. (بقره، آیات ۲۷۱ و ۵۸۱؛ اعراف، آیه ۲۴۱؛ نحل، آیه ۴۱۱؛ عنکبوت، آیه ۷۱؛ لقمان، آیه ۲۱ و سباء آیه ۵۱ و آیات دیگر). امام صادق (علیه‌السلام) نقل می‌فرماید: خداوند به موسی (علیه‌السلام) وحی کرد‌ای موسی حق شکر مرا به جا آور. موسی (علیه‌السلام) گفت: خدایا چگونه حق شکر تو را به جا آورم و حال این که هیچ شکری را من به جا نمی‌آورم، مگر این که تو نعمتی بر این شکرگزاری به من عنایت کرده‌ای و من بر این نعمت اخیر باید شکری دیگر کنم. پس خطاب آمد‌ ای موسی الان همین قدر که معرفت پیدا کرده‌ای این شکرگزاری تو نیز از من است، شکر مرا به جا آورده‌ای.(کافی، ج ۲، ص ۹۸)

● وسعت روزی

از آن جا که یکی از عقوبت‌های گناه برای مومن در دنیا، گرفتاری‌های اقتصادی و فقر و تنگ دستی است که همچون خوره‌ای به جانش افتاده، او را آزار داده و در اجتماع خوارش می‌کند و نیز از آن جا که استغفار شوینده گناهان و از بین برنده عقوبت آنها در دنیا با همه شدّت و عظمتشان است و با از بین رفتن گناهان زمینه‌ای برای گرفتاری مومن در اثر ارتکاب گناه باقی نمی ماند؛ بدین خاطر یکی از برکات استغفار رهایی از ناداری و حل شدن مشکلات اقتصادی شمرده شده است. پس استغفار از گناه و عذرخواهی از خداوند; باعث از بین رفتن فقر و بیچارگی، افزایش رزق و روزی، برکت در مال و ثروت، بهره مندی از نعمت‌های پروردگار و گشوده شدن گره‌های کور اقتصادی می‌گردد.این خود اثر پرباری است که باعث توفیقات معنوی بسیاری در دنیا می‌شود. از این روست که خداوند با روشنی از آن یاد کرده و می‌فرماید:(اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفّاراً * یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً * وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوال وَ بَنینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنّات وَ یَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهاراً). (سوره نوح ، آیه ۱۰ ـ ۱۲ ).از پروردگار خویش آمرزش طلبید که او بسیار آمرزنده است (اگر چنین کنید) او (باران) آسمان را پی درپی بر شما فرو می‌فرستد و شما را با اموال و فرزندان بسیار کمک می‌کند و باغ‌های سرسبز و نهرهای جاری در اختیارتان قرار می‌دهد. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) نیز در این زمینه می‌فرمایند: مَنْ أَکْثَرَ الإِسْتِغْفارَ جَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْ کُلِّ هَمّ فَرَجاً وَ مِنْ کُلِّ ضیق مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ. (بحارالأنوار ، ج ۹۰ ، ص ۲۸۱ )کسی که زیاد استغفار گوید و از خدا عذرخواهی کند; خداوند از هر غصّه‌ای برایش گشایشی قرار دهد و از هر تنگنایی راه فراری پیش پایش گذارد و او را از جایی که گمان ندارد روزی می‌دهد.امام رضا (علیه‌السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) روایت می‌کنند که فرمودند:مَنِ اسْتَبْطَأَ الرِّزْقَ فَلْیَسْتَغْفِرِ اللهَ. (بحارالأنوار ، ج ۹۰ ، ص ۲۷۷ ).کسی که روزیش به کندی به دست می‌آید، باید استغفار کند و از خدا آمرزش طلبد. امیرالمومنین (علیه‌السلام) نیز، در سخن پرباری استغفار را سبب افزایش روزی شمرده، می‌فرمایند:اَلإسْتِغْفارُ یَزیدُ فِی الرِّزْقَ. (بحارالأنوار ، ج ۹۰ ، ص ۲۷۷ ).استغفار و طلب آمرزش از خداوند روزی انسان را زیاد می‌کند.در سخن پر نور دیگری نیز همین اثر را برای زیاد گفتن استغفار ذکر می‌فرمایند:أَکْثِرُوا الإِسْتِغْفارَ تَجْلِبُوا الرِّزْقَ. (بحارالأنوار ، ج ۹۰ ، ص ۲۷۷ ).زیاد استغفار گویید و از خدا پوزش بطلبید تا روزی را (به سوی خود) جذب نمایید.

زهرا اجلال