ترجمه، تهدید نیست

فکر می‌کنم مردم برخلاف نظر برخی کارشناسان، به این نکته توجه می‌کنند که هر کتابی که ترجمه باشد خواندنی نیست و هر کتابی هم که تالیف باشد دارای سطح پایینی نیست و برایم عجیب است که چرا برخی درباره مردم این طور فکر می‌کنند.

فکر می‌کنم مردم برخلاف نظر برخی کارشناسان، به این نکته توجه می‌کنند که هر کتابی که ترجمه باشد خواندنی نیست و هر کتابی هم که تالیف باشد دارای سطح پایینی نیست و برایم عجیب است که چرا برخی درباره مردم این طور فکر می‌کنند.

گاهی می شنوم که می گویند مردم کمتر سراغ کتاب های تالیفی می روند و بیشتر به دنبال کتاب های ترجمه هستند، اما من به عنوان یک مترجم می گویم واقعیت این است که مردم ما در خرید کتاب بیش از هر چیز به این توجه می کنند که نام یک نویسنده یا مترجم را می شناسند یا خیر؟ به همین دلیل هم ناشران ترجیح می دهند سراغ نام های شناخته شده بروند و از سرمایه گذاریشان مطمئن باشند. مثلا وقتی نویسنده یک کتاب یوسا باشد و مترجم آن هم از جمله افراد شناخته شده عرصه ترجمه باشد طبعا فروش ناشر تضمین خواهد شد.

البته از این نکته هم نمی توان گذشت که کتاب های تالیفی ما با یک مشکل مواجه هستند و آن این که برخی نویسنده ها برای چاپ کتابشان عجله دارند و وقت زیادی برای آن نمی گذارند. البته به نظرم این روند در آینده تغییر می کند. ما این همه نویسنده جوان داریم که به مرور از میان آنها لااقل ده نویسنده جایگاه خود را پیدا می کنند و تثبیت می شوند و به انتشار کتاب هایشان ادامه می دهند. این نویسندگان مخاطب خاص خود را خواهند داشت و طبعا مردم ما هم بیش از امروز به سمت کتاب های تالیفی گرایش پیدا خواهند کرد.

در هر صورت باید این را لحاظ کرد که در جامعه ما هنوز کتابخوانی از حالت پز خارج نشده است. مثلا از یک نفر می پرسیم چه کتابی می خوانی کمی خودش را می گیرد و می گوید: «اندیشه های کانت». بعد هم به آنهایی که این کتاب را نخوانده اند فخر می فروشد. یکی نیست بپرسد تو مگر فیلسوف هستی؟ در کشورهای خارجی هم اگر کسی فیلسوف نباشد یا در این رشته تحصیل نکند و مشغول پژوهش نباشد این کتاب را نمی خواند. ما لذت مطالعه را از خودمان گرفته ایم. مدام درباره این حرف می زنیم که ترجمه زیاد شده و تالیف کم یا ترجمه را تهدید می دانیم. ترجمه تهدید نیست، بلکه نگریستن به دنیا از دریچه های متفاوت است.

بیایید ترجمه را تهدید ندانیم. باید حصارهای غلط را در مطالعه بشکنیم و بگذاریم مخاطب هر کتابی را که دوست دارد با لذت بخواند؛ از رمان های عامه پسند گرفته تا مباحث تخصصی. در پایان این که بهتر است جای نگرانی برای زیادشدن ترجمه ها، نگران شمارگان تاسف بار کتاب در ایران باشیم.

گیتا گرکانی