سفر به آسمان ششم اینترنت

آیا خطر کمبود آدرس اینترنتی ما را تهدید می کند

تصور کنید در حال وصل شدن به اینترنت هستید که ناگهان با چنین پیغامی روبه‌رو می‌شوید: «فضای اینترنت تمام شده است و هیچ جای خالی‌ برای شما وجود ندارد.» احتمال یک درصدی تمام شدن ظرفیت اینترنت و فضای آدرس‌دهی باعث شده است کارشناسان دنیا، راه‌حل‌هایی برای پیشگیری از این فاجعه پیدا کنند.

همان طور که می دانید آدرس دهی در دنیای اینترنت به وسیله پروتکلی انجام می شود که آن را IPv۴ می نامند.IPv۴ باوجود تمام مزایایش با توجه به رشد سریع کاربران و مشکلات موجود در این پروتکل، دیگر پاسخگوی نیاز رو به رشد کاربران اینترنت نیست. برای رفع این مشکل سه پیشنهاد در اختیار تصمیم گیرندگان و کارشناسان قرار گرفت تا به کمک بهترین راه حل بتوان از این مشکل گذر کرد.

اولین پیشنهاد TUBA نام داشت که خیلی سریع مهر مردودی روی آن کوبیده شد، چون ساختار اصلی TUBA بر پایه یک پروتکل قدیمی و غیر موثر بود و حتی در مقایسهIPv۴ هم مورد قبول نبود.

پیشنهاد دوم IPv۷ نامیده شد.IPv۷ بعد به TP / IX تغییر نام داد و سرانجام نام CATNIP را برای خود برگزید. اما این روش نیز با اجماع کارشناسان روبه رو نشد. علت موفق نبودن CATNIP نه در اساس پایه ریزی آن بود و نه در کار آمدیش، بلکه به علت رشد کند آن، مورد توجه واقع نشد. البته این پرش از IPv۴ به IPv۷ به نسخه پروتکل ربطی نداشت، بلکه توسعه دهندگان بر این باور بودند که این شروع نسل هفتم اینترنت است.

این بار هم طبق سنت همیشگی که آخرین پیشنهاد، بهترین است، پیشنهاد سوم یعنیIPv۶ رای اکثریت را به دست آورد. این پروتکل، کار خود را با عنوان IP در IP آغاز کرد، اساس پیشنهاد این بود که برای اینترنت دو لایه جداگانه، یکی به عنوان لایه زیرساخت و دیگری به عنوان لایه گسترش محلی تعریف شود. انتقال آدرس ها با این روش از IPv۴ براحتی انجام می گرفت و در از بین بردن برخی مشخصه های منسوخ شده IPv۴ برای کاهش اندازه پروتکل IP موثر بود. شاید برایتان این پرسش پیش آمده باشد که پس تکلیف IPv۵ چه شد؟ از نام IPV۵ قبلا و برای یک سیستم آزمایشگاهی انتشار صوت و تصویر در اینترنت استفاده شده بود. البته این سیستم هرگز خارج از آزمایشگاه مورد استفاده قرار نگرفت.

به هر حال، IPv۶ شروع نسل جدیدی از اینترنت است که رفته رفته جایIPv۴ را می گیرد. برخی کشورها از همان ابتدای پیدایش پروتکل ششم اینترنت، اقداماتی در زمینه استفاده از آن انجام دادند.

● پروتکل جدید

برای این که دقیقا بدانید نسل ششم پروتکل اینترنت چیست، باید گفت IPv۶ سیستم جدید آدرس دهی بر اساس پروتکل اینترنتی است که می تواند تعداد آدرس های اینترنتی را نسبت به IPv۴ چند برابر افزایش دهد. در حالی که IPv۴ حدود ۴/۳ میلیارد آدرس اینترنتی ایجاد می کند، IPv۶ می تواند از ۲۱۲۸میلیارد آدرس اینترنتی پشتیبانی کند، در نتیجه IPهای بیشتری ایجاد می شود. البته IPv۶ یک فناوری جدید نیست و از سال ۱۹۹۴ پایه های آن گذاشته شده است، اما بحران کمبود آدرس اینترنتی در جهان روز به روز اهمیت آن را بیشتر نشان می دهد.

در این پروتکل دیگر خبری از IP هایی مانند ۱۶۹.۱۹۸.۱۰۰.۱ نیست و زبان کدها دو متغیره شده است، بنابراین از IP هایی مانند ۲۰۰۱:۰DB۸:AC۱۰:FE۰۱ استفاده می شود.

● مهاجرت به آسمان ششم

نکته بارزی که ضرورت استفاده از IPv۶ را حیاتی می کند، اهمیت اینترنت همراه در جهان امروز است. اکنون بیشتر مردم دنیا که با اینترنت و فناوری سروکار دارند، دست کم از یک تلفن همراه اینترنت پرسرعت نسل سوم یا چهارم استفاده می کنند، اما پروتکل نسل چهارم جوابگوی آن نیست. IPv۶ خصوصیاتی دارد که باعث می شود مشترکان تلفن همراه راحت تر از گذشته به شبکه های اینترنت متصل شوند. از آنجا که در پروتکل ششم، با هر بار قطع و وصل شدن به شبکه، IP شما تغییر نمی کند، سرعت اتصال و احتمال خطا به صورت محسوسی کاهش می یابد. در واقع کاربران تلفن همراه با استفاده از IPv۶، بدون تماس مجدد با شبکه مرکزی و تغییر IP خود، از مزایای اینترنت پرسرعت استفاده می کنند. در چنین شرایطی انتقال به نسل جدید اجتناب ناپذیر است و اپراتورهای اینترنت تلفن همراه باید با قبولIPv۶ بستر مناسبی برای کاربران خود آماده کنند. در نتیجه تفاوت IPv۴ و IPv۶ بیشتر از هر جایی، در تلفن همراه نمایان می شود، زیرا نسل جدید، علاوه بر بالا بردن سرعت اتصال و جستجوی شبکه، بازدهی بهتری از سرویس اینترنتی نیز در اختیارتان قرار می دهد.

● امنیت

برخلاف آن که عده ای IPv۶ را غیرقابل نفوذ می دانند، در کل مکانیزم اصلی این پروتکل جدید نسبت به IPv۴ دچار تحول چندانی نشده است و هنوز از همان روش سابق برای انتقال داده ها در طول شبکه اینترنت استفاده می کند، اما آن چیزی که امنیتIPv۶ را نسبت به نسل قبلی خود متمایز می کند، استفاده از زیر پروتکل IPSec است.

IPv۶ به وسیله پروتکل IPSec پشتیبانی می شود که بمراتب امنیت بالاتری نسبت به IPv۴ دارد و باعث ایمن سازی فضای اطلاعات می شود. پروتکل IPSec یکی از استانداردهای VPN است که با استفاده از رمزنگاری بسته های اطلاعاتی موجود در شبکه، مانع باز نشر و دستکاری اطلاعات می شود. هرچند مایکروسافت بیشترین استفاده را از IPSec در سیستم عامل ویندوز و موتور جستجوی بینگ کرده است، اما خاستگاه اصلی این زیر پروتکل شبکه های خصوصی VPN و بانک هاست. چند روش امنیتی مانند فایروال، IPSec،AAA Server و... در شبکه های خصوصی VPN استفاده می شود، اما روش IPSec به علت امنیت، پایداری بالا، ارزانی، انعطاف پذیری و مدیریت بالا توانسته به نسل ششم پروتکل اینترنت راه پیدا کند.

● ایران و موج تغییرات

با توجه به گزارش سایت Internet World State سال ۲۰۱۲ تعداد کاربران اینترنت در خاورمیانه به بیش از ۹۰ میلیون نفر رسید. براساس اعلام این سایت، نسبت کاربران اینترنت در خاورمیانه به کل دنیا حدود ۳/۷ درصد است و تعداد کل کاربرانی که در خاورمیانه تا سی ام ژوئن ۲۰۱۲ از اینترنت استفاده کرده اند، ۹۰ میلیون و ۴۵۵ نفر بوده است. همچنین ضریب نفوذ اینترنت در خاورمیانه تا همین تاریخ، ۴/۲ درصد بوده که از میزان متوسط جهانی آن بیشتر است. ایران با حدود ۴۲ میلیون کاربر، حدود ۴۶/۷ درصد کل کاربران خاورمیانه را تشکیل می دهد و بیشترین کاربر اینترنت را در منطقه دارد.

در خاورمیانه نیز شرکت های اینترنتی و مخابراتی از سال ها قبل تلاش هایی برای به روزرسانی سیستم های آدرس گذاری اینترنتی انجام داده اند و موفقیت هایی هم کسب کرده اند. شرکت اماراتی اتصالات یکی از پیشتازان گذر به IPv۶ است که از سال ۲۰۰۱ تاکنون از این سیستم استفاده می کند و به همین دلیل نسبت به رقبای خود موفق تر بوده است.

ایران هم به منظور ایجاد فضای مناسب برای سفر به آسمان اینترنت ششم، حرکت هایی انجام داده است. زیر نظر سازمان فناوری اطلاعات ایران، گروهی از کارشناسان با نام گروه ضربت IPv۶ تشکیل شده است تا هر چه سریع تر زیر ساخت های اینترنت ایران را به استاندارد مورد نیاز برای انتقال به پروتکل جدید برساند. البته تلاش هایی که برای پیاده سازی مکانیزم های گذر از IPv۴ به IPv۶ انجام شده، بیشتر حالت تئوری و تحقیقات مقدماتی داشته است. همچنین برنامه کلی کارهایی مانند مطالعه، بررسی و آزمایش سناریوهای گذر در سطح آزمایشگاه و شبکه زنده، دریافت یک بازه ۳۲ بیتی از آدرس های عددی اینترنتی IPv۶ و توزیع آن در سطح کشور با توجه به ساختار شبکه، ثبت دامنه های IRANIPV۶.IR و IPV۶IRAN.IR و راه اندازی سایت های مربوطه، بررسی استانداردهایIPv۶ برای خرید تجهیزات استان ها و سرانجام اعمال آنها، هماهنگی با ISPها برای پیاده سازی مکانیزم های گذر تعیین شده است. به هر حال برای ایران با توجه به استقبال عمومی از اینترنت و همچنین حجم زیاد کاربران، گذر از IPv۴ اجتناب ناپذیر است و دیر یا زود باید این تلاش ها به مرحله عملی برسد.

● ویژگی های جدید IPv۶

بازه آدرس دهی بزرگ تر: IPv۶ به ۱۲۸ بیت ارتقا پیدا کرده است که می تواند بیش از ۳۵۲۹ تعداد ممکن، IP را فراهم کند.

استفاده حداقلی: فرمت جدید IPv۶ برای به حداقل رساندنIP ها بسیار کار آمد است. در واقع در این روش جدید دیگر IP برای زمینه های غیرضروری به کار نمی رود و همین موضوع باعث می شود ظرفیت موجود با سرعت کمتر پر شود. توسعه پذیری: در IPv۶ براحتی می توان ویژگی های جدید را اضافه کرد و IPv۶ را گسترش داد. بر خلاف IPv۴ که فقط می تواند ۴۰ بایت از ظرفیتش را پشتیبانی کند و فضایی برای افزودن ویژگی های جدیدتر ندارد.

میترا ناصری