یارانه کی گرفته و کی نباید بگیرد

چنانچه دارای تمکن مالی برای امرار معاش خود و خانواده محترمتان هستید از دریافت یارانه صرف نظر کنید این اقدام خیرخواهانه خداپسندانه جنابعالی کمک به افزایش سهم محرومین یا افراد درآمد پایین خواهد کرد

«چنانچه دارای تمکن مالی برای امرار معاش خود و خانواده محترمتان هستید از دریافت یارانه صرف نظر کنید. این اقدام خیرخواهانه خداپسندانه جنابعالی کمک به افزایش سهم محرومین یا افراد درآمد پایین خواهد کرد. از هر زمان که تمایل به دریافت یارانه داشته باشید می توانید با مراجعه به سایت برخوردار شوید.» این متنی است که هنگام ورود به سامانه اعلا م حساب خانوار وزارت رفاه و تامین اجتماعی پیش چشم مراجعه کنندگان قرار می گیرد. با این وصف به نظر نمی رسد که جمعیت قابل توجهی حاضر به انصراف داوطلبانه از دریافت یارانه باشند و اکثریت قریب به اتفاق شهروندان و سرپرستان خانوار ترجیح می دهند چندان به این توصیه توجه نکنند! مثل مسافران جوان اتوبوس که خیابان ها را می نگرند تا چشم آنها در چشم پیرمرد و پیرزنی نیفتد که جای نشستن و اصطلا حا در رودربایستی قرار نگیرند! اما چرا تقاضای دریافت یارانه گسترده است و متن سامانه به نوشته های کلیشه ای شبیه است؟ اظهار توانگری و برخورداری و تمکن در فرهنگ ایران امری مذموم است.

در حالی که شاعران و صاحبان ادب همواره «درویشی» راستوده اند. در این فضای فکری و با این پیشینه چگونه می توان انتظار داشت که مردم با انصراف از دریافت یارانه ابراز توانگری کنند؟ تا بوده در این سرزمین آدم ها عادت داشته اند که در عین برخورداری ادای ندارها را درآورند و از آنان توقع نباشد. در حالی که صاحبان کارخانه ها که و بنگاه های صنعتی نیز فرم پر می کنند. در لیست بنگاه های آسیب پذیر اند چگونه می توان از شخصی خواست که با دست خود اعلا م کند که متمکن و برخوردار است؟ درست است که چندی است که دیگر به صورت رسمی به سرمایه گذاران بخش خصوصی نمی گویند سرمایه دار زالو صفت و اصطلا ح کار آفرین را به کار می برند، اما توانگری همچنان مذموم است. بدین ترتیب یارانه نگرفتن علا مت توانگری و گرفتن آن علا مت نابرخورداری است چه بسا برخورداران و توانگرانی که برای اثبات تمکن نداشتن خود سند یارانه گرفتن را ارایه دهند. مثل بازاریان قدیمی که مسافت خانه تا حجره را با اتوبوس می پیمودند و اصراری نداشتند که همه آنان را ثروتمند تصور کنند. کما این که به نمای خانه خود نیز اهمیت نمی دادند و بیشتر اندرونی که فقط خواص و آشنایان به آن راه داشتند اهمیت داشت.

یارانه هم از این قاعده تبعیت می کند و شخص احساس می کند که اگر اعلا م کند نیاز به دریافت یارانه ندارد عملا خود را در صف کسانی قرار داده که نه تنها نیاز به کمک های دولت ندارد که نیازهای دولت را نیز باید تامین کنند. در صورتی می توان از مردم انتظار همکاری های اینگونه و انصراف و ایثار را داشت که احساس کنند افق دوردست و بلند مدتی برای آنان ترسیم شده است. اکنون ۶ ماه از موعد پرداخت یارانه نقدی می گذرد و هنوز خبری نشده و تازه گفته اند که اگر هم واریز شود فعلا اجازه برداشت داده نمی شود! در وضعیت بی ثبات، اعتماد ایجاد نمی شود و مادام که اعتماد حاکم نشود، نمی توان انتظار داشت که به توصیه عمل شود.

در متن توصیه گفته شده که هرگاه بخواهید می توانید مراجعه کنید تا از همان زمان یارانه بگیرید اما جای دیگر تعهد می دهید که هرزمان احساس کنند که اطلا عات نادرست داده اید می توانند از حساب شما هر وجوهی را که پرداخته اند بردارند، یارانه نقدی قرار است به سرپرستان خانوارها تعلق گیرد، چنانچه سرپرست اظهار توانگری و بی نیازی کند، سطح توقع اعضای خانواده بالا می رود. چه بسا سرپرستان خانوارها که سطح واقعی درآمد خود را افشا نمی کنند و از این رو ترجیح می دهند که فرم دریافت یارانه را پرکنند. دلیلی ندارد که آنان به زن و فرزند بگویند ما داراییم و نیاز نداریم و هرچند از نوع خانه و اتومبیل و هزینه ها سطح درآمد قابل حدس است. اما به هررو اصرار بر دارایی سطح توقع اعضای خانواده را بالا می بردو پدر احساس می کند مدام باید پاسخگوی نیازهای روبه تزایدی باشد که گاه کنترل و مهار آن دشوار می شود.

این احتمال وجود دارد که شماری از مردم نگران این امر باشند که چنانچه یارانه بگیر نباشند در صف مالیات دهنده ها قرار بگیرند! درهر صورت یارانه گرفتن بهتر است از مالیات دادن! از همه اینها مهم تر این است که هنگامی می توان مردم را به انصراف و صرفه جویی و ایثار و گذشتن از سهم و حق خود دعوت کرد که احساس کنند این عزم عمومی همه جا وجود دارد. وقتی همه جا شاهد ریخت وپاش هستند و دوباره کاری و موازی کاری و آزمون و خطا همه جا به چشم می خورد چگونه می توان از مردم خواست از ماهی ۲۰ هزار تومان سهم هر عضو خانواده صرف نظر کنند؟ رطب خورده منع رطب چون کند؟ در این وضع آیا شهروندان نخواهند پرسید چرا از حجم این همه دستگاه دولتی و هزینه های همایش و نمایش و پیمایش و آمایش نمی کاهید؟ آقای صادق محصولی وزیر رفاه به وزیر میلیاردر معروف است و خودش نیز انکار نکرده و اختلا ف اقوال بر سر عدد ثروت ایشان است. حتی آقای احمدی نژاد این ثروت و تمکن را انکار نکرد و تنها گفت ایشان از جمله افراد خلا ق در بخش خصوصی بوده است.

بر این اساس کسانی که ثروت چند ده میلیارد تومانی ندارند خود را مصداق این ایثار احساس نمی کنند. این قاعده البته درباره آقای وزیر اقتصاد صادق نیست و می دانیم که ایشان زندگی معمولی دارد. با این حال روحانیون و معلمان اخلاق جامعه نیز در وضعیت دشواری قرار می گیرند اگر توصیه کنند دریافت نکنید اما خودشان دریافت کنند که معلوم است زیبنده نیست و اگر هم توصیه نکنند جامعه تاثیر کمتری می پذیرد و میل به دریافت کم نمی شود، یادمان باشد که دولت کنونی قرار بود با صرفه جویی و کوتاه کردن دست دزدان از بیت المال و توزیع پول نفت و بانک ها بین مردم حقوق محرومان را به آنان بازگرداند و عدد یارانه های مردم در این قضیه چندان به حساب نمیآمد با این اوصاف هیچ چیز به اندازه کاهش فاصله میان مردم و دولت و تجدید اعتماد نمی تواند عده ای را به این نتیجه برساند که انصراف آنان از دریافت یارانه ها، به افزایش سهم افراد محروم یا دارای درآمد پایین کمک خواهد کرد و در این صورت قطعا به این نهضت خداپسندانه می پیوندند و یارانه ای را که نمی گیرند به حساب کمک به دیگران می گذارند.

نویسنده : مجید سلیمی بروجنی