تفاوت های یک سفر استانی

«میدونی عشیره یعنی چی, یه خونوادن ولی بزرگ قانون داره همه اطاعت می کنن یکی دعوا می کنه, همه جلو می رن یکی خطا کنه همه تاوون می دن خوب حواستو جمع کن

«میدونی عشیره یعنی چی، یه خونوادن ولی بزرگ؛ قانون داره همه اطاعت می‌کنن؛ یکی دعوا می‌کنه، همه جلو می‌رن؛ یکی خطا کنه همه تاوون می‌دن. خوب حواستو جمع کن. اگه این عشیره قراره زنده بمونه، قانونش باید زنده بمونه. اگه خون عشیره تو رگمونه ما باید تابع قانونش باشیم.» این عبارات، بخشی از دیالوگوهای فیلم «عروس آتش» ساخته خسرو سینایی است که سعی داشت فرهنگ عشیره را به تصویر بکشد. سفر حسن روحانی به خوزستان هر چند در خوزستان مورد استقبال اقوام و عشایر و مردم قرار گرفت اما در عرصه سیاست داخلی منتقدانی هم داشت. صادق زیباکلام در تحلیل این سفر گفت: «برخی سخنان روحانی در سفر استانی یادآور احمدی‌نژاد و پوپولیسم اصولگرایان بود.»

در سفر روحانی به خوزستان طرح‌ها یکی پس از دیگری تصویب و جلسه هیات‌دولت هم استان مقصد تصویب نشد. در حالی‌که پیش از سفر خبرهایی شنیده شد مبنی بر اینکه استقبال سازماندهی‌شده مردمی وجود نخواهد داشت، با این حال مسیر فرودگاه تا مصلای اهواز را صف‌های مردمی تشکیل می‌دادند که برای استقبال آمده بودند؛ مردمی که به‌دنبال ماشین رییس‌جمهوری می‌دویدند و خیل نامه‌های مردمی که به دست مسوولان و خبرنگاران می‌رسید همه و همه یادآور سفرهای استانی احمدی‌نژاد بود؛ اما وقتی در میان جمعیت حضور پیدا می‌کردی تفاوت‌ها احساس می‌شد. استقبال از روحانی چندساعته نبود. او در شهر با ماشین دور نزد، اما نمی‌توانست به مردمی که ساعت‌ها برای دیدن او در خیابان منتظر بودند بی‌تفاوت باشد. با همه این تفاسیر او بدون ایجاد ترافیک در شهر، مسیر فرودگاه تا مصلای اهواز را طی کرد و سعی کرد حتی‌المقدور به احساسات مردم پاسخ بدهد. تفاوت دیگر در سفر استانی دولت نهم و دهم با دولت یازدهم وقتی رخ نشان داد که خبر رسید جلسه هیات‌دولت با ریاست اسحاق جهانگیری برگزار شده است. در سفرهای استانی سال‌های گذشته این موضوع که تمام اعضای هیات‌دولت رییس‌جمهوری را همراهی کنند مورد تاکید بود و برگزاری جلسه هیات دولت در استان میزبان از برنامه‌های اصلی سفرهای استانی بود؛ بنابراین زمانی که رییس‌جمهوری به سفرهای استانی می‌رفت برگزاری جلسات هیات‌دولت در پاستور لغو می‌شد.

گلایه‌های مردم اما به اهالی رسانه منتقل می‌شد: «چرا رییس‌جمهوری بین مردم نیامده است؟ چرا به ما نگفتند کجا برای استقبال بیاییم؟ سال‌های قبل به ما کارت‌هدیه داده می‌شد چرا دولت هدیه‌ای برای ما نیاورده؟ چرا اتوبوس نگذاشتند تا ما به مصلا بیاییم؟ بچه‌ها تعطیل نیستند همه مدرسه هستند قبلا اینطور نبود. دانشگاه‌ها و امتحانات را لغو نکردند تا برای استقبال بیاییم؟» روحانی که به زبان عربی حرف زد برخی اشک شوق می‌ریختند انگار کسی دیگر از نبود اتوبوس و کارت‌هدیه و تعطیلی برای استقبال ناراحت نبود، عشایر، روحانی را دوست و همزمان خود یافتند. در «ون»‌های آماده‌شده برای اهالی رسانه که با رسیدن به اهواز تعدادشان به علت پیوستن خبرنگاران استانی چندبرابر شده بود بحث بر سر سفر استانی بالا گرفت: «روحانی شبیه به احمدی‌نژاد رفتار کرد نیازی به استقبال نبود او باید مستقیما به استانداری می‌رفت.» دیگری می‌گفت: «رییس‌جمهوری چاره‌ای نداشت مردم از او گلایه می‌کردند فرهنگ مردم این را طلب می‌کند.» یکی هم می‌گفت: «مردم برای نامه‌دادن و درخواست کمک مالی و کار به‌دنبال رییس‌جمهوری می‌دوند»، اما واقعیت چیز دیگری بود. بخشی از نامه‌هایی که به‌دست رییس‌جمهوری می‌رسید تشکر از انتصاب معاونت اقوام و اقلیت‌ها بود یا تشکر از اعلام‌شدن خرمشهر و آبادان به‌عنوان منطقه آزاد.

بحث که بالا گرفت یکی از عکاسان عکسی را نشان داد که در آن یکی از معاونان دولت دهم در حال توزیع پنج‌هزارتومانی در میان جمعیت استقبال‌کننده بود. شاید همین‌ها اصلی‌ترین تفاوت‌های سفر روحانی باشد سازماندهی‌نشدن استقبال، نبود معطلی‌های چندساعته برای دیدار رییس‌جمهوری، نبود کارت‌هدیه و درخواست وام و کار. استقبال از رییس‌جمهوری سازماندهی نشده بود، اما در شهر مراسم «یزله عربی» برپا بود؛ مراسمی که رقص آیینی و حماسی است و پیاده و با اسب اجرا برای خوشامدگویی برپا می‌شود.زمانی که نوبت به پذیرایی از اهالی رسانه رسید بچه‌های کوچک دنبال کیک و آب میوه می‌دویدندو مانع از کار خبرنگاران و عکاسان می‌شدند. یکی از بچه‌ها می‌گفت: «آقای احمدی‌نژاد همه نامه‌ها را می‌گرفت، خوراکی هم می‌آورد روحانی که هیچی به ما نداد.» با این حال چند شادی را می‌شد در شهرهای خوزستان دید. شادی از آزاد اعلام‌شدن مناطق خرمشهر و آبادان و حضور رییس‌جمهور در این استان. پیرمردی در خیابان سجده می‌کرد و می‌گفت: «همین که روحانی به اینجا آمد، خدا را شکر می‌کنم. او به زبان خودم با من حرف زد.» به نظر می‌رسد بخشی از رفتار روحانی به سبب احترام به فرهنگ مناطق استان بود چراکه با وجود رفتار دولت قبل و هشت‌سال پرورش روحیه خاص در نوع استقبال و توقع مالی از وزرا و ارسال نامه به دولت امکان تغییر یک‌شبه این طرز فکر وجود نداشت. عشیره‌ها فرهنگ خاص خود را دارند و حال که به دولت دست آشتی داده‌اند، دولت هم پیام آنها را درک کرده و در این سفر تلاش کرد تا نشان دهد تبعیضی بین قومیت‌های مختلف وجود ندارد اما باید دید روحانی در سفرهای بعدی چه خواهد کرد؟ استقبال چگونه خواهد بود؟ ‌رسمی یا مردمی؟ باز هم او را با احمدی‌نژاد مقایسه خواهند کرد و به او پوپولیست خواهند گفت؟

طاهره ریاحی