مسیر نمای آینده فناوری

Technology Roadmp مسیرنمای فناوری نیازها, تولیدات و تكنولوژی مورد نیاز آینده صنایع و شركتها را شناسایی می كند شركتها و صنایع بوسیله این روش با برنامه ریزی مشخص برای رسیدن به توسعه با یكدیگر همكاری می كنند و دولت نیز بر اساس این برنامه ها سیاستگذاری می كند تا با حمایت از آنها دیگر صنایع را برای استفادهاز این روش ترغیب كند

چكیـده

Technology Roadmap ( مسیرنمای فناوری ) نیازها، تولیدات و تكنولوژی مورد نیاز آینده صنایع و شركتها را شناسایی میكند. شركتها و صنایع بوسیله این روش با برنامهریزی مشخص برای رسیدن به توسعه با یكدیگر همكاری میكنند و دولت نیز براساس این برنامه ها سیاستگذاری میكند تا با حمایت از آنها دیگر صنایع را برای استفاده از این روش ترغیب كند. Technology Roadmap به شركتها كمك میكند تا با شناسایی تولیدات و نیازهای بازار آینده و تكنولوژی لازم برای رسیدن به آنها از داشتن تقاضا در آینده اطمینان یابند. در این مقاله با بررسی این موضوع به فواید و دلایل ضرورت آن ، انواع و نقش دولت در این باره می پردازیم . دست آخر نیز لزوم توجه به آن در صنایع ایران و رابطه آن با ( TF ) Technology Foresight بررسی میشود.

مقدمــه

با توجه به جهانی شدن تجارت و پیچیده شدن تولیدات و همچنین كوتاه شدن مدت زمان خرید آنها شركتها باید آینده نگری دقیقتری داشته باشند تا بتوانند بقاء خویش را در آینده تضمین كنند. با توجه به گران بودن R&D ، برای شركتها به تنهایی به صرفه نیست كه همه تكنولوژی كه به آن نیاز دارند را گسترش دهند. در نتیجه شركتها باید ابزار مؤثری بكار ببرند تا آینده خویش را با آن ترسیم كنند.

TRM روشی برای شناسایی تولیدات یا تهیه نیازها و تبدیل آنها به گزینه های تكنولوژی و طرحهای توسعه است تا مطمئن باشیم تكنولوژی مورد نیاز آینده به هنگام نیاز آماده و میسر است.

TRM نظرات و دیدگاههای افراد صاحبنظر را برای ترسیم نقشه آینده جمع میكند و در حقیقت دری به سوی همفكری برای تعیین استراتژی R&D باز میكند.]۱[

مسیرنمای فن آوری چیست ؟

شكی نیست كه شركتهای بزرگ روش پیشبینی، تحلیل و برنامه ریزی برای آینده را میدانند آنها برای حفظ قدرت رقابت و اطمینان از موفقیت طولانی مدت خویش مجبورند روی تولیدات آینده دقت و حساسیت نشان دهند و راهكار مناسبی برای گسترش تحقیقات و تكنولوژی بكار برند. با یك سری نیازهای داده شده ، مسیرنمای فن آوری نیازهای بحرانی و اهداف عملی را با چارچوب زمانی مشخص تعیین میكند تا شركت برای تولیدات آینده خویش تقاضایی داشته باشد. همچنین تكنولوژی لازم برای رسیدن به این اهداف را مشخص میكند.]۴[

مسیرنمای فن آوری میتواند نقش كلیدی در ابداعات و اختراعات آینده ایفاء كند. مسیرنمای فن آوری تحولات آینده در تكنولوژی را پیشبینی نمیكند بلكه عناصر لازم برای آینده تكنولوژی را تعیین كرده میگوید چه عوامل و برنامههایی برای ساختن آینده لازم است. با TRM صنعت مسیر آینده را ترسیم كرده و اقدامات عملی را برای به واقعیت رساندن آن برنامه بكار میبرد. ]۱[برای مثال میتوان به TRM درصنعت الكترونیك اشاره كرد و قانون معروف مور كه بیان میكند هر ۱۸ ماه اندازه قطعات الكترونیكی نصف یا قدرت پردازش آنها دو برابر میشود. اما در TRM به این اندازه بسنده نمیشود بلكه میتوان بسیار دقیقتر و ریزتر نقشه آینده را ترسیم نمود. TRM برای صنعت نانو الكترونیك باز بهترین مثال است. نانو الكترونیك به سه بخش تقسیم میشود :

۱- قطعات الكترونیكی (Devices)

۲- Circuts and systems

۳- Nanofabrication

جدول ۱-۱ مسیرنمای قطعات الكترونیكی در آینده را نشان می دهد. برای بخشهای دیگر نیز جدولی مشابه وجود دارد.]۲[

تاریخ مسیرنمای فن آوری به سال ۱۹۸۰ برمیگردد, هنگامی كه چندین شركت از جمله Motorola این روش را برای انتخاب بهترین راه به سوی آینده برگزیدند. صنایع كانادا نیز به عنوان بخشی از استراتژی پشتیبانی از ابداعات كاناداییها TRM را از سال ۹۵ دنبال میكند. دولت، شركتهای بزرگ خصوصی و تحقیقاتی برای این پروژه بسیج شدهاند. همگام با دولت كانادا، ۲۲۰ شركت و ۵۰ نفر افراد محقق این

كشور برای تولید TRM همكاری كردهاند. نكات حائز اهمیت درباره مسیرنمای فن آوری یكی این است كه بوسیله نیاز و جاذبههای بازار جهتدهـی میشود نه براساس ضروریات تكنولوژی، دوم اینكه زمینه ای فراهم میآورد كه جهت حركت یك صنعت خاص و نیز تكنولوژی مورد نیاز آن مشخص شود و در آخر برای كمك به صنایع و شركتها در شناسایی ، انتخاب و توسعه تكنولوژی متناسب با تولیدات آینده آنها پیشقدم میشود.]۱[

اقدامات صنایع در ایجاد و گسترش مسیرنما

صنایع با دیدن موفقیت و پیشرفت دیگر شركتها به خصوص شركتهای آمریكایی در استفاده از مسیرنما, رغبت بیشتری برای بكاربردن این شیوه از خود نشان میدهند. و اقداماتی از این قبیل به عمل میآورند:

۱- امكانپذیری یك TRM را برای آن بخش ارزیابی میكنند.

۲- خود را برای هدایت این فرایند به صنایع دیگر نزدیك میكنند.

۳- اطلاعات ویژهای در این زمینه جمعآوری كرده و این فرآیند را سازماندهی میكنند.

۴- شركای صنعتی را در این زمینه پیدا میكنند.

۵- حمایت و پشتیبانی دولت و صنایع را جلب كرده و كمكهایشان را تقسیم میكنند.

۶- یك مدیر موفق صنعتی برای رهبری این عمل انتخاب میكنند.

۷- سرمایه گذاری لازم برای انجام این فرایند به عمل میآورند.

مجموعه ترسیم كننده مسیرنما قبل از وارد شدن شركای صنعتی و دیگر كارشناسان با توجه به اطلاعات داخلی، بینالمللی، افراد كارشناس و اختراعات انجام شده راه یك مسیرنمای موفق فن آوری را آماده میكنند. سپس قسمتهایی از صنعت و اقتصاد كه باید پیوستگی و همكاری داشته باشند مشخص میشوند پس از اینكه مسیرنما تولید شد، شركاء برای انجام پروژه های توسعه همكاری میكنند. ابتدا با مشورت افراد كارشناس ، محققان و اقتصاددانان یك مدیر موفق برای مدیریت كار انتخاب میشود پس از این صنایع با برگزاری نشستها و مطالعه گزارش پیشرفت كار مراحل بعدی را برنامهریزی میكنند.

با تركیب منابع تكنولوژی و توانایی شركای صنعتی موفقیت بزرگتری بدست میآید تا اینكه یك سازمان یا شركت به تنهایی خواسته باشد آن را انجام دهد و میزان ریسك و فواید آن نیز تقسیم شده، صنایع رشد چشمگیری خواهند داشت.

سه فاز مهم در ترسیم مسیرنمای فن آوری

مسیرنمای فن آوری را در سه فاز میتوان عملی ساخت كه این سه فاز عبارتند از :

فاز یك

۱- شناسایی زمینه و نیازهایی كه رشد صنعت را در ۳ تا ۱۰ سال آینده تغذیه میكند.

۲- شناسایی تكنولوژی لازم برای تولید كالا یا خدمات مورد تقاضا برای نیاز آینده.

۳- اقدامات تبلیغی برای اطمینان از اینكه صنایع آماده مواجه شدن با تقاضاهای بازار آینده هستند.

۴- آماده كردن این اطلاعات در قالب یك Roadmap .

فاز دو

۱- اقدام لازم برای توسعه و تجاری كردن تكنولوژی بحرانی پیشبینی شده .

۲- تعریف پروژه های توسعه تكنولوژی كه بهترین پتانسیل را برای نزدیك كردن صنعت به موقعیت خوب در بازار دارا هستند.

۳- برآورد هزینه R&D و تعیین شركای لازم برای انجام پروژهها.

فاز سوم

مرور و به روز كردن مسیرنما و تولیدات و تكنولوژی بطور پیاپی. ]۴[

مشخصههای نشان دهنده نیاز یك صنعت به TRM

۱- بازار تقاضا در حال تغییر و نوخواهـی است.

۲- با توجه به وارد شدن آن صنعت به زمینهای جدید، به تكنولوژی جدید و مهارتهای جدید نیاز است.

۳- با تأسیس شركت جدید یا بوجود آمدن رقابت جدید شركت كمكم سهم بازار خویش را از دست میدهد.

۴- وجود تصویری از موقعیت شركت در بازار آینده بدون داشتن استراتژی و برنامه لازم برای تبدیل آن به واقعیت. به عنوان مثال شركتی كه فعالیتهای مونتاژی انجام میدهد میداند برای رقابت در آینده باید وارد عرصـه تولید شود, اما زمان و مراحل ورود به این عرصـه را نمیداند. یعنی در كدام بخش و با چه ترتیب زمانی باید اقدامات لازم را انجام دهد.

۵- عدم اطمینان شركت یا صنعت از اینكه كی و كدام تكنولوژی و كاربرد در آینده ضرورت دارد. برای مثال جهت افزایش دقت و كارایی در محصولات، دستگاههای ساخت باید رباتیك شوند اما چگونه و از كی ضرورت دارد؟

۶- عدم توافق شركتها درباره بهترین گزینه برای تكنولوژی آینده. مثلاً كارخانههای خودروسازی جهت جایگزین كردن سوخت جدیدی به جای سوختهای فسیلی با یكدیگر اختلافنظر دارند.

۷- موازی كاری و پرداخت جداگانه هزینه R&D برای تكنولوژی آینده توسط هر شركت.

۸- مواجه شدن شركتهای خصوصی در یك صنعت با كاهش منابع و مهارتهای لازم برای ابداعات و لزوم استفاده از تسهیلات R&D و نیاز به شركای جدید جهت حمایت و پشتیبانی از استراتژی آینده. ]۱[

فواید مسیرنمای فن آوری

مسیرنمای فن آوری به شركتها، صنایع و ارگانهای R&D كمك میكند تا نقشه آنچه كه باید انجام دهند تا در بازار آینده موفق شوند را ترسیم كنند.

---