خروش زمزمه های آرام

ناپلئون در جمله ای معروف می گوید بگذارید چین بخوابد, چرا که اگر این کشور بیدار شود, جهان را به لرزه درمی آورد

رشد اقتصادی پکن ، طی یک دهه گذشته نشان می دهد که این سیاستمدار فرانسوی چندان هم بی راه نگفته است ، چراکه صعود بی نظیر پکن از نردبان ترقی اقتصاد جهان ، بزودی این کشور را به فاتح بازارها مبدل می کند.با این حال نباید از نظر دور داشت که اگر چه اژدهای خفته اینک از خواب برخاسته ، اما عطش سیری ناپذیری آن برای جذب سرمایه موجود در جهان ، موجبات ناخشنودی اقتصاد جهانی را فراهم آورده است و این کشور در حال حاضر از عوامل کاهش رشد اقتصادی در جهان معاصر محسوب می شود. یک ضرب المثل چینی می گوید: «به آنچه نمی توانید از آن دوری کنید، خوش آمد بگویید.» چشم بادامی ها معتقدند اگر دنیای امروز عاقل باشد، این سخن چینی ها را به خاطر می سپارد. تا قرن 15چین بزرگترین اقتصاد ثبت شده در تاریخ به شمار می رفت.این کشور بزرگترین درآمد سرانه و فناوری روز را اختیار خود داشت ، اما این برتری ناگهان در جهان سقوط کرد، زیرا محدودیت های سازمان تجارت جهانی و تاثیر آنها بر کنترل فناوری های جدید مانع از این تکتازی اقتصادی شد. در سال 1820، 30درصد در آمد ناخالص ملی درجهان در اختیار چین بود; اما در سال 1950بعد از یک قرن اغتشاش ، جنگ سالاری ، فشار خارجیان ، جنگ داخلی و درگیری با ژاپن ، این میزان به 5 درصد تنزل کاهش یافت.وقتی در سال 1978 زیائو پینگ (Xiaoypin) رهبر چین ، اولین اصلاحات اقتصادی کشورش را آغاز کرد، رشد متوسط در آمد ناخالص ملی این کشور 5/9 درصد در سال بود که این مقدار در همان زمان نیز سه برابر ایالت متحده و سریع تر از همه کشورهای دیگر محسوب می شد. بتدریج زمزمههای آرام این سرزمین ، بعد از سالهای 1993-1994 به فریادهای خروشانی مبدل شد و این کشور را به سوی رونقی گسترده رهنمون کرد. بسیاری از اقتصاددانان معتقدند اصلاحات و سیاست درهای باز که از دهه 70قرن گذشته در این کشور آغاز شده ، موجبات رشد سریع اقتصاد پکن را فراهم آورده است.طبق آمار منتشره شده ، اداره ملی آمار چین ، ظرف 25سال گذشته از سال 1978تا 2003، سرعت میانگین رشد سالانه اقتصاد چین ، از 9درصد تجاوز کرده است و ارزش کل تولیدات ناخالص داخلی چین درمیان کشورهای جهان این کشور را در مقام ششم دنیا قرار داده است.״ کلین ״ برنده جایزه نوبل اقتصاد، در توصیف وضعیت اقتصادی این کشور گفته است با نگاهی به تغییرات زندگی مردم چین به حقیقت رشد اقتصادی چین پی خوهید برد. اقتصاد چین که قبلا بسته بود، بتدریج با اقتصاد جهان پیوند خورده و اینک سیاست درهای باز را در پی گرفته است.این کشور در سال 2001به سازمان تجارت جهانی پیوست. این کشور بعد از ژاپن بزرگترین مبادله ارز در جهان را دارد.

رویارویی اژدها و عقاب

امریکا به عنوان یکی از بزرگترین مصرف کنندگان جهان و چین نیز به عنوان یکی از بزرگترین تولید کنندگان دنیای امروز هدایت رونق اقتصادی جهان را به عهده گرفته اند.پم وودال (Pam woodall) اقتصاد دان و تحلیلگر مجله اکونومیست بر این باور است که اگر چه چین توانسته است طی سالهای اخیر به ثروت واقعی دست یابد، اما اساس اقتصاد امریکا همچنان بر وهم خیال قرار داد.بعد از انفجار ساختمان تجارت جهانی و کاهش نرخ یک درصدی بهره ، امریکا بحران اقتصادی عمیق تر و خطر کاهش قیمتها را تجربه کرد.اینک تورم جهانی در حال رشد و سیاست های پولی امریکا نیازمند تحکیم است ؛ اما این که چگونه اقتصاد امریکا یا در واقع اقتصاد جهانی به نرخ طبیعی بهره خود در حدود 4تا 5درصد برگردد، سوالی است که پاسخ آن را باید در چین جستجو کرد.نرخ پایین بهره امریکا، طوفانی در اقتصاد چین بر پا کرده است و هزینه شکوفایی اقتصادی چین را خریداران امریکایی محصولات این کشور پرداخته اند.اگر چه واردات محصولات ارزان قیمت از چین ، باعث کاهش میزان تورم و نرخ بهره در امریکا شده است ؛ اما نتیجه آن ، افزایش مصرف در امریکا و افزایش سرمایه در چین است که هر دو برای اقتصاد جهانی غیر قابل تحمل به نظر می رسد.درآمد هنگفت چین که از سرمایه های موجود در امریکا تضمین شده است ، بیانگر کاهش قیمت دلار نسبت به سایر ارزهاست و خیلی از مردم امریکا، سیاست های اقتصادی این کشور در خصوص واردات از چین را منشا بروز چنین مشکلاتی می دانند.از سوی دیگر نرخ بهره بالاتر، سرمایه بیشتری را به سوی چین جذب می کند.این سرمایه ها که بر اثر سیاست های پولی امریکا در این کشور متورم شده اند، با توجه به نرخ بهره بالاتر براحتی جذب بازار سهل و آسان چین می شوند که سرمایه گذاری و وامهای بانکی بیش از اندازه در بعضی از بخشها می تواند موجبات ورشکستگی بسیاری از صنایع و تولیدات این کشور را فراهم کند.

اگر چین عطسه کند

نباید از نظر دور داشت که رونق اقتصادی چین ، بخشی از تولید سیاست پولی سوپر لوکس خزانه امریکاست.قدمهای بلند پروازانه چین به سوی رشد، تقریبا برای سایر رقبای اقتصادی این کشور غیر قابل تحمل به نظر می رسد. در نیمه اول امسال ، رشد ناخالص ملی این کشور تقریبا حدود 10درصد بوده و رشد و ثبات سرمایه گذاری پکن در یک نرخ سالیانه به 35درصد رسیده است. وامهای بانکی نیز بسرعت افزایش یافته و افزایش سرمایه در چین تقویت می شود که این موضوع تورم جهانی را به سوی 5درصد سوق می دهد.اما رهایی سراسر جهان از یک بحران اقتصادی بعد از انفجار بازار سهام در سال 2000 - 2001یک تشکر بزرگ برای رشد عظیم چین بود.با این حال بسیاری از صاحبنظران اقتصادی بر این باورند که شکوفایی اقتصادی معمولا پایان دردناکی را به دنبال دارد. تحمل رکود اقتصادی چین ، ضربه های سختی را برای جهانیان در پی خواهد داشت.طی 3سال گذشته ، کشورهای جهان تنها توانسته اند تا یک سوم رشد واقعی تولید (بازده جهانی) به اقتصاد جهانی کمک کنند. اگر چین اصلاحات خود را ادامه دهد، از رشد سریع اقتصادی بهره مند می شود و در سالهای بعد می تواند به موفقیت اقتصادی معادل امریکا دست یابد. در مدت یک دهه این کشور به بزرگترین صادر کننده و وارد کننده جهان مبدل خواهد شد و ممکن است که روزی از امریکا سبقت گرفته و تبدیل به بزرگترین قدرت اقتصادی جهان شود.این همان وحشتی است که به قلب بازرگانان و کارگران در این کشور ثروتمند (امریکا) ضربه می زند و سیاستمدارن امریکایی را وادار می کند تا در انتخابات ریاست جمهوری این کشور، چین را به عنوان عامل بیکاری امریکایی ها سرزنش کنند. برخی از اقتصاد دانان بر این باوررند که ترقی چین در رشد جهانی ، حتی می تواند از آنچه انقلاب IT در جهان اقتصادی انجام داد، تجاوز کند.اما مسیر کامیابی پکن بدون خطر نیست و اقتصاد آن ممکن است طی امسال یا سالهای بعد، دچار لغزش شود.

سرمایه گذاری خارجی

چین وطن بیش از یک پنجم مردم جهان است و پر جمعیت ترین کشور روی کره زمین محسوب می شود. اهمیت رشد اقتصادی این کشور ناشی از آن است که رشد ناخالص ملی چین تقریبا 13درصد از تولید جهانی را تشکیل می دهد و این کشور را به دومین کشور اقتصادی بعد از امریکا بدل ساخته است ؛ اما تقریبا بیشترین سهم این درآمد از سرمایه گذاری مستقیم خارجی در چین تحت عنوان شرکتهای چند ملیتی به دست می آید.در حقیقت این کشور به یک کارگاه جهانی مبدل شده است. دو سوم از همه دستگاه های فتوکپی ، اجاقهای ماکروویو، نمایشگرهای دی وی دی و ویدئو و بالاتر نیمی از دوربین های دیجیتال و تقریبا دو پنجم رایانه های شخصی PC را تولید می کند چین همچنان پیشتاز تولید گوشی های تلفنی است و بر اساس گزارش کمیته توسعه و اصلاح ملی چین ، درصد از نیاز بازار جهانی را تامین می کند.

وارداتی بی نظیر

در سال گذشته رشد واردات این کشور 40درصد بوده است که در مقایسه با 3سال قبل این میزان به عنوان ارزش یک سوم از مجموع واردات جهانی محسوب می شود.ظرف 20سال پس از اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز در چین ، میانگین واردات چین از 15درصد تجاوز کرده است. حجم وارادات این کشور در سال 2003، 412میلیارد و 800میلیون دلار بود که نسبت به سال گذشته 117میلیارد و 600میلیون دلار افزایش داشته و بیش از یک سوم حجم کل واردات جهان را شامل شده است.

چین در سالهای 2001تا 2003،اقلام خارجی به ارزش 1000میلیارد دلار خریداری کرده است.طبق آمار، رشد واردات چین از ژاپن ، کره جنوبی و اتحادیه جنوب شرقی آسیا از 30در صد تجاوز کرده است.

چین دومین بازار صادرکننده ژاپن بوده و بزرگترین کشور وارد کننده کالا از کره جنوبی است. همچنین الحاق چین به سازمان تجارت جهانی ، محیط مطلوب توسعه برای شرکتهای فرامرزی ایجاد کرده است.نرخ متوسط تعرفه در این کشور از 41درصد در سال 1999به 6درصد در سال 2001کاهش یافت که پایین ترین تعرفه در کشورهای در حال توسعه به شمار می رفت.چین تاکنون بیش از 500میلیارد دلار سرمایه خارجی به خود جلب کرده است. همچنین در سال 2003بیشترین سرمایه های خارجی را جذب کرده است.

مسوول افزایش بهای نفت

رونق اقتصادی جدید چین را می توان دلیل افزایش بهای نفت دانست. در حال حاضر، چین یکی از بزرگترین کشورهای مصرف کننده انرژی وجهان محسوب می شود و در سال گذشته میلادی به دومین کشور واردکننده نفت در جهان تبدیل شده است.

طبق گفته کارشناسان ، نیاز کنونی چین به ذغال سنگ ، برق ، نفت و آب از انرژی های دیگر بیشتر است. جدیدترین آمار اداره کل گمرک چین نشان می دهد: واردات نفت خام در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته 40درصد افزایش یافته است. «یان سو مین» مدیر کل اداره تحقیقاتی شرکت نفت و گاز طبیعی چین نیز بر این باور است که دورنمای همکاری های چین و کشورهای آسیای مرکزی در زمینه نفتی بسیار تابناک است و نیاز عظیم چین به نفت فرصتهای بازاری بیشتری در اختیار کشورهای دارای منابع نفت و گاز طبیعی درآسیا گذاشته است.از سوی دیگر، چین در مسیر جستجوی منابع نفتی ، به طور فزاینده ای به نفت آفریقا توجه می کند. این کشور از سال 1992واردات نفت از آنگولا و لیبی را آغاز کرد. چین در سال 2003، از 9کشور آفریقایی نفت خام وارد کرد و میزان کل واردات نفت آن به 22میلیون و 180هزار تن رسید.آفریقا، اکنون به دومین منبع بزرگ واردات نفت خام چین پس از خاورمیانه تبدیل شده است. استخراج نفت آفریقا راه مهم تقویت روابط اقتصادی و تجاری چین و آفریقا محسوب می شود.

عضویت در کلوب های تازه

چین تنها یکی از غول های بزرگ اقتصادی مطرح در جهان است که همراه با هندوستان ، برزیل و روسیه گام بر می دارند در این میان توجه ویژه به اقتصاد این کشور به این دلیل است که در آمد ناخالص ملی این کشور بیشتر از مجموع 3کشور رقیب است.

از این رو وزرای مالی گروه هفت با تاکید بر عضویت چین از این کشور خواسته اند تا نرخ مبادله ارز خود را انعطاف پذیرتر سازد و در نشست آینده خود - در واشنگتن - درنظردارند تا این کشور را به عنوان ناظر پذیرفته و پکن را در میدان اقتصاد بین الملل شریک کند.