استدلال استراتژیك اسرائیل در خروج از غزه

خروج تاریخی اسرائیل از نوار غزه یك تصمیم سیاسی امنیتی است و معلول متغیرهای ملی اسرائیل و فلسطین, تحولات منطقه پس از سقوط صدام حسین, طرح ۲۰۰۲ پرنس عبدالله از عربستان سعودی متغیرهای منطقه ای و طرح خاورمیانه بزرگ ایالات متحده تغییر بین المللی است

تز «زمین در برابر امنیت» رهبران حزب كاروگر تز «امنیت در برابر صلح» رهبران حزب لیكود و ائتلاف شكننده دولت ژنرال شارون سرانجام موجب شد تا دولت تل آویوبه خروج تاریخی از نوار غزه مبادرت ورزد.

اگر چه ژنرال شارون به حزب لیكود متعلق است، ولی رسما در جهت سیاست حزب كارگر نقش واسطه را بین دو حزب در پارلمان آن كشور بازی می كند. تغییر رهبری در فلسطین قدرت چانه زنی دولت اسرائیل را در قبال یهودیان مخالف بالا برد و اسرائیل به ازای امنیت و صلح زمین را واگذار كرد.در دروس تاكتیك نظامی در سطح دافوس (دانشكده فرماندهی و ستاد) هر گاه حریف زمین را واگذار و زمان را در دست بگیرد، آنگاه استراتژی جدیدی را در سر می پروراند. واگذاری غزه به فلسطینی ها زمان اتخاذ تصمیمات حساس دیگر را به اسرائیلی ها داده است.به نظر می رسد كه گره سیاست امنیت ملی و سیاستگزاری عمومی اسرائیل در كرانه باختری رود اردن شامل حدود مرزی با دولت خود گردان، هیدروپولتیك و مهمتر از همه موضوع حساس بیت المقدس باشد. بدیهی است كه اتخاذ تصمیمات حساس مذكور نیازمند زمان بیشتری است. پروفسور لینجر معمار صلح لپ ریوید در اواخر دهه ۷۰م نیز گره سیاست امنیت ملی اسرائیل را پس از خروج از غزه در كرانه باختری رود اردن دانسته بود. از این پس حكومت خودگردان فلسطین با داشتن غزه باید امنیت و صلح را فراهم كند. یكی از شروط خروج اسرائیلی ها از غزه، اشغال مجدد آن در صورت وقوع ناامنی است.امیر عبدالله در سال ۲۰۰۲ خواستار خروج اسرائیل از نوار غزه و متقابلا شناسایی و به رسمیت شناختن آن كشور در دو مرحله «دوفاكتو و دوژوره » توسط كشورهای عربی شده بود. احراز پادشاهی عربستان سعودی، ریاض را در كنار واشنگتن برای حل و فصل بحران تاریخی فلسطین و اسرائیل قرار داده است. رهبر فلسطینی ها در نطق تاریخی خود پس از خروج اسرائیلی ها از غزه خواستار اعطای كمك ها مالی كشورها ثروتمند عربی و برقراری ثبات برای برگزاری انتخابات در ماه مارس شد.بدون شك خروج تاریخی اسرائیل از غزه د رچارچوب طرح خاورمیانه بزرگ قابل كالبدشكافی است. به عبارت دیگر خروج مذكور تحت عنوان Disengagement درThe Context of Pax-American بسیار بسیار روشن است.دومینوی تغییرات در لبنان و سوریه، آزادسازی سیاسی و اقتصادی در مصر و عربستان سعودی، اسرائیل را تحت فشار شدید آمریكا برای خروج از غزه قرار داده است.مركز جافی اسرائیل JCSS در سپتامبر ۲۰۰۳ با برگزاری یك سمینار علمی و با شركت سرتیپ yoram Schweitzer ، Shlomo Brom معاون مركز JCSS، دكتر افریم كام، دكتر افریم اشولی و yiftah Shapir از گزینه های سنگین استراتژیك در خاورمیانه نامبرده بودند. در تحلیل های ارائه شده در این سمینار از Stratategic Development سخن به میان آمد. منظور از توسعه های استراتژیك معماری سیاسی

_ امنیتی منطقه خاورمیانه با حضور استراتژیك ایالات متحده پس از فروپاشی رژیم صدام حسین است.به عبارت دیگر عراق و فلسطین بهم گره می خورد. عدم راه حل بحران تاریخی فلسطینی ها و اسرائیلی ها، آمریكا را در عراق با هزینه سنگین و اتلاف وقت مواجه می كند. بدین خاطر بین آمریكا و اسرائیل رویكرد فنی _ دیپلماتیك توزیع فرصت ها برای راضی نگه داشتن اعراب پیش آمده است.لبه تیز انتقاد اعراب از آمریكا در عراق آب خروج اسرائیل از از غزه سوهان سیاسی زده می شود و بالعكس اعراب ثروتمند به تكاپو برای بازسازی غزه می افتند، حكومت خودگردان به امنیت سازی در نوار غزه مشغول شود و موزائیك بازی سیاسی برای سایر بازیگران منطقه ای و داخلی از جلسه گروه ها فلسطین با تدبیر و شكل جدیدی همراه خواهد بود.

استدلال استراتژیك اسرائیل در خروج از اسرائیل در محافل فكری استراتژیك آن وجود دارد. گروه مطالعاتی امنیت ملی موسوم به Progect Daniel به مقوله Israel Strategic Future پرداخته است. در این پروژه انواع و اشكال تهدیدات متقارن و غیرمتقارن در منطقه تحلیل- مدلی شده است. جالب اینجاست كه ژنرال شارون نیز در معرفی بخش های این پروژه حضور داشت. تغییر پارادیم امنیت اسرائیل و آمریكا پس از ۱۱ سپتامبر نقطه كلیدی آینده استراتژیك اسرائیل نامبرده شده است. منظور از تغییر پارادیم این است كه اسرائیل به تدریج به ۴ روند حساس منطقه شامل روند خلع سلاح، روند دمكراسی، روند صلح و روند پیكار با تروریسم اهتمام ویژه ای نشان دهد.استدلال استراتژیك اسرائیل در خروج از غزه در روند صلح و روند دمكراسی می گنجد و در عوض می توان انتظار احتمالی را داشت كه اسرائیل وارد روند همكاری با آمریكا و در كنار سایر متحدین واشنگتن برای پیكار با تروریسم شود ولی ایالات متحده از اسرائیل خواهد خواست به روند خلع سلاح تسلیحات غیرمتعارف نیز بپیوندد. در بند C این پروژه ،همكاری استراتژیك آمریكا با اسرائیل و سایر متحدین واشنگتن در پیكار با تروریسم و مشاركت با ایالات متحده در روندهای نامبرده شده دیده می شود.

به نظر می رسد كه استدلال استراتژیك اسرائیل در خروج از غزه با تغییر پارادیم استراتژی امنیت ملی آمریكا و اسرائیل همراه است. هندوستان و پاكستان اخیرا با انعقاد تفاهم نامه ای، به همكاری برای اعتمادسازی در امور هسته ای و موشكی پرداختند و از مناقشه احتمالی اتمی در جنوب آسیا پرهیز كردند و به تدریج خود را وارد ۴ روند مذكور كردند؛ زیرا روند رقابت تسلیحات هسته ای و استراتژیك را برای آمریكا حساس و برای دهلی نو و اسلام آباد پرهزینه برآورد كردند و اكنون نیز اسرائیل استدلال استراتژیك مذكور را در خروج از غزه به مرحله اجرا در می آورد.در استراتژی امنیت ملی اسرائیل فاكتور ثبات Stability Factor با حفظ امنیت مرزهای آن كشور و تقویت هوایی و حوزه استحفاظی نیروهای مخصوص همراه بود و اكنون با تغییر پارادایم امنیتی، فاكتور ثبات با روند صلح و خروج از غزه همراه شده است.

البته این تردید وجود دارد كه خروج تاریخی مذكور صلح رابین فلسطینی ها و اسرائیلی ها نهادینه كند ولی دو طرف با قاطعیت آمریكایی ها و كارآمدی حكومت خودگردان وارد معادله جدیدی می شوند. ابومازن با انتخابات جدید روبه رو است و احتمال تبدیل گروه های فلسطینی به احزاب سیاسی وجود دارد وبدون تردید اسرائیلی ها باید از نواره غزه خارج شوند.اكنون آمریكا قدرت فرامنطقه ای در امور خارومیانه نیست، بلكه حضور جغرافیایی دارد و با كشورهای منطقه مرز جغرافیایی دارد و دولت سیار در منطقه محسوب می شود. دولت سیار آمریكا با چرخ های نظامی آمریكا تحرك پیدا می كند. بنابراین لازم است كه كشورها نسبت به این مقوله برآورد استراتژیك داشته باشند.

دكتر حمید هادیان