... و نترسیم از شیر

شیر، سرسلسله لبنیات است و لبنیات، معدن کلسیم. کلسیم هم رفیق استخوان‌ها و دندان‌های ماست. با این حساب، شیر را می‌شود دوست استخوان‌ها و دندان‌ها نامید. اما بیشتر ما چیزی بیش …

شیر، سرسلسله لبنیات است و لبنیات، معدن کلسیم. کلسیم هم رفیق استخوان‌ها و دندان‌های ماست. با این حساب، شیر را می‌شود دوست استخوان‌ها و دندان‌ها نامید. اما بیشتر ما چیزی بیش از این، از خواص شیر نمی‌دانیم. دکتر سیدضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی، ما را با چیزی بیش از این آشنا می‌کند.

آقای دکتر! چه‌قدر شیر، نیاز بدن ما در سنین مختلف را برطرف می‌کند؟

ـ خب، شیر غذایی است که از کودکی تا دوران سالمندی مورد نیاز است و البته باید با افزایش سن بر مقدار مصرف کمی افزود. اگر یک لیوان متوسط را در نظر بگیریم، مقدار مناسب شیر در پایان سال اول زندگی حدود ۳۰۰ سی‌سی است؛ بین ۲ تا ۳ سالگی ۳۳۰ سی‌سی؛ بین ۴ تا ۶ سالگی۳۵۰ سی‌سی؛ بین ۷ تا ۹ سالگی ۴۰۰ سی‌سی؛ بین ۱۰ تا ۱۲ سالگی ۴۲۰ سی‌سی؛ بین ۱۳ تا ۱۴ سالگی در دخترها ۴۲۵ و در پسرها ۴۵۰ سی‌سی‌. از ۱۵ تا ۱۸سالگی نیز ۴۵۰ سی‌سی برای دخترها و نیم ‌لیتر برای پسرها کافی است و این مقدار می‌تواند به صورت شیر تنها یا همراه با سایر فرآورده‌های لبنی باشد.

چرا عده‌ای از شیر خوردن می‌ترسند و می‌گویند بلافاصله بعد از شیر خوردن احساس‌ می‌کنیم که حال‌مان بد می‌شود؟

ـ ببینید؛ کودکانی که به دنیا می‌‌آیند توانایی تحمل شیر را دارند اما در طول زمان، تعدادی از بچه‌ها این توانایی‌ را از دست می‌دهند. مصرف شیر در افراد بزرگسال با در‌ددل، دل‌پیچه و تهوع همراه است. گروهی دیگر هم هستند که تحمل پروتئین شیر را ندارند. اما نکته‌ای که باید تذکر بدهم این است که استفاده زیاد و نابه‌جا از شیر که باور غلط اغلب مادران است، ممکن است عوارضی نیز به دنبال داشته باشد که یکی از بارزترین آنها کم‌خونی است. البته این مشکل را اگر بیمارگونه نباشد، می‌توان برطرف کرد.

بهترین زمان مصرف شیر را چه زمانی می‌دانید؟

ـ بهترین زمان مصرف شیر برای جذب کلسیم بیشتر، قبل از خواب و بعد از بیداری به صورت ناشتا یا در میان‌‌وعده‌های عصرانه و به حالت شیر تنها یا دوغ یا کشک است که در جهت تامین موادمعدنی کلسیم خواهد بود.

برای آنهایی که بو و طعم شیر را دوست ندارند، چه توصیه‌ای دارید؟

ـ به‌شان توصیه می‌کنم شیر را با آب‌میوه‌های مختلف یا پوره‌ میوه‌های فصل، مثلا به صورت سیب شیر، شیر موز و یا شیر هویج میل کنند که این، هم عدم توانایی لاکتوز را تعدیل می‌کند؛ هم خوردن آن را راحت‌تر می‌کند. اگر کسی از بوی شیر بدش می‌آید، می‌تواند از میوه‌های تازه و آب‌‌گیری آنها آب میوه سالمی تهیه کند و با تلفیق آنها با شیر جوشیده و خنک، نوشیدنی ارزشمندی را فراهم ‌کند؛ چرا که میوه‌ها هم ارزش تغذیه‌ای بسیاری دارند اما افزودن یک قاشق مرباخوری کاکائو تحمل بعضی از افراد را به لاکتوز شیر افزایش می‌دهد. در ضمن، گاهی با تبدیل شیر به شیربرنج، می‌توان عدم تحمل شیر ناشتا را تعدیل کرد.

اضافه کردن این مواد به شیر در خواص آن خللی وارد نمی‌کند؟

ـ نه، به هیچ وجه! برای اینکه رژیم غذایی شما تنوع و تعادل داشته باشد و بدن‌تان نیازهای خودش را برطرف کند، باید از تمام گروه‌های غذایی استفاده کنید. پروتئین مورد نیاز شما به دو صورت تامین می‌شود: منابع حیوانی و گیاهی و البته ارزش بیولوژیکی اینها با مقایسه نسبت اسیدهای آمینه که پروتئین را تشکیل می‌دهند، مشخص می‌شود. اگر بخواهیم ارزش پروتئینی بالاتر برود، بهتر است نوع حیوانی را با گیاهی تلفیق کنیم؛ مثالی از این موضوع، مصرف شیر با غلات و شیر با حبوبات و انواع مغزها مثل شیر پسته و شیر بادام است که همدیگر را تکمیل کرده و ارزش بیولوژیکی آنها را می‌افزاید. مخلوط‌‌های شیر یا بورانی با ماست، نه تنها ارزش پروتئینی آن را کم نمی‌کند، بلکه عاملی برای افزایش ارزش بیولوژیکی است.

مژگان کریمی