رابطه عطر و سلامت روان

بوهای تند بر مغز تاثیر می گذارند

همه ما نوعی برداشت از محیط بیرونی‌مان داریم که باعث شناخت محیط اطراف?مان می‌شود و این شناخت در احساس و تفکرمان نقش دارد. برداشتی که از محیط داریم، با استفاده از حواس پنجگانه بویایی، چشایی، بینایی، شنوایی و لامسه به دست می‌آید...

یعنی این ۵ حس به نوعی عامل ارتباط‌دهنده ما با دنیای بیرون هستند. هرچقدر تعداد محرک‌هایی که از محیط بیرون می‌گیریم و تحریک ناشی از آنها، بیشتر و بهتر باشد، روی احساس و تفکر ما تاثیر مثبت‌تری می‌گذارد. یکی از حواسی که می‌تواند این احساس خوشایند را ایجاد کند، حس بویایی است. البته این حس در انسان‌ها جزو حواس قوی نیست؛ یعنی حیوانات حس بویایی قوی و انسان‌ها حس بینایی و شنوایی قوی‌تری دارند. به همین دلیل انسان‌ها از حس بویایی برای تشخیص چیزی استفاده نمی‌کنند و بیشتر برای لذت بردن یا لذت نبردن آن را به کار می‌برند. مثلا بیشتر انسان‌ها قدرت تشخیص بوی انواع قهوه یا انواع عطر را ندارند. به همین دلیل از واژه‌های «بوی خوب» یا «بوی بد» برای بیان حس خودمان به یک نوع رایحه استفاده می‌کنیم و خیلی وارد جزییات بو نمی‌شویم. می‌توان گفت احساس ما در مورد بوها، کمی مبهم است با وجود این بوهای خوشایند مانند تمام عوامل بیرونی و محیطی مطلوب، باعث ایجاد احساس خوشی، شادابی، ناراحتی یا حتی غمگینی ما می‌شوند.

● بو حس را تحریک می کند؟

البته با اینکه می‌گوییم بوها می‌توانند باعث تحریک احساسات شوند و حس خوب یا بد را به ما منتقل کنند، نباید در این زمینه افراط و تفریط کرد. گاهی فروشنده‌ها به مشتری‌ تلقین می‌کنند که استفاده از نوع خاصی ماده خوشبوکننده می‌تواند باعث ایجاد آرامش در او شود ولی این ادعا درست نیست چون هر فردی سلیقه خاص و منحصر به فردی دارد؛ ممکن است یک نفر از عطرهای سرد و ملایم لذت ببرد و دیگری از عطرهای

گرم و شیرین خوشش بیاید. به همین علت ما نمی‌توانیم مانند رنگ‌ها، یک نسخه واحد برای لذت بردن و به آرامش رسیدن برای همه افراد بپیچیم و بگوییم که مثلا فلان بو می‌تواند بر ذهن تمام افراد، تاثیر یکسانی بگذارد و باعث ایجاد حس خوشایند در آنها شود.

از سوی دیگر، از آنجا که اعصاب بینی سطحی هستند، ممکن است برخی بوهای تند مانند بوی آمونیاک و مواد سفیدکننده، مستقیم بر مغز اثر بگذارند. به همین دلیل خیلی از افراد در اثر استنشاق بوهای بسیار تند، به سرعت واکنش نشان می‌دهند و ابراز ناراحتی می‌کنند.

● بوی ملایم بهتر است یا بوی تند؟

در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که یک بوی خوشایند و صد البته ملایم، می‌تواند باعث ایجاد حسی خوب شود. زمانی که حس خوشایندی داشته باشیم،‌ افکارمان هم خوب و مثبت می‌شود و در این صورت، علایم اضطراب هم کاهش می‌یابد.

● اثر بوهای طبیعی چگونه است؟

بوهای خوشایند طبیعی (مانند بوی انواع گل) و ساختگی (مانند بوی انواع عطر و خوشبوکننده) می‌توانند باعث تلطیف افکار و احساساتمان شوند و گاهی می‌توان از آنها در فضای زندگی استفاده کرد. این در حالی است که بوهای تند، شدید و زننده (حتی بوهای خوب اما شدید)، چنین حسی ایجاد نخواهندکرد و حتی می‌توانند به علت اثری که بر عصب بویایی می‌گذارند، باعث ابتلا به سردرد هم بشوند.

دکتر حامد محمدی کنگرانی

روان‌پزشک، مشاور خانواده و ازدواج، عضو کمیته رسانه و کمیته آموزش انجمن روان‌پزشکان ایران