واقعیت گرایی در مدیریت شهری

توسعه در کشورها مستلزم داشتن ساختار اندام واره است. یعنی هر جزء دقیقاً باید کار خود را انجام دهد ولی باید هماهنگ و متناسب با اجزاء دیگر باشد. توسعه باید توانمندی های اقتصادی، …

توسعه در کشورها مستلزم داشتن ساختار اندام واره است. یعنی هر جزء دقیقاً باید کار خود را انجام دهد ولی باید هماهنگ و متناسب با اجزاء دیگر باشد. توسعه باید توانمندی های اقتصادی، نیروی انسانی، محیطی، ژئوپلتیکی، تاریخی، فرهنگی و هویتی یک کشور و ملت متناسب بوده و واقعیت گرا و مبتنی بر عمل باشد. به عبارت دیگر تفکر توسعه ای نباید ایده آلیستی، آرمانگرایانه وغیرعملی باشد.

یکی از دلایل مهم ناکامی برنامه ریزی شهری در کشورهای کمتر توسعه یافته هم توسل به ایده آل گرایی محض و غفلت از شرایط واقعی و عوامل مؤثر اقتصادی، اجتماعی وفرهنگ بومی است. توسعه پایدار بوجود نمی آید مگر با خمیرمایه آزادی و دموکراسی و نهادینه شدن ساختارهای مشارکت هدفمند مردمی و نظارت دائمی مؤثر و قانونی نمایندگان مردم در همه امور و اجرای عدالت اجتماعی.

تقلید و کپی برداری طرح های جامع شهری، اقتصادی، ورزشی و... یا جدیداً طرح هایی مثل ناحیه محوری، شهروند مداری، مشارکتی و... بدون تقویت مبانی نظری و جامعه شناختی راهی به بیراهه است.

یعنی بدون داشتن تفکر فلسفی و اجتماعی مدیریت صحیح بر شهرها امکان ندارد. شاید بتوان گفت که یکی از دلایل نفوذ عوارض عمل زدگی، روزمرگی، تقلید صرف و بی هویتی در شهر سازی به ضعف پشتوانه های فلسفی و اجتماعی برمی گردد که عرصه را برای دیوان سالاری، فن سالاری و از طرفی کپی برداری (غرب گرایی) و سلیقه گرایی فراهم ساخته است.

مدیریت شهری بویژه مدیریت کلانشهرها، یکی از پیچیده ترین و سخت ترین نوع مدیریت هاست. شهر جایگاه و مظهر همه توانایی ها و ناکامی های انسان است. رسیدن به همه توانایی ها و رفع ناکامی ها و تضادهای اجتماعی به مدیریت اصولی با ویژگی های خاص نیاز دارد.

کیفیت، گم شده فضای سبز شهری

اکنون به یک نمونه از واقعیت گرایی و مدیریت مناسب یا نامناسب شهری می پردازیم.

فضای سبز به عنوان جزء ضروری و لاینفک پیکره شهرها در متابولیسم آنها نقش اساسی دارد که کمبود آن می تواند اختلالات جدی در حیات شهرها بوجود آورد. گسترش بی رویه شهرها نگاهی نوین، عالمانه، غیرتکراری و جامع به مقوله فضای سبز را می طلبد و بدون شک این حوزه گسترده بدون استفاده مدبرانه از تجارب دیگران در زمینه های فکری، نظری، عملی و دوری از آرمانگرایی، رؤیاپردازی و شعارمحوری میسر نخواهد شد و حتی به موفقیت نسبی نخواهد رسید.

اثرات فضای سبز شهری از دیدگاه زیست محیطی مواردی چون کاهش آلودگی ها، بهبود شرایط آب و هوایی در شهر، افزایش نفوذپذیری خاک و... را شامل می شود. فضای سبز می تواند به طور قابل توجهی دمای هوا را کاهش دهد یا به تلطیف هوا کمک کند. طی سال های اخیر در کشور ما آنچه بیش از هر چیز در بخش مدیریت فضای سبز مطرح بوده، ایجاد فضای سبز جدید وتوسعه کمی آنها بوده است. این به معنای افزایش توجه به کمیت به جای کیفیت است که باز پیرایی های مکرر و پرهزینه بجای برنامه ریزی های دقیق و منظم قرار نگیرد. بنابراین نگهداری وضع موجود و بهبود کیفیت آن خیلی مفیدتر و سودمندتر از افزایش سریع و بی کیفیت فضای سبز شهری است. داشتن یک بوستان اصولی، استاندارد، زیبا و با مکان یابی مناسب همراه با امنیت اجتماعی، روانی و فرهنگی مطلوب بهتر از احداث چندین بوستان بی کیفیت و بی هویت و غیراستاندارد است.

حسین جعفریان