باز پخش فرصتی تازه برای مخاطبان تلویزیون

نگاهی به ارتباط گسترده مخاطب با بازپخش سریال​ها در شبکه​های ​آی فیلم, تماشا و نمایش

گذشته، سرشار از خاطرات تلخ و شیرینی است که همه​مان با یادآوری و مرور هر‌‌‌ از گاه آن لذت می‌بریم. بخش اعظمی از سرگذشت ما و انسان‌های شبیه ما در قالب فیلم و سریال به مدیوم تصویر تبدیل یا با تماشای تلویزیون سپری شده است.

خیلی از بزرگ‌ترها هنوز نخستین تصاویری را که در قاب تلویزیون رنگی دیده‌اند، بخوبی به خاطر دارند یا تکرار برنامه کودک دوران بچگی‌شان آنها را به همان حال و هوا و شرایط و موقعیت آن روزهایشان می‌بـرد. به همین دلیل، رسانه ملی همیشه «تکرار» را به‌عنوان یکی از سرفصل‌های خود مدنظر دارد و عموما با استقبال بسیار خوبی از سوی مخاطب مواجه می‌شود. این تکرار گاهی یک یا دو روز پس از پخش اول به نمایش درمی‌آید و گاهی به تکرار برنامه‌ای از چند سال پیش اختصاص می‌یابد.

بسیاری از سریال‌ها زمان پخش خود طرفداران زیادی دارند، اما به مرور زمان، موضوعیت خود را از دست می‌دهند و در بازپخش‌های سال‌های آینده توفیق نخواهند داشت. برعکس، بعضی مجموعه‌های تلویزیونی اگر بارها تکرار شوند برای همه نسل‌ها و دوره‌های زمانی جذابیت دارند و علاوه بر این‌که مخاطبان قدیمی حاضرند آن را دوباره ببینند، در هر دوره مخاطبان جدیدی پیدا خواهند کرد. این سریال‌ها و حتی فیلم‌های سینمایی موضوعی فراگیر و دائم دارند که با گذشت زمان، ارزش محتوایی خود را از دست نمی‌دهند و از مفاهیم ثابتی همچون ادب، فداکاری، احترام، علاقه، دین و امثال این بهره می‌برند و با توجه به همین معیارها، گزینه‌های خوبی برای قرار گرفتن در برنامه‌های بازپخش شبکه‌های مختلف رسانه ملی هستند.

چندی است شبکه‌هایی از جمله آی‌فیلم و نمایش و تماشا که محورهای اصلی‌شان تکرار نمونه‌های موفق گذشته است، با انتخاب سریال‌های خوب و پرطرفدار و پخش آنها در دو نوبت روزانه با افزایش مخاطب روبه‌رو شدند و محبوبیت دوچندان یافتند. این مجموعه‌های تلویزیونی گاهی مانند «سال‌های دور از خانه» از شبکه تماشا از دو دهه پیش می‌آیند و خاطرات روزهای دور را برای بینندگان تداعی می‌کنند. اوشین شخصیت‌محوری سریال تا سال‌ها به اسطوره صبر و تلاش تبدیل شده بود و تفکر بســیاری را تحت‌ تاثیــــــر قرار داده بود به طوری که تکرار دوباره آن همان حال و هوا را در بیننده‌هایش برانگیخته است.

بعضی از این سریال‌ها هم محصول سال‌های نزدیک‌تری است و مانند «به کجا چنین شتابان» از شبکه تماشا یا «شمس‌العماره» از شبکه آی‌فیلم محصول سال ۱۳۸۸ هستند. این دو سریال نیز در دو ژانر کاملا متفاوت، دغدغه‌های متفاوتی را دنبال می‌کرد و آن قدر محبوبیت داشت که باعث شده بود، مدت‌ها بعد هم مردم امیرحسین رستمی را به نام شکور سریال شمس‌العماره و بابک حمیدیان را در نقش درخشان یونس به یاد بیاورند.

شمس‌العماره قصه یک خواستگاری ساده بود که ۵۱ قسمت به طول انجامید و در کنار بازیگران ثابت و طناز و حرفه‌ای​اش، معجونی از حضور بازیگران مرد سینمایی و تلویزیونی بود. این مجموعه اگرچه ساعت یک بامداد روزهای فرد پخش می‌شود، اما همچنان علاقه‌مندان خود را دارد و جذابیت‌هایش را برای مخاطب از دست نداده است. به کجا چنین شتابان نیز با گذشت چهار سال هنوز حرف‌های امروزی می‌زند و از آنجا که تقابل سنت و مدرنیته دغدغه‌ای پایان‌ناپذیر است، پخش مجدد سریال همچنان تامل‌برانگیز و پربیننده است.

یونس، جوان مومن و مستعدی است که علاوه بر علاقه به زندگی‌اش در خانواده‌ای کلاسیک و سنتی، تمایلات دیـگری مانند پرواز و تغییر مسیر و دگرگون شدن در او موج می‌زند. او در تمام سریال در مرز خیر و شر قدم برمی‌دارد. گاهی کفه سنت و دین در او سنگینی می‌کند و گاهی به هیجان صعودهای یک‌شبه و تخلف‌های میلیاردی گرفتار می‌شود و این جدال عموما در بستری عاشقانه و خانوادگی روایت می‌شود.

عشق در تک‌تک دیالوگ‌ها و لحظه‌های فیلم جریان دارد. عشقی قدیمی که از طرف یونس طرد می‌شود، عشق جدید یونس به دختری از طبقه متفاوت، عشق مادر یونس به همسر مـــرحومش، عشق کاراکتر عزیز به نوه‌هایش، عشق فریدون احتشام به انتقام، عشق یونس به پول، عشق خانواده هوشمند به ادبیات، عشق عزیز به وسایل قدیمی و غیرقابل تغییر خانه قدیمی‌اش یا حتی عشق پسر کوچک خانواده به دستگاه پلی‌استیشن. هیچ کدام از اعضای این خانواده بی‌عشق زندگی نمی‌کنند. ابوالقاسم طالبی از عنصر علاقه به عنوان کاراکتر اصلی در سریال به نحو احسن استفاده کرده است. این سریال که هر شب ساعت ۲۳ و تکرار آن روز بعد ساعت ۱۷ از شبکه تماشا پخش می‌شود، اگرچه به نیمه دوم و نهایی خود نزدیک می‌شود و سرنوشت شخصیت‌های آن تا حد بسیاری مشخص شده، اما هنوز برای بینندگانی که تماشای آن را از سر نگرفته‌اند، خالی از لطف نیست و برای تصمیم تماشایش فرصت کافی دارند.

از میان برنامه‌های تکرار شده از تلویزیون، مجموعه‌های طنز همیشه گزینه‌های خوبی هستند و طرفداران زیادی دارند. طنزهایی که فارغ از سال ساختشان با طنز کلامی و خلق موقعیت مکانی خاص پتانسیل کافی برای بارها خنداندن دارند و البته این موضوعی است که صاحبان رسانه از آن بی‌خبر نیستند. همه ما خانواده باصفای آقای عشقی با نانوایی معروفشان را به خاطر داریم.

خانواده‌ای شش نفره که با بازگشت عموی خانواده و طلب سه دانگ سهمش از نانوایی ماجرای اصلی سریال را رقم زد. همین طور ماجراهای دکتر نــــیما افشار و سر و کله زدن‌هایش با خانم شیرزاد، منشی سر به هوایش و مشکلاتش با خانواده‌ای که پذیرای او به عنوان یک دکتر روان‌شناس نیستند و هزاران مشکل مالی و اجتماعی دیگر او که با وجود تلخ و دشوار بودن در موقعیت‌های خنده‌دار و جالبی به خورد مخاطب داده می‌شود. «سه دونگ، سه دونگ» و «ساختمان پزشکان» دو سریالی هستند که از آنها یاد کردیم و از جمله مجموعه‌هایی هستند که از شبکه تماشا در حال پخش هستند و قسمت‌های پایانی خود را سپری می‌کنند.

سریال‌هــــای عظیم و تاریخی کیف انگلیسی و حجر بن عدی، سریال قدیمی و به یادماندنی تفنگ سر پر، مجموعه‌های پرانتز باز، تصویر یک رویا، مشق عشق، کوچه اقاقیا، باغچه مینو و... هر کدام علاقه‌مندان خاص خود را دارند و در جدول پخش شبکه‌های آی‌فیلم و تماشا ساعات مختلفی از شبانه‌روز را به خود اختصاص داد‌ه‌اند.

علاوه بر این مجموعه‌ها شبکه تلویزیونی نمایش نیز دستی بر آتش تکرار خاطرات قدیم و جدید دارد و سهمش را با نمایش فیلم‌های سینمایی ایرانی و خارجی ادا می‌کند؛ فیلم‌هایی که در میان آنها نمونه‌های اعلایی همچون تجارت، آژانس شیشه‌ای، ماتریکس، جنگ ستارگان، نیش زنبور، فرش باد، کیفر، تمام وسوسه‌های زمین به چشم می‌خورد و گردآوری چنین آرشیو عظیم و متنوعی و پخش آنها در دو نوبت، حرکت قابل ستایشی از شبکه نمایش محسوب می‌شود.به هر حال تکرار یک مجموعه در حال پخش یا تکرار مجموعه‌ای که مدت‌هاست به پخش خود پایان داده، یکی از سرفصل‌های اصلی رسانه ملی برای پرکردن و غنی‌سازی اوقات فراغت و ابزاری برای آموزش مستقیم و غیرمستقیم جامعه است. تکرارهایی که هم از نظر صرف هزینه‌های بالای تولید به نفع تهیه‌کننده‌های شبکه‌های تلویزیونی است و هم به نفع مخاطبانی است که در زمان پخش اولیه فرصت تماشا نداشتند و بعدها متاسف شدند. مقوله بازپخش برنامه‌های تلویزیونی معامله‌ای دو سر سود است که تاکــــنون ساده انگارانه‌ از کنار آن گذر می‌کردیم، اما اکنون به ضرورت تبدیل شده است؛ ضرورتی که هوشمندی صاحبان رسانه ملی در کشف آن، مخاطبان را تا حد زیادی قانع و راضی نگه داشته است.

مریم اکبرلو