گردشگری می لرزد

بلاهای طبیعی چه تاثیری بر صنعت گردشگری دارد

زلزله را یکی از بلایای طبیعی نام گذاشته‌اند، اگر چه این بلای طبیعی به گواه کارشناسان ۳۹ گونه دیگر را هم شامل می‌شود اما هر زمان نام بلای طبیعی می‌آید بی درنگ به یاد زلزله می‌افتیم. جالب این‌که از ۴۰ نوع بلای طبیعی ۳۱ نوع آن درکشور ما به‌وقوع می‌پیوندد؛ زلزله، سیل، خشکسالی، فرسایش خاک و لغزش زمین از آن جمله‌اند.

زمین‌لرزه‌های زنجیرهای در استان‌های بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان شرقی و سپس اصفهان و شیراز نشان می‌دهد حالا علاوه بر تلفات جانی و مالی باید نگران جاذبه‌های گردشگری در این مناطق هم بود. هنوز لرزه‌های بستک تمام نشده که جزیره کیش هم هفته گذشته بارها لرزید تا همین لرزه‌ها برخی از گردشگران را از سفر به این جزیره منصرف کند.

کارشناسان بر این باورند که با بررسی مقدماتی این زمین لرزه‌ها می‌شود این طور نتیجه گیری کرد که

پوسته زمین در پهنه ایران در یک دوره زمانی که از مرداد سال گذشته با زمین لرزه ورزقان شروع شد تا به حال، متحمل یک تنش ناحیه‌ای است که روند این تنش زمین لرزه‌های بزرگ را در مناطق مختلف کشور از جمله همین زلزله‌های چند هفته اخیر را موجب می‌شود.

ایران پیش از اینها هم از جانب بلایای طبیعی در صنعت گردشگری اش متضرر شده است. ارگ ۲۵۰۰ ساله بم تنها یک نمونه است که پس از ده سال داغش هنوز بر دل دوستداران گردشگری و میراث تازه است. جنگل‌های گرگان که هر سال دچار آتش سوزی می‌شوند، پل‌هایی که در لرستان در برابر سیلاب‌ها جان می‌دهند و بازار و بافت تاریخی ورزقان که لرزه به اندامش افتاده است تنها نمونه‌های متاخر تاثیر بلاهای طبیعی بر آثار تاریخی و جاذبه هاست.

● تاریخ عمر دارد

باستان‌شناسان بر این عقیده‌اند که هر اثر تاریخی عمر دارد و این عمر روزی به پایان می‌رسد. قدمت سازه‌ها تنها به اعتبار تاریخی‌شان اضافه می‌کند اما نمی‌توان در برابر بلایای طبیعی و فرسایش آنها مقاومت کرد. تنها کاری که می‌توان انجام داد این است که با برنامه‌ریزی صحیح و زیرساخت‌های درست عمر این آثار را افزایش داد.

در حال حاضر هم کارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی نسبت به نقش مخرب باران‌های اسیدی بر فراز تخت جمشید تاکید و اعتقاد دارند که این بارشها مرگ خاموش میراث ۲۵۰۰ ساله را در پی خواهد داشت.

● میراثی که تمام می‌شوند

استیصال در برابر بلایای طبیعی تنها محدود به ایران نمی‌شود و بسیاری دیگر از کشور‌هایی که روی گسل زلزله قرار دارند یا در برابر دیگر بلاهای طبیعی تهدید می‌شوند برنامه چندانی در برابر حفاظت از آثار گردشگری‌شان ندارند.

وقوع حدود ۱۰۰ زلزله خفیف و شدید در منطقه توسکانی ایتالیا جایی که برج پیزا قرار دارد نتوانسته است این برج کج معروف را به زمین بیندازد و پیزا هنوز هم به خمیدگی خود ادامه می‌دهد.

البته این برج هر سال ۲.۵ سانتیمتر به سمت زمین کج‌تر و گفته می‌شود احتمالا تا ۸۰ سال دیگر سقوط خواهد کرد. بنابراین اگر حتی زلزله‌ای رخ ندهد این سازه مشهور جهانی از بین می‌رود. همه جاذبه‌های ایتالیا چنین سرنوشتی ندارند و زمین لرزه چهار سال پیش لاکوئیلا بسیاری از جاذبه‌های مشهور این شهر اعم از قصر‌ها و کلیساها را تخریب کرد. کشور ترکیه هم که جایگاه مناسبی در گردشگری جهان دارد از این بلایا مصون نبوده و زمین لرزه شهر «وان» گردشگری این شهر را به اغما برد. بلایی که شهر بم هم گرفتارش شد و با گذشت یک دهه هنوز از اغما بیرون نیامده است.

● به گواه آمار رسانه‌ها

تنها در سال ۸۲ پانزده هزار گردشگر از ارگ بم بازدید کردند که باعث اشتغال زایی مردم منطقه و همچنین رونق گردشگری بم بود و حالا تنها سیاحان این شهر مردم بومی همان منطقه هستند.

● بلای انسانی پیشرو بلای طبیعی

اما هر چقدر هم از تاثیر بلاهای طبیعی بر سازه‌های تاریخی و میراث فرهنگی بگوییم چیزی که مبرهن است این که انسان‌ها بیش از تمام بلایای طبیعی نقش مخربی بر آثار و جاذبه‌های گردشگری داشته‌اند.

از ورود به حریم حیوانات و گونه‌های جانوری گرفته که باعث تلف شدن آنها می‌شود تا سوءمدیریت در تصمیماتی که منجر به خشک شدن دریاچه ارومیه شده است. در مورد بناهای تاریخی هم وضع اگر بدتر از این نباشد بهتر نیست.

تخریب بافت‌های تاریخی شهرهای کهنی چون میبد یزد، کاشان، اصفهان و... تنها «مشت»هایی‌اند نمونه «خروار». بگذریم از زباله پراکنی گردشگران در محل جاذبه‌های طبیعی چون منطقه شمال ایران که گفتنش حرف تکراری است.

علی محزون