پیشرفت‌های موازی

تلسکوپ‌ها از جمله مهم‌ترین تجهیزات نجومی هستند. بهبود عملکرد تلسکوپ‌ها و پیشرفت علم نجوم به موازات هم پیش رفته است و همین نکته نشان‌دهنده اهمیت تلسکوپ‌ها در تاریخ نجوم است. …

تلسکوپ‌ها از جمله مهم‌ترین تجهیزات نجومی هستند. بهبود عملکرد تلسکوپ‌ها و پیشرفت علم نجوم به موازات هم پیش رفته است و همین نکته نشان‌دهنده اهمیت تلسکوپ‌ها در تاریخ نجوم است. در ادامه نگاهی داریم به تلسکوپ‌هایی که بیشترین نقش را در پیشرفت علم نجوم داشتند.

۱) رصدخانه جمینی: رصدخانه جمینی از دو تلسکوپ جدا از هم ساخته شده است. بین دو تلسکوپ نوری و زیرقرمز رصدخانه جمینی به اندازه یک اقیانوس فاصله است، اما این دو با یکدیگر می‌توانند به همه پهنه آسمان دست یابند. جمینی جنوبی در ارتفاع ۲۸۰۰ متری در رشته‌کوه‌های‌ آند و جمینی شمالی در ارتفاعات آتشفشان خاموش مائوناکی قرار دارد.

۲) رصدخانه جنوبی اروپا: این تلسکوپ که میدان دید ۵/۳ متری دارد، اولین تلسکوپ جهان بود که آینه اصلی آن با رایانه تنظیم می‌شد. مجموعه تلسکوپ‌های رصدخانه جنوبی اروپا در صحرای آتاکامای شیلی مستقر است. از جمله این تلسکوپ‌ها می‌توان به ارائه بسیار بزرگ تلسکوپ‌ها اشاره کرد که مهم‌ترین تلسکوپ این مجموعه است.

۳) رصدخانه ملی اخترشناسی رادیویی: این رصدخانه از چندین بخش تشکیل شده است، از جمله تلسکوپ گرین بنک وآرایه بسیار بزرگ اصلی. هم‌اکنون دانشمندان از اطلاعات به دست‌آمده از گرین بنک برای یافتن فرکانس‌های مولکول‌های موجود در فضای بین‌ستاره‌ای استفاده می‌کنند. این رصدخانه دارای ۲۷ آنتن رادیویی است که هر کدام ۲۳۰ تن وزن و ۲۷ متر قطر دارد.

۴) تلسکوپ‌های فضایی چاندرا و اسپیتزر: اینها هم از رصدخانه‌های بزرگ و مشهور ناسا هستند که چشم‌اندازهایی از جهان را به ما عرضه کرده‌اند که بدون آن دستیابی به این چشم‌اندازها ممکن نبود (البته به جز تلسکوپ فضایی هابل). مدار گردش رصدخانه پرتو ایکس چاندرا بیضی‌شکل و بسیار دور از زمین است در نتیجه تصویرهای بسیار بهتری از منطقه‌های پرانرژی جهان همانند پیامدهای یک ابرنواختر در اختیار ما می‌گذارد.

۵) تلسکوپ‌های فضایی کورو و کپلر: تلسکوپ‌های امریکایی کپلر و فرانسوی کورو در جست‌وجوی سیاره‌های دیگر در منطقه‌های مناسب به دور منظومه‌های خورشیدی دوردست هستند، یعنی در منطقه‌ای که دمای مناسبی دارد و آب به شکل مایع در آن وجود دارد. کورو ساخت فرانسه و سازمان فضایی اروپاست. این تلسکوپ که دسامبر ۲۰۰۶ پرتاب شده است، تاکنون کشف‌های بسیار مهمی داشته است، از جمله در فوریه ۲۰۰۹ از کشف یک سیاره کوچک و دوردست خبر داد که از دو برابر زمین هم کوچک‌تر است و هر ۲۰ ساعت یک‌ بار به دور ستاره‌ای خورشیدمانند می‌گردد.

۶) رصدخانه کک: آینه‌های اصلی این تلسکوپ‌های دوگانه ۱۰ متری و ۳۰۰ تنی، از ۳۶ قطعه شش‌وجهی تشکیل شده است که در کنار هم مثل یک آینه یکپارچه عمل می‌کنند. این شیوه یک شاهکار انقلابی در مهندسی است که ساخت آینه‌های بسیار سنگین را امکان‌پذیر می‌کند. تلسکوپ‌های کک که در کوه‌های مائوناکی نصب شده‌اند، بزرگ‌ترین تلسکوپ‌های نوری و زیرقرمز جهان محسوب می‌شوند.

۷) تلسکوپ گالیله: «گالیله» تلسکوپ را اختراع نکرد. شاید حتی او اولین کسی نباشد که با تلسکوپ به آسمان نگاه کرد اما طراحی خوب تلسکوپ وی به او این امکان را داد که بهتر از همه پیشینیان خود به اعماق آسمان بنگرد، یا دست‌کم دستاوردهای وی بهتر از همه کسانی باشد که یافته‌های خود را منتشر کردند. یافته‌های وی مبنای فکری اروپای آن روز را متزلزل کرد و عنوان «پدر علم نوین» را برایش به ارمغان آورد.

۸) تلسکوپ فضایی هابل: دستاوردهای تلسکوپ فضایی هابل طی ۲۰ سال پرحادثه شایسته مقام هم‌نامش است. («ادوین هابل» یکی از بزرگ‌ترین اخترشناسان تاریخ محسوب می‌شود.) هابل توانسته است قدرت تخیل عموم مردم را شیفته خود سازد، آنچنان که هیچ ابزار علمی دیگری به چنان توفیقی دست نیافته است.