گوزن زرد ایرانی، در جستجوی جایی برای زندگی!

منطقه حفاظت شده «میان کتل» کازرون در حالی با افزایش تعداد گوزنهای زرد ایرانی از ۱۹ راس به ۶۲ راس مواجه شده است که وسعت محدود این منطقه حفاظت شده دیگر جوابگوی نیازهای زیستی این …

منطقه حفاظت شده «میان کتل» کازرون در حالی با افزایش تعداد گوزنهای زرد ایرانی از ۱۹ راس به ۶۲ راس مواجه شده است که وسعت محدود این منطقه حفاظت شده دیگر جوابگوی نیازهای زیستی این گونه در حال حمایت نیست...

منطقه حفاظت شده «میان کتل» در کازرون، سال ۱۳۷۲ میزبان ۱۹ راس گوزن زرد ایرانی بود که از مناطق دیگر کشور همچون «دشت ناز» ساری و «دشت اشک» ارومیه به این منطقه حفاظت شده انتقال یافته بودند، اما طبق آخرین سرشماری انجام شده که تعداد این گوزهای در حال حمایت را ۶۲ راس نشان می‌دهد، به نظر می‌رسد منطقه دیگر جوابگوی ادامه حیات و تکثیر این گونه در حال انقراض نیست.

افزایش ۴۳ راسی گوزنهای زرد ایرانی نشان می‌دهد منطقه ۱۰۰ هکتاری میان کتل زیستگاه مناسبی برای این گونه وحشی است، با این حال در دور دوم سفر هیئت دولت به استان فارس قرار بر این شد که با تزریق بودجه کافی، منطقه را توسعه دهند تا با توجه به افزایش تعداد گوزنهای زرد ایرانی منطقه حفاظت شده نیز جوابگو باشد.

با این حال برنامه فنس کشی ۴۷۰ هکتاری منطقه حفاظت شده میان کتل در دستور کار قرار گرفت تا برنامه‌ای ابتدایی برای افزایش ۵ هزار هکتاری منطقه در بلند مدت برای گوزنهای زرد ایرانی باشد اما تاکنون هیچ اقدامی در این زمینه انجانم نشده است.

گوزن زرد ایرانی که یکی از زیباترین و با ارزش‌ترین گونه‌های پستاندار است از حدود ۵۰ سال پیش توجه خاص محافل ایرانی و بین‌المللی را به خود جلب کرد و در حالی که گمان می‌رفت گوزن زرد ایرانی به کلی منقرض شده‌است، در سال ۱۳۳۴ (۱۹۵۰ ) معلوم شد تعدادی از آنها در جنگل‌های اطراف رودخانه دز و کرخه باقی‌ مانده‌اند.

ا این حال در سال ۱۳۳۷ دو راس از آنها به باغ ‌وحش «اپل» آلمان و در سال ۱۳۴۲ تعداد شش راس به «دشت‌ناز» ساری منتقل شد. پس از آنکه گوزنها تکثیر شدند به مناطق مختلفی نظیر «شمشکنده» مازندران، «جزیره اشک» و «کبودان» در دریاچه ارومیه، «زردلان« کرمانشاه، جزایر «کیش» و «لاوان» و منطقه «میان‌کتل» فارس منتقل شدند.

«دشت ناز» ساری و «دشت اشک» ارومیه اولین مناطق رهاسازی گوزنهای زرد ایرانی تکثیر شده در خارج از ایران بودند. اما به دلیل محدودیت‌های مکانی و غذایی در این مناطق، برای انتقال به زیستگاه اصلی گوزن زردایرانی در حاشیه رودخانه‌های دز و کرخه و همین طور مناطق کوهستانی زاگرس و دنا زمینه‌سازی شد و به تدریج اولین گروه از گوزنهای زرد احیاء شده به زیستگاه اصلی خود انتقال و پس از طی دوران قرنطینه در فضاهای فنس کشی شده و تحت حفاظت رها سازی شدند.

گوزن زردایرانی گونه منحصر به‌فردی است که در سالهای اخیر توانسته است خود را با سازگاری ظریفی از خطر انقراض نجات دهد. اگر چه این گونه جانوری هنوز در رده گونه‌های آسیب پذیر طبقه‌بندی شده است، اما این امیدواری وجود دارد با تلاش‌های صورت گرفته در این راستا روزی شاهد حضور پر رنگ دوباره این گونه با ارزش در حیات وحش کشور باشیم.

در دنیا به طور کلی دو گونه گوزن زرد وجود دارد که یک گونه در ایران و گونه دیگر در اروپا زندگی می‌کند. گوزن زرد ایرانی گونه خاصی است که فقط در ایران زندگی می‌کند.

گوزن زرد، بدنی زرد مایل به قرمز با خال‌های سفید دارد، عمر متوسط این گونه جانوری ‪ ۲۰‬سال است و غذای اصلی آن ذرت، جووبلوط است. گوزن زرد گروهی زندگی می‌کنند و در فاصله نیمه شب تا سحر بیشترین فعالیت را دارند. نوزاد آنها بلافاصله پس از تولد می‌تواند راه برود و حتی بدود. این گونه زیبا نمونه‌ای با ارزش و سمبلی از حیات وحش ایران است.

گوزن‌زرد ایرانی، شبگرد است و اوایل غروب و صبح زود فعالیت بیشتری دارد. گردن نرها در فصل جفتگیری متورم می‌شود و جدال‌هایی خونین بین آنها درمی‌گیرد. شاخ نرها هر زمستان می‌افتد و شاخ جدید بلافاصله شروع به رشد می‌کند. ماده‌ها پس از ۸ ماه بارداری یک و به ندرت دو بچه می‌زایند.