راه مقابله با اختلالات گوارشی در ماه رمضان

ماه رمضان, ماه استراحت سیستم گوارش است در این ماه نه فقط بدن بلکه سیستم گوارش می تواند به استراحت کامل بپردازد و بیماری های مزمن و یا در حال ظهور آن با یک رژیم متعادل در وعده های افطار وسحری تا حد زیادی رفع شود

ماه رمضان، ماه استراحت سیستم گوارش است. در این ماه نه فقط بدن بلکه سیستم گوارش می تواند به استراحت کامل بپردازد و بیماری های مزمن و یا در حال ظهور آن با یک رژیم متعادل در وعده های افطار وسحری تا حد زیادی رفع شود. تحقیقات نشان داده که فرد روزه دار در صورت داشتن تغذیه مناسب نه فقط مقاومت بیشتری در برابر بیماری ها پیدا خواهد کرد بلکه قدرت ایمنی بدنش افزایش یافته و بهتر می تواند در مقابل بیماری ها مقاومت کند، با وجود این که در ماه رمضان کارشناسان بارها نسبت به مشکلات گوارشی ناشی از وعده های غذایی پرچرب و پرکالری هشدار می دهند و مبتلایان به اختلالاتی نظیر سندروم روده تحریک پذیر، رفلاکس، نفخ و زخم معده از عوارض روزه بر دستگاه گوارش خود گلایه مند هستند. برای پرس و جو درباره بهترین راه های مقابله با این اختلالات با دکتر ناصر ابراهیمی دریانی، متخصص جراحی عمومی و فوق تخصص گوارش و کبد گفت و گو کردیم.

● سندروم روده تحریک پذیر

وی درباره مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر به خراسان توضیح می دهد:مبتلایان به این سندروم ۲ دسته هستند عده ای که از یبوست رنج می برند و عده ای که دچار اسهال مکرر می شوند. کسانی که به یبوست دچار می شوند باید سعی کنند بین افطار و سحر آب فراوان بنوشند و تا حد امکان از غذاهای چرب، زولبیا و بامیه که قند و چربی فراوان دارد، خودداری و سعی کنند از نان سنگگ یا نان های سبوس دار در وعده افطار استفاده کنند. غذاهایی که طبخ می کنند نیز با روغن زیتون آماده شود تا احتمال یبوست آن ها در طی ایام ماه رمضان کاهش پیدا کند.از طرفی عده ای که به دلیل IBS بیشتر به اسهال دچار می شوند باید ضمن خودداری از مصرف حبوبات و سبزیجات خام تلاش کنند رژیم غذایی متعادلی در پیش بگیرند تا دچار از دست رفتن آب بدن در نتیجه اسهال مکرر نشوند.

خوب است بدانید این عارضه یک اختلال بسیار شایع است که روده بزرگ را درگیر می کند و علایم شایع آن درد شکم، نفخ، احساس گاز در معده همراه با یبوست یا اسهال مکرر است. فقط در شمار اندکی از مبتلایان این علایم بسیار شدید است و در اکثر موارد علایم خفیف اما آزاردهنده است. علت آن دقیقا شناخته شده نیست اما از آن جا که حرکات روده با سیستم عصبی در ارتباط مستقیم است، استرس و فشار عصبی نقش عمده ای در بروز یا تشدید علایم آن دارد. مبتلایان به این عارضه قبل از هرچیز باید مواد غذایی که علایم IBS را در آن ها تشدید می کند ، شناسایی کرده و آن مواد غذایی را از رژیم غذایی خود حذف کنند، بهترین روش مقابله با این بیماری مدیریت استرس، اصلاح رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی است.

● رفلاکس

دکتر دریانی با اشاره به عادات نادرست تغذیه در ماه رمضان و نقش آن ها در بروز اختلالات گوارشی ادامه می دهد: برخی افراد به ویژه نوجوانان در فاصله کوتاهی تا اذان صبح از خواب بیدار می شوندو با عجله سحری می خورند در حالی که این نوع سحری بدترین نوع خوردن است و موجب بروز مشکلات گوارشی می شود. برخی نیز پس از خوردن افطار برای هضم بهتر دراز می کشند و بعضی سیگار می کشند در حالی که انجام این کارها باعث تشدید رفلاکس، بازگشت اسید معده به مری می شود. این افراد باید هنگام افطار و شام از نوشیدن دوغ و نوشابه ، خوردن غذاهای چرب و مواد غذایی مثل گوجه فرنگی یا مرکبات خودداری کنند.

از طرفی بعضی مبتلایان به رفلاکس از نفخ معده هم رنج می برند.این فوق تخصص گوارش و کبد در این باره به ایسنا می گوید: مبتلایان به نفخ در صورتی که رفلاکس نداشته باشندمی توانند یک قاشق مرباخوری عرق نعناع هنگام سحر و افطار مصرف کنند چرا که این ماده می تواند رفلاکس را تشدید کند. در مقابل کسانی که نفخ دارند می توانند با خوردن ریحان، بابونه و زیره سیاه نفخ خود را کاهش دهند، موادی مانند نخود، لوبیا، باقلا، عدس، ماش و غذاهایی مثل آش رشته بهتر است کمتر مصرف کنند چون این مواد حاوی «رافینوز» است این ماده در روده کوچک جذب نمی شود و وارد روده بزرگ می شود و با تبدیل شدن به اسیدهای چرب، هیدروژن و بی کربنات، گاز ایجاد می کند.

● زخم معده

وی در ادامه با اشاره به مبتلایان به زخم معده که قصد روزه داری دارند، توضیح می دهد: اگر کسی مبتلا به زخم معده فعال است نباید روزه بگیرد ولی زخم معده برخی افراد غیرفعال است و در آزمایش اندوسکوپی مشخص شده که زخم معده ترمیم شده است. بنابراین می تواند هنگام سحر و افطاربا مشورت پزشک با مصرف قرص هایی مثل امپرازول و پنتاپرازول روزه بگیرد. از طرفی برخی افراد مبتلا به زخم معده بوده و عوارض زخم را تجربه کرده اند. به عنوان مثال زخم آن ها در گذشته خون ریزی کرده یا سوراخ شده است. این گونه افراد نباید روزه بگیرند.ابراهیمی دریانی درخصوص افراد مبتلا به کولیت افزود: ۳۰ درصد مردم دچار این بیماری هستند. این بیماران همیشه نفخ ، اسهال و یبوست متناوب دارند، در مدفوع آن ها کف و بلغم دیده می شود و شکمشان صدا می کند.با توجه به این که کولیت معمولا ریشه عصبی دارد این بیماران با آرامش فکری و روحی و رعایت بهداشت غذایی و ضمن مصرف داروهای خود می توانند روزه بگیرند.

البته افراد مبتلا به کولیت زخمی که اسهال دارند و همراه با آن خون، بلغم و چرک دفع می کنند، نباید روزه بگیرند. البته کولیت موارد نادری از بیماران خاموش است که آنان با نظر پزشک و مصرف داروهای خود در سحر و افطار می توانند روزه بگیرند.یبوست نیز یکی دیگر از مشکلات شایع گوارشی در افراد عادی است که علت آن کندی حرکات روده است. این عارضه به ویژه در کسانی که سابقه یبوست دارند، در هفته های اول رمضان شایع تر است و تنها چاره آن به گفته دکتر دریانی نوشیدن آب فراوان بین ۲ وعده افطار و سحری، مصرف سبزی و سالاد، زیتون، خودداری از مصرف چربی هاست. زیرا دفع چربی از معده در مقایسه با پروتئین و کربوهیدرات کندتر است، بازکردن روزه با یک خرما، یک لیوان شیر یا آب ولرم، آرامش به هنگام خوردن افطاری، ننوشیدن دوغ یا نوشابه با نی به علت وارد شدن هوای زیاد به معده از دیگر راهکارهایی است که می توان برای کاهش ابتلا به اختلالات گوارش در ماه رمضان توصیه کرد.

نویسنده: مهاجر