صهیونیسم, راند آخر

نگاهی به شکارچی شنبه

صهیونیسم فقط دارای ابعاد و معانی سیاسی (صهیونیسم سیاسی) نیست; بلکه ابعاد و معانی دیگری همچون: صهیونیسم کارگری، فرهنگی، دموکراتیک، رادیکال و توسعه طلب را نیز در برمی گیرد. مشهورترین تقسیم صهیونیسم، طبقه بندی آن به دو بخش سیاسی و فرهنگی (دینی) است. صهیونیسم سیاسی خواهان بازگشت یهودیان به فلسطین است که با تدوین کتاب دولت یهود از سوی هرتصل در ۱۲۶۳ شمسی/ ۱۸۹۴ میلادی زاده شد; اما صهیونیسم فرهنگی، مخالف مهاجرت یهودیان در قرن چهاردهم شمسی/ ۲۰ میلادی به فلسطین است; زیرا در انتظار انسان رهایی بخش در آخر الزمان نشسته است تا یهودیان و تمام ادیان را به سرزمین ابراهیم(ع) و موسی(ع) یا سرزمین نجات بازگرداند. صهیونیسم به دینی و غیر دینی نیز تقسیم می شود. یهودی دینی، اندیشه ای است که اعتقاد دارد بازگشت به سرزمین موعود، در زمانی که پروردگار مشخص کرده است و به شیوه ای که او تعیین می کند، انجام خواهد شد و این کار به دست بشر انجام پذیر نیست. پیروان این اندیشه، گروهی یهودی و شماری عیسوی هستند.

در مقابل، در صهیونیسم غیر دینی و غیر یهودی، کسانی جای دارند که با تکیه بر استدلال های تاریخی، سیاسی و علمی به اسکان یهودیان در فلسطین مشروعیت می بخشند، این همان صهیونیسم لائیک (غیردینی) است که تنها مفاهیم سیاسی خویش را به زبان دین بیان می کند; بنابراین صهیونیسم همواره به معنای یهودیت نیست; بلکه گاه به مفهوم حرکتی برای غیر یهودی کردن یهودیت نیز به کار می رود. صهیونیست ها مدعی اند که صهیونیسم، پاسخی به یهودآزاری است.

به عقیده آن ها، دولت ها و ملت ها به بیماری علاج ناپذیر یهودستیزی دچار شده اند; بنابراین یهودیان را در هر کجا باشند، عنصر بیگانه به حساب می آورند و آنها را در آشکار و پنهان آزار می دهند. به بیان دیگر، آنان یهودستیزی را بلایی ازلی و ابدی می دانند که تنها در پناه یک دولت یهودی می توان از آن رهایی یافت. صهیونیست ها به نمونه های بسیاری از یهودآزاری در طول تاریخ اشاره می کنند. از نظر آنان، یهودآزاری با شکست دولت یهودی اسرائیل و جهودا (یهودا) به ترتیب در ۷۲۱ و ۵۸۶ ق.م. از سوی آشوریان و بابلیان آغاز و به تدریج روند رو به رشدی به خود گرفت; به گونه ای که نقطه اوج آن در آلمان هیتلری به چشم می خورد. در این دوره طولانی، یهودیان در امپراتوری روم، کشور لهستان، روسیه تزاری و ... بارها سرکوب و شکنجه شدند و تنها در سال ۷۷۰ ش./ ۱۳۹۱ م. هفتاد هزار نفر به دلیل نپذیرفتن دین مسیح(ع) در اسپانیا جان خود را از دست دادند.

افزون بر آن، یهودیان همواره از حق مالکیت در برخی از مناطق جهان و نیز اشتغال در برخی حرفه ها محروم بوده و اغلب در "گتو"ها به سر برده اند البته این ادعاهای صهیونیسم به هیچ وجه قابل اثبات نیست; زیرا نخست آن که برخی نمونه های تاریخی یهود آزاری مانند آن چه صهیونیست ها درباره یهودسوزی در آلمان مطرح می کنند، بیش از حد بزرگ شده است. صهیونیست ها در این زمینه، با سلطه ای که بر ابزارهای تبلیغی جهان و به کارگیری آن دارند، به مظلوم نمایی پرداخته اند. دوم آنکه برخی قصه های یهودآزاری ساخته و پرداخت صهیونیست ها است. با این هدف که به روند مهاجرت یهودیان به فلسطین و تاسیس یک دولت یهودی شتاب بخشد.

به هر روی، نقش یهودآزاری ساختگی در تولد صهیونیسم آن چنان بزرگ بود که هرتصل آن را موهبت الهی نامید. اما به راستی اگر صهیونیسم محصول یهودآزاری است، پس چرا به نوعی یهودآزاری از راه تبعیض بین یهودیان سفاردی و اشکنازی مبدل شده است; پرسشی که صهیونیست هم چنان آن را بی پاسخ گذاشته است. فیلم شکارچی شنبه در کنکاش رسیدن به این نقاط ابهام در اندیشه صهیونیستی است و باعث خوشحالی است که پس از اثر برجسته بازمانده باز هم می توانیم از قاب سینمای ایران به ددمنشی رژیم صهیونیستی بنگریم. رژیمی که مثال بارز توحش مدرن است و عامل اصلی بسیاری از جنگ های خانمان برانداز خاورمیانه در ۴۰ سال اخیر بوده است. به واقع ساخته اخیر پرویز شیخ طادی با تمرکزی هوشمندانه بر ماهیت ایدئولوژیک این رژیم منحوس یک ضرب شصت جانانه به چهره به ظاهر قدرتمند صهیونیست ها و حامیان نظام سلطه به شمار می رود.

اثر شیخ طادی با یک دور تحقیقاتی یک دهه ای، بسیار غافلگیر کننده است و شاید در نگاه اول این تصور در وجودمان رخنه کند که با اثری صرفا ایدئولوژیک و کسل کننده روبرو می شویم اما فیلم آنقدر نفس گیر و جذاب است که از همان ابتدا مخاطب را مبهوت قدرت کارگردانی شیخ طادی و بازیگری علی نصیریان می کند. البته صحنه های قتل عامی که در اثر گنجانده شده تا حدودی لحن آزارنده ای به فیلم بخشیده و از تعداد مخاطبان آن کاسته است اما نباید از خاطر برد که برای اثبات یک تئوری نقاد هنری در خصوص ماهیت واقعی جنبش صهیونیستی، لاجرم از نمایش سفاکی و خونریزی پیروان این آیین دروغین هستیم و شاید آنچه از سوی برخی بزرگنمایی و غلو در پرداخت دراماتیک صحنه های تلخ کشتار ارزیابی شده است از همین منطق هنری کارگردان تاثیر گرفته باشد. شکارچی شنبه اثری استراتژیک است که نابودی قریب الوقوع رژیم صهیونیستی را از طریق نمایش لحظه کشته شدن پدربزرگ خاخام توسط نوه اش پیش گویی می کند و شاید تنها اثر قابل تامل سینمای ایران در حوزه تحلیل راهبردی اندیشه های فلسفی و سیاسی غرب باشد.

نویسنده : نیما بهدادی مهر