مسمومیت در تماس با مواد شیمیایی

یکی از علل مراجعه‌ افراد به اورژانس، تماس با مواد شیمیایی است. تماس با بسیاری از این موارد غیرعمدی بوده و ناشی از تماس در محل کار یا خانه است. برخلاف انواع مرسوم مسمومیت که عموما …

یکی از علل مراجعه‌ افراد به اورژانس، تماس با مواد شیمیایی است. تماس با بسیاری از این موارد غیرعمدی بوده و ناشی از تماس در محل کار یا خانه است. برخلاف انواع مرسوم مسمومیت که عموما خوراکی یا استنشاقی است و واگیر ندارد در موارد تماس پوستی با مواد سمی خطر انتقال مسمومیت به دیگران وجود دارد. در واقع نه تنها فرد مسموم در معرض آسیب است، بلکه افرادی هم که در تماس با مصدوم هستند، ممکن است آسیب ببینند.

تماس با مواد شیمیایی به چند طریق ممکن است آسیب‌برساند:

گاهی ماده شیمیایی از سطح بدن جذب و وارد خون شده و باعث مسمومیت در کل بدن می‌شود. این نوع مسمومیت در حین تماس با سموم آفت‌کش و حشره‌کش دیده می‌شود. روی بسته‌بندی این نوع از سموم هشدار داده شده است که نباید با پوست، چشم یا دهان برخورد داشته باشد. البته برای استفاده از این مواد شیمیایی از وسایل حفاظتی مانند دستکش و ماسک استفاده می‌شود. گاهی سم به سطح پوست آسیب می‌رساند، مانند مواد اسیدی و قلیایی. در این موارد به جای مسمومیت، نوعی از سوختگی بروز می‌کند.

برای جلوگیری از آسیب ناشی از مواد شیمیایی چه باید کرد؟

نخستین گام در برخورد با فردی که در تماس با ماده شیمیایی قرار گرفته این است که مراقب خودمان باشیم. تماس با لباس و بدن مصدوم، ما را هم در معرض مسمومیت قرار می‌دهد. پس قبل از تماس با مصدوم از وسایل محافظتی مانند دستکش استفاده کنید.

گام دوم درآوردن لباس مصدوم است. باید لباس‌های وی را درآورده، درون کیسه‌ای پلاستیکی قرار داد و در آن را بست.

گام سوم شستن تن فرد است. بهترین ماده شوینده صابون همراه با آب فراوان است. به این منظور باید بیمار را تا حد امکان در دو نوبت با مقدار زیادی آب و صابون شست و پس از شستن بیمار را بپوشانید.

چه کارهایی را نباید بکنیم؟

پانسمان زخم در برخورد با آسیب‌های پوستی مرسوم است، اما این اقدام درمانی در افرادی که تماس پوستی با سم دارند و هنوز سم روی بدن آنهاست، نه‌تنها مفید نیست، بلکه باعث جذب بیشتر و سریع‌تر سم می‌شود. بنابراین تا بدن فرد را از سم پاک نکردید، پوست را پانسمان نکنید.

یکی از اشتباهات رایج، استفاده از مواد چرب و کرم روی محل آسیب است. این مواد باعث شده تا مواد سمی در محل آسیب مانده و جذب بدن شود. از طرفی شستن آنها دشوار بوده و سیر درمان را مشکل می‌کند.

بعضی تصور می‌کنند که باید مواد اسیدی یا قلیایی را با ماده متقابل آنها خنثی کرد. این تفکر اشتباه بزرگی است. زمانی که اسیدی با قلیایی ترکیب می‌شود، تولید حرارت می‌کند که می‌تواند آسیب پوستی را تشدید کند.

فراموش نکنید که تمام مصدومان باید به مرکز تخصصی مسمومان منتقل شوند. گاهی لازم است که اقدامات حمایتی و پادزهر مخصوص برای بیماران نیز استفاده شود.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس