نیم قرن پرونده هسته ای ایران

تلاش های ایران برای دستیابی به انرژی هسته ای از پنج دهه ی پیش آغاز شده است تحولات سیاسی کشور در کنار تغییر مواضع , همکاری ها و سنگ اندازی های دول دیگر در این میان باعث شده تا این سیر حرکت با فراز و نشیب های فراوان روبه رو باشد

▪ تاریخچه‌ای جامع از فعالیت‌های هسته‌ای کشور، تدوین زنده‌یاد مهران قاسمی

▪ تدوین: قاسمی، مهران

▪ تاریخ انتشار: مهر ۱۳۸۷

▪ تعداد صفحات: ۴۵۲

▪ قیمت: ۳۶۰۰۰ ریال

▪ شابک: ۹-۲۹۹-۴۱۹-۹۶۴-۹۷۸

▪ قطع: وزیری

▪ نوبت چاپ: اول، تابستان ۱۳۸۷

▪ شمارگان: ۲۵۰۰

تلاش‌های ایران برای دستیابی به انرژی هسته‌ای از پنج دهه‌ی پیش آغاز شده است . تحولات سیاسی کشور در کنار تغییر مواضع ، همکاری‌ها و سنگ‌اندازی‌های دول دیگر در این میان باعث شده تا این سیر حرکت با فراز و نشیب‌های فراوان روبه‌رو باشد .

در روزگاری که شاه مخلوع ایران ژاندارم منطقه و حافظ منافع ایالات متحده در این منطقه‌ی نفت‌خیز و پر اهمیت محسوب می‌شد ، دول غربی بیشترین تلاش را برای راندن تهران به سمت و سوی انرژی هسته‌ای به کار می‌بستند ، حال آنکه با پیروزی انقلاب اسلامی همین حامیان دیروز تبدیل به مخالفان و سنگ‌اندازانی شدند که با اتهام‌زنی‌های بی پایه و اساس و مانع‌تراشی های بی‌شمار تمام توان خود را برای سد کردن راه دستیابی جمهوری اسلامی به این انرژی به کار گرفتند .

اهمیت دستیابی جمهوری اسلامی ایران به انرژی و فناوری هسته‌ای از یک سو و نقش این مؤلفه در شکل‌گیری دیپلماسی کشور در دوره‌های مختلف زمانی از سوی دیگر باعث شده تا بازخوانی و مداقه در تحولات مرتبط با‌ آن ضروری و لازم بنماید . در این میان متأسفانه علی‌رغم اهمیت ذاتی این موضوع تاکنون یا تلاشی برای مدون کردن این تحولات صورت نگرفته و یا معدود مطالعات صورت گرفته و آثار منتشر شده منحصر به یک بازه‌ی زمانی خاص بوده و امکان تلقی آنان به عنوان اثری جامع وجود نداشته است . در چنین بستری مجموعه‌ی حاضر را که با گردآوری تمامی تحولات ، موضع‌گیری‌ها ، گزارش‌ها و اخبار منتشر شده درباره‌ی پرونده‌ی هسته‌ای کشور از ابتدا تاکنون ، تهیه و تدوین شده می‌توان کامل‌ترین وقایع‌نگاری هسته‌ای منتشر شده دانست .

روزنگار حاضر با استفاده از مراجع متعدد رسانه‌ای ، آرشیو نشریات معتبر داخلی و خارجی و گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های مکتوب تهیه و تلاش شده است تا تمامی رویدادها و حوادث – در متن یا حاشیه‌ی پرونده‌ی هسته‌ای ایران – را در بر داشته باشد .

تعدد مراجع از یک سو و وجود برخی تناقضات یا ابهامات از سوی دیگر باعث شده تا در تدوین مداخل ، اصول زیر در نظر گرفته شوند :

در مواردی که در مورد جزئیات یک رویداد در میان مراجع مختلف ، ابهام و یا تناقض وجود دارد ، مراجع رسمی و معتبر – با ترجیح مراجع داخلی – مورد استناد قرار گرفته‌اند . در این میان مفاد گزار‌ش‌های مندرج در سایر منابع به صورت حاشیه یا توضیح تکمیلی درج شده‌اند .

در موارد متعدد که میان یک رویداد با رویدادی دیگر ارتباطی مستقیم وجود داشته یا دو یا چند گزارش ، متناقض یکدیگر منتشر شده‌اند ، به هر کدام از این رویدادها مدخلی جداگانه اختصاص داده شده و به یکدیگر ارجاع داده شده‌اند .

در مواردی که زمان دقیق یک رویداد قابل تشخیص نبوده و یا فرآیندی ( مانند یک سلسله مذاکرات ) در یک بازه‌ی زمانی مدنظر است ، مدخل متناظر با آن بازه‌ی زمانی نگاشته شده‌اند .

به دلیل محدودیت منابع داخلی از یک سو و ابعاد بین‌المللی پرونده‌ی هسته‌ای از سوی دیگر ، در ذکر رویدادها از تاریخ میلادی استفاده شده است . این امر امکان ارجاع خوانندگان به اصل مطلب و یا تعمق بیشتر در آن را نیز فراهم می‌سازد .

در تدوین روزنگار ، انبوهی از مراجع مورد استفاده قرار گرفته‌اند که این مراجع عمدتا در هر مدخل ذکر شده‌اند . در مواردی که گزارشی به صورت هم زمان در چندین رسانه منتشر شده ؛ به نام کشور و یا رسانه‌های مورد نظر اشاره شده است .

ذکر ادعاها و اتهامات وارد شده به جمهوری اسلامی ایران با دو هدف مشخص صورت گرفته است . هدف نخست مشخص شدن تنافر این ادعاها با واقعیت و آشکارسازی تناقضات متعدد در گفتار و رفتار مخالفان بوده و هدف دوم نیز ارائه‌ی بستری است که مخاطبان امکان درک علت اتخاذ مواضع خصمانه غرب علیه تلاش‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را بیابند . این ادعاها و اتهامات نمادی از ذهنیتی است که سیاستمداران غربی یا خود گرفتار آن‌اند و یا تلاش دارند دیگران را به دام آن بکشانند و متأسفانه سنگ بنای بسیاری از رویکردهای خصمانه‌ی آنان در قبال ایران است .

مجموعه‌ی " نیم قرن پرونده‌ی هسته‌ای ایران " با توجه به سیر رویدادها و حوادث در سه مجلد تدوین شده است . جلد نخست به بررسی بازه‌ی زمانی ۱۹۵۷ تا ۱۹۹۷ ( چهار دهه‌ی آغازین برنامه‌های هسته‌ای ایران از دوران شاه مخلوع تا پیروزی انقلاب و از پیروزی انقلاب تا پایان دوران ریاست جمهوری حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی ) پرداخته و در جلد دوم فاصله‌ی زمانی ( ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۵ یا دوران ریاست جمهوری حجةالاسلام خاتمی ) مورد بررسی قرار گرفته است . جلد سوم نیز در این میان تحولات پرونده‌ی هسته‌ای کشور را در دوران ریاست جمهوری دکتر احمدی‌نژاد ( از ۲۰۰۵ تاکنون ) مورد بررسی قرار داده است .

مجموعه‌ی حاضر هر چند نخستین تلاش برای ثبت تاریخچه‌ای جامع از فعالیت‌های هسته‌ای کشور در گذر زمان است ، قطعا خالی از اشکال نیست ، اما امید است که بتواند گوشه‌ای از تلاش‌های پیگیر ملت ایران را در دستیابی به دانش هسته‌ای و احقاق حقوق خود به تصویر بکشد .