جهان در تسخیر فناوری اطلاعات خواهد بود

مرور رویدادهای سال ۲۰۱۱ و پیش بینی ۲۰۱۲ دنیای فناوری اطلاعات

سال ۲۰۱۱ میلادی سرانجام به‌پایان رسید، سالی که در آن اینترنت و فناوری اطلاعات تاثیرگذاری خود بر دیگر عرصه‌ها و به‌خصوص سیاست، فرهنگ و اجتماع را به اثبات رساند. برخی با نگاهی به گذشته به بیان مهم‌ترین رویدادهای سال ۲۰۱۱ می‌پردازند و عده‌ای نیز با نگاهی به آینده به پیش‌بینی سال پیش رو اهتمام داشتند. در این میان نقطه مشترکی میان مرور گذشته و پیش‌بینی آینده وجود دارد و اینکه همه بر این امر واقفند که دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات نه سال‌به‌سال بلکه روزبه‌روز بر سیطره خود بر تمامی عرصه‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی می‌افزاید. شاید مروری کوتاه بر آنچه گذشت و آنچه خواهد آمد، تایید این ادعا باشد.

● آنچه در ۲۰۱۱ اتفاق افتاد

دیدگاه‌های مختلفی در مورد مهم‌ترین رویدادهای سال گذشته میلادی بیان می‌شود. هر گروهی با توجه به زمینه کاری خود به بیان مهم‌ترین‌ها می‌پردازد. برخی رویدادهای سیاسی متاثر از فناوری اطلاعات را مهم‌تر می‌دانند و برخی رویدادهای اقتصادی پیش آمده در این زمینه را متمایز می‌کنند. اینترنت و امکانات مختلف موجود در فضای مجازی به تضعیف و سرنگونی تعدادی از دیکتاتورهای عرب خاورمیانه کمک شایانی کردند. در این میان می‌توان به طور خاص به کشورهای مصر و لیبی اشاره کرد. مخالفان مبارک و قذافی از اینترنت برای اطلاع‌رسانی در مورد فعالیت‌های خود به جهان خارج و همین‌طور سازماندهی اعتراضات و مخالفت‌های‌شان تا حد زیادی استفاده کردند. همین مساله موجب شد تا مبارک و قذافی دسترسی به اینترنت را محدود و در مواردی به طور کامل قطع کنند. خدمات تلفن همراه هم در این کشورها بارها مختل یا به طور کامل مسدود شدند.

برخی صاحب‌نظران بر نقش شبکه‌های اجتماعی در این رویدادها تاکید کردند. به هر حال فضای سایبر، ضمن تسهیل اعتراضات به رساندن صدای معترضان به جهان کمک کرد. در حالی که اعتراضات مردمی در شهرهای لندن، منچستر و بیرمنگام درخصوص رکود اقتصادی ادامه داشت، مقامات انگلیسی به فکر فیلترکردن فیس‌بوک و توییتر، مختل کردن شبکه‌های تلفن همراه و پیامک و کنترل پیام‌های ردوبدل شده از طریق موبایل و اینترنت افتادند تا بلکه سازمان‌دهندگان این اعتراضات را شناسایی کنند.

نابسامانی‌های اقتصادی و سیاسی در غرب باعث شد تا اعتراضات به سیاست‌های دولت‌های اروپایی و آمریکایی و همین‌طور شرکت‌های اقتصادی همکار این دولت‌ها به فضای مجازی کشیده شود و گروه‌های هکری شکل بگیرند که به‌جای تلاش برای دستیابی به منافع مالی و مادی در تلاش برای رساندن صدای اعتراض خود به جهان از این طریق باشند. از جمله مشهورترین این گروه‌ها می‌توان به LulzSec و Anonymous و همین‌طور TeamPoison اشاره کرد که با نفوذ به سرورهای سایت‌های گوگل، یاهو، مایکروسافت، پنتاگون، سیا، موساد، MI۶ و همین‌طور شرکت‌های نظامی، اقتصادی و رسانه‌ای حامی کاخ سفید ضمن سرقت اطلاعات حساس آنها تلاش کردند، نسبت به سیاست‌های این دولت‌ها اعتراض کنند. رفتار هوشمندانه و در عین حال هرج و مرج‌طلبانه این گروه‌ها، مقابله پلیس با آنها را تا حد زیادی دشوار کرده است.

از طرفی در مهر ماه امسال خالق محصولات استثنایی مانند رایانه‌ها و نوت‌بوک‌های مک، آی‌فون، آی‌پد، آی پاد، آی تیونز و... در سن ۵۶ سالگی به علت ابتلا به بیماری سرطان درگذشت.

فوت استیو جابز، مردی که با اختراعاتش سبک زندگی میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تغییر داد، انعکاس خبری گسترده‌ای در سطح جهان داشت و علاقه‌مندان وی در ده‌ها کشور به شیوه‌های مختلفی نسبت به این مساله واکنش نشان دادند و با خانواده جابز همدردی کردند. در سال۲۰۱۱ نبرد حقوقی شرکت‌های (‌آی‌تی) بر ضد یکدیگر به بهانه نقض حق اختراع و استفاده بی‌اجازه از تولیدات و دستاوردهای یکدیگر ادامه و گسترش چشمگیری یافت. در این میان نبرد اپل و سامسونگ بر سر کپی‌برداری سامسونگ از طراحی آی‌پد و آی‌فون و همین‌طور اپل با نوکیا وموتورولا به دلایل مشابه باعث شد وکلا و حقوق‌دانان میلیون‌ها دلار به جیب بزنند. گوگل و اوراکل هم بر سر سیستم عامل اندروید با یکدیگر درگیر شدند و شکایت ناشران و نویسندگان از گوگل به‌علت نقض کپی‌رایت کتب و نشریات از طریق سرویس Google Books هم ادامه یافت.

● آنچه در ۲۰۱۲ اتفاق خواهد افتاد

درحالی‌که سال۲۰۱۱ میلادی به پایان رسیده گمانه‌زنی در مورد رویدادهای مهم فناوری در سال۲۰۱۲ آغاز شده، سوالی که در این مورد وجود دارد این است که کدامیک از این رویدادها بیش از بقیه خبرساز خواهد شد. با این توضیح، باز این پرسش مطرح می‌شود که بزرگ‌ترین تغییرات در این زمینه طی سه‌سال آینده چه چیز خواهد بود؟ مرکز تحقیقاتی گارتنر که عنوان بزرگ‌ترین شرکت تحقیقاتی حوزه فناوری اطلاعات را نیز به خود اختصاص داده، برای پاسخگویی به این سوال مطالعات گسترده‌ای را انجام داده است تا دریابد مهم‌ترین درگیری‌ها و توسعه‌های فناوری در سال۲۰۱۲ چه چیز خواهد بود. به اعتقاد این مرکز، یکی از بزرگ‌ترین فضاهایی که هم اکنون آینده درخشانی برای آن پیش‌بینی می‌شود، نرم‌افزارهای متن باز است که روزبه‌روز بر محبوبیت آنها افزوده می‌شود و به همین دلیل احتمال می‌رود طی سه سال آینده تحولات گسترده‌ای را پیش رو داشته باشد. از دیگر پیشرفت‌هایی که برای این دوره زمانی پیش‌بینی‌شده می‌توان به فناوری پادکست اپل، فناوری‌های مربوط به تلفن‌ها و همچنین نسل جدید فناوری‌های سازگار با محیط زیست موسوم به «فناوری‌های سبز» اشاره کرد. به اعتقاد گارتنر، این آینده‌ای است که مایکروسافت را چندان خوشحال نمی‌کند و آن را تا اندازه‌ای نگران می‌سازد. به اعتقاد کارشناسان گارتنر، اپل هم‌اکنون یکی از موفق‌ترین تولیدکنندگان رایانه‌های شخصی و رایانه‌های همراه در سراسر جهان محسوب می‌شود و تا سال ۲۰۱۲ میلادی، سهم خود را از بازار جهانی رایانه‌ها تا دو برابر افزایش می‌دهد.

در سال۲۰۱۲ میلادی بیش از ۴۰ درصد نرم‌افزارها و ابزارهایی که برای زیرساخت‌های IT خریداری می‌شود، بر مبنای اینترنت و خدمات آنلاین خواهد بود. افزایش پهنای باند برای سازمان‌ها و شرکت‌ها موجب خواهد شد، مراکز زیرساخت فناوری، خدمات خود را با سرعت بیشتر و کیفیت بهتر در اختیار کاربران بگذارند و نسل جدید سرویس‌های مبتنی برCloud Computing بیش از گذشته در اختیار کاربران قرار گیرد. شرکت مطالعاتی و تحقیقاتی گارتنر بر این باور است که در سال ۲۰۱۲ میلادی هدف غایی شرکت‌ها، تولید ابزارها و محصولاتی برای کاربران معمولی و خانگی خواهد بود.

قابلیت اتصال به اینترنت و استفاده از رابط‌های کاربری با مرورگرهای پیشرفته مهم‌ترین فناوری‌هایی خواهد بود که در زندگی روزانه مردم استفاده می‌شود. همچنین در سال ۲۰۱۱ میلادی تعداد چاپگرهای سه‌بعدی در منازل و شرکت‌ها در سراسر دنیا نسبت به سال ۲۰۰۶ تا صد برابر افزایش خواهد یافت. از طرفی بدون شک برگزاری المپیک لندن به شرکت‌های بزرگ فناوری در سراسر جهان امکان خواهد داد که تازه‌ترین و پیشرفته‌ترین فناوری‌های خود را در معرض دید علاقه‌مندان قرار دهند. همچنین پیش‌بینی می‌شود که فروش تبلت در سال آینده ۵۵۲ درصد افزایش ‌یابد و حدود ۹۹۳ میلیون تبلت فروش خواهد رفت و در نهایت اینکه سال آینده شاهد حجم گسترده‌تری از بدافزارهای موبایلی خواهیم بود و بخش قابل‌ملاحظه‌ای از این بدافزارها با هدف سرقت از حساب‌های الکترونیکی کاربران عرضه خواهند شد. اینها تنها بخشی از مرور وقایع گذشته و آینده بود که بیان شد.