ریال قانون خودش را دارد

فایننشیال تایمز اثر افزایش نرخ ارز را مهم نمی داند

در بسیاری از رسانه‌ها کم‌ارزش شدن ارز ایران در برابر ارزهای خارجی این‌طور تفسیر می‌شود که اقتصاد ایران و خصوصا دولت دچار مشکلاتی بزرگ شده است و بنابراین ثبات اقتصادی این کشور رو به اضمحلال است.

این در حالی است که احاد مستاق از مجله رلیگر کپیتال مارکت نگاهی متفاوت دارد. او می‌گوید اگرچه ما با کاهش حجم دلار در بازار آزاد مواجهیم، اما این در عین حال به معنای افزایش حجم دلار در بازار رسمی است و این یعنی دولت ایران قدرت بیشتری بر نحوه‌ هزینه‌کرد دلارها پیدا کرده است.

او می‌نویسد: «این‌ دلارهایی که حالا در بازار آزاد نیست، در عوض در بازار رسمی است؛ یعنی جایی که شرکت‌های دارای مجوز قانونی می‌توانند برای صادرات و وارداتشان دلار با نرخ مرجع ۱۲۶۰ تومان دریافت کنند. دلارهای با این نرخ به اولویت‌های یک و دو(غذا و دارو) اختصاص می‌یابد و اولویت‌های ۳ تا ۱۰ که شامل مواد اولیه کارخانه‌های تولیدی و کالاهای الکترونیکی کوچک می‌شود از دلارهای با این نرخ محروم هستند.

واردات ایران در سال جاری در حدود ۵۵ تا ۶۰ میلیارد دلار خواهد بود و صادرات در عوض نزدیک به همین ۵۵ تا ۶۰ میلیارد دلار است(۴۰ میلیارد دلار آن از صادرات نفت است که البته باید آن را با ۱۱۰ میلیارد دلار سال گذشته مقایسه کرد). علاوه براین ایران ۱۰۰ میلیارد دلار دارایی خارجی دارد که ۷۰ میلیارد آن کاملا دسترس‌پذیر است (۳۰ میلیارد باقیمانده به صورت پس‌انداز در بانک‌های خارجی است و دسترسی به آنها کمتر است).

ایران همچنین ۹۰۰ تن طلا دارد. برای اقتصادی با حجم ۴۸۰ میلیارد دلاری که کالاهای ضروری‌اش هنوز با نرخ ارز مرجع تامین می‌شود و طرح هدفمندی یارانه‌هایش رو به توقف دارد و ضروریاتی مثل غذا و سوخت هنوز به همان قیمت‌های قبلی ریالی قابل تهیه است [البته نویسنده گویا اطلاعات چندان دقیقی ندارد؛ چون در مورد غذا هرچند نه با تغییر شدید اما با افزایش قیمت مواجه بوده‌ایم] صحبت کردن از فروپاشی، نارواست. همچنین باید توجه کرد که مبادلات کالا به کالای بیشتری مثل نفت در برابر غذا در آینده محقق می‌شود و مثلا همین الان ایران با هند توافقات تجاری نفت در برابر گندم دارد. ایران برای ۱۳ سال است که درآمدی مازاد بر مصرف دارد و بدهی داخلی و خارجی آن بسیار اندک است(کمتر از ۷ درصد جی‌دی‌پی).»

همان‌طور که می‌بینید طبق ادعای مستاق، کمبود دلار بیشتر طیف بازاری و متوسط به بالای جامعه را تحت تاثیر قرار داده است و برای عمده‌ ایرانیان اثر شدیدی ایجاد نکرده است.

از آنجا که ۸۰ درصد جامعه را طیف بازاری و متوسط به بالا تشکیل نمی‌دهد، هنوز مانده است تا این تغییرات نرخ ارز بتواند بر قدرت خرید آنها اثر جدی بگذارد.

از همه این شواهد مستاق چنین نتیجه می‌گیرد:

«به نظر می‌رسد دولت ایران مساله را بر دوش‌هایش گرفته و از پس آن برآمده است و این تغییرات را نمی‌توان تهدیدی جدی برای آن قلمداد کرد.... فشار اقتصادی کنونی قابل قیاس با سال ۱۹۸۷(۱۳۶۵) نیست که ایران متحمل جنگ با عراق بود و کشور تحت بمباران شیمیایی قرار گرفته بود و تحریم‌های نفتی، قیمت را به بشکه‌ای ۱۰ دلار رسانده بود. برای اینکه درکی از اوضاع آن زمان داشته باشید کافی است بدانید که باید سرانه‌ جی‌دی‌پی کنونی ۸۰ درصد کاهش یابد تا به آن نقطه نزدیک شود؛ اتفاقی که برای اقتصادی که برای دهه‌ها گرفتار انواع تحریم‌ها بوده و در عین حال توانسته خریدارانی برای مهم‌ترین کالاهای صادراتی‌اش بیابد، بعید می‌نماید. حدس ما این است که ارز ایران در حدود ۲۲۰۰ تا ۲۴۰۰ تومان در برابر دلار به تعادل برسد. رقمی که از نرخ مرجع بسیار دور است اما با استدلال‌های ما جور است.»

به بیان دیگر اوضاع برخلاف آنچه حدس زده می‌شد اتفاقا دلار را به دستان دولت هدایت کرده و اکنون دولت ایران توانایی بیشتری برای نحوه هزینه‌کرد آن دارد. این نتیجه‌ای است که لااقل تا زمانی که ایران بتواند خریدارانی خارجی برای کالاهای خود جور کند، ادامه خواهد یافت.

ایزابلا کامینسکا

مترجم: یاسر میرزایی

منبع: فایننشیال تایمز