اصلاحات اقتصادی امریکا و تیم اقتصادی و سیاسی اوباما

«باراک اوباما» روز ۲۶ نوامبر ۲۰۰۸ تعدادی از مسوولان تیم اقتصادی۱ خود را طی کنفرانسی خبری معرفی کرد چهل و چهارمین رئیس جمهور امریکا در این روز, «پال ولکر» رئیس پیشین بانک مرکزی ایالات متحده را به سرپرستی هیات جدید مشاوران اقتصادی, «آستن گولسبی» استاد اقتصاد دانشگاه شیکاگو و مشاور اقتصادی خویش را به عنوان مدیر منابع انسانی هیات مشاوران اقتصادی و «پیتر اورسزاگ۲»۳۹ ساله را به عنوان مدیر دفتر بودجه کاخ سفید منصوب کرد

«باراک اوباما» روز ۲۶ نوامبر ۲۰۰۸ تعدادی از مسوولان تیم اقتصادی۱ خود را طی کنفرانسی خبری معرفی کرد. چهل و چهارمین رئیس جمهور امریکا در این روز، «پال ولکر» رئیس پیشین بانک مرکزی ایالات متحده را به سرپرستی هیات جدید مشاوران اقتصادی، «آستن گولسبی» استاد اقتصاد دانشگاه شیکاگو و مشاور اقتصادی خویش را به عنوان مدیر منابع انسانی هیات مشاوران اقتصادی و «پیتر اورسزاگ۲»۳۹ ساله را به عنوان مدیر دفتر بودجه کاخ سفید منصوب کرد. این هیات نظریات مشاوره یی خود را خارج از چارچوب اداری رایج در اختیار رئیس جمهوری منتخب قرار خواهد داد. فعالیت این هیات هیچ تداخلی با روند برنامه های وزارت خزانه داری و دیگر نهادهای اقتصادی دولت بوش ندارد. از جمله مسوولیت های هیات مشاوران اقتصادی، کمک در طراحی و اجرای برنامه هایی برای جهش های اقتصادی، افزایش دستمزدها و افزایش استاندارد سطح زندگی و مقابله با بحران مسکن است. نظارت بر فعالیت بازار مالی و وال استریت از مسوولیت های اصلی هیات مشاوره اقتصادی رئیس جمهوری منتخب است.

برخی کارشناسان و ناظران تحولات ایالات متحده بر این باورند که اوباما ترکیبی از جوانان و باتجربه ها را برای اثبات میزان پایبندی به شعار «تغییر» و مقابله با چالش های پیش رو در دولت خود به کار خواهد گرفت. اوباما در سومین کنفرانس خبری خود از معرفی «پال ولکر» ۸۱ ساله به مقام مدیریت هیات جدید مشاوره اقتصادی خود خبر داد که هدف آن ایجاد ثبات در بازار مالی است. اوباما در این کنفرانس خبری به مردم وعده داد؛ «کمک در راه است.» اوباما همچنین گفت؛ «اگرچه پیروزی در انتخابات بسیار درخشان بود اما من رای ۵۳ درصد مردم را به دست آوردم و ۴۶ تا ۴۷ درصد دیگر به من رای ندادند. از این رو تلاش خواهم کرد تا کابینه ام، انعکاسی از خواست تمام مردم امریکا باشد.»

کارشناسان امور امریکا بر این باورند که «معرفی سریع و کم سابقه مقامات دولت اوباما، ۵۵ روز پیش از در دست گرفتن قدرت، تلاشی است برای نمایش میزان آمادگی دولت جدید در راستای اصلاحات در واشنگتن.» اوباما در کنفرانس خبری هفته گذشته با تاکید بر تعهد خود به حرکت دادن امریکا در جهت گیری جدید، از عزم خویش برای کاهش جدی بودجه فدرال خبر داد. باراک اوباما معتقد است؛ «اصلاحات در بودجه کشور، نه یک گزینه که یک ضرورت است.» در کانون اهداف اوباما برای انجام اصلاحات اساسی در بودجه تامین منابع مالی، نجات اقتصاد امریکا، بازگرداندن اطمینان به بازار مالی این کشور و مصرف کنندگان، و ایجاد میلیون ها فرصت شغلی قرار دارد.

کارشناسان امریکایی معتقدند به جز «بیل ریچاردسون» که به عنوان وزیر بازرگانی انتخاب شده است، «رهبران اقتصادی دولت اوباما از جمله «تیموتی گایتنر» ۴۷ساله، وزیر خزانه داری، «لارنس سامرز» ۵۳ ساله، مدیر شورای ملی اقتصادی کاخ سفید و «اورسزاگ» ۳۹ ساله همه شاگردان «رابرت روبن» وزیر پیشین خزانه داری بیل کلینتون و عضو هیات مدیره «سیتی گروپ» هستند که «موازنه بودجه دولت» از دستاوردهای مهم او بود. «تیموتی گایتنر» که فارغ التحصیل کالج دارتموث و دانشکده مطالعات بین المللی پیشرفته دانشگاه «جان هاپکینز» است، تاکنون به عنوان رئیس و مدیرعامل بانک مرکزی نیویورک فعالیت می کرد. او طی سال های ۱۹۹۶-۱۹۹۵به عنوان دستیار جانشین وزیر خزانه داری در سیاستگذاری پولی و مالی بین المللی، در سال های ۱۹۹۷-۱۹۹۶ دستیار ارشد جانشین وزیر خزانه داری در امور بین المللی، دستیار وزیر خزانه داری در امور بین المللی طی سال های ۱۹۹۸-۱۹۹۷ کار کرده است. وی از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱ به عنوان معاون وزیر خزانه داری در امور بین الملل کار کرد و پس از آن به عنوان مدیر بخش توسعه و بررسی سیاستگذاری در صندوق بین المللی پول تا سال ۲۰۰۳ فعالیت کرد.

«لاورنس سامرز» هم اکنون استاد «چارلز دبلیو الیوت» در دانشگاه هاروارد است. او به عنوان هفتاد و یکمین وزیر خزانه داری امریکا از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱ و همچنین به عنوان رئیس دانشگاه هاروارد از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ کار کرد. سامرز طی سال های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۳ به عنوان جانشین و معاون وزیر خزانه داری و اقتصاددان ارشد و اصلی بانک جهانی کار کرده است. سامرز دارای نشان «جان بیتس کلارک» به خاطر کارهایش در حوزه اقتصاد در دولت کلینتون است؛ جایزه یی که به اقتصاددان امریکایی زیر ۴۰ سالی که مهم ترین کمک را به اقتصاد امریکا کرده است، اعطا می شود.

به باور بسیاری از تحلیلگران، رئیس جمهور سیاهپوست امریکا سریع تر از سایر روسای جمهور گذشته در حال تکمیل کابینه است. اوباما روز دوشنبه مورخ ۱۱/۹/۱۳۸۷ گروه امنیت ملی خویش را معرفی کرد. این گروه آمیخته یی است از یک چهره مشهور سیاسی مانند «هیلاری کلینتون» ۶۱ ساله به عنوان وزیر امور خارجه، یک چهره دوحزبی مانند «رابرت گیتس» ۶۵ ساله که پذیرفته در مقام وزارت دفاع بماند و یک چهره نظامی مانند دریاسالار «جیمز جونز» ۶۵ ساله رهبر پیشین نیروهای ناتو و فرستاده ویژه به خاورمیانه که از منتقدان جنگ عراق نیز بود به عنوان مشاور امنیت ملی که به خوبی محدودیت های قدرت نظامی را می شناسد. «جانت ناپولیتانو» فرماندار کنونی آریزونا نیز به عنوان وزیر امنیت داخلی (امنیت کشور یا امنیت سرزمینی) و «سوزان رایس» به عنوان نماینده دائم ایالات متحده در سازمان ملل که عضو کابینه دولت اوباما نیز خواهد بود، معرفی شده است.

رئیس جمهور منتخب امریکا اول دسامبر ۲۰۰۸ هنگام معرفی تیم امنیت ملی خود گفت؛ «امروز من و جو بایدن تیم امنیت ملی خود را معرفی می کنیم. چالش های امنیت ملی پیش روی ما به اهمیت بحران اقتصادی امریکاست. ما در حال جنگ در دو جبهه هستیم. منازعات قدیمی حل و فصل نشده، باقی مانده است. گسترش تسلیحات هسته یی نگرانی درباره این خطر را بیشتر می کند. وابستگی ما به نفت، موجب تقویت دولت های خودکامه شده و سیاره ما را با خطر مواجه می کند. در جهان ناآرام کنونی هنگامه آغاز دوباره رهبری امریکا برای غلبه بر چالش های قرن بیست ویکم فرا رسیده است. ما توان خود را برای شکست دشمنان و حمایت از دوستان مان تقویت خواهیم کرد... ما یک بار دیگر به مردم دنیا نشان خواهیم داد که در دفاع از مردم خویش سرسخت هستیم، و به آرمان دموکراسی و عدالت و فرصت و امید پایبند هستیم. برای پیروزی باید استراتژی جدیدی را در پیش بگیریم که به صورت ماهرانه یی همه عناصر قدرت امریکا یعنی قدرت نظامی، دیپلماسی، اطلاعات، نیروی نظامی و اقتصادی را شامل شده، متعادل و منسجم کند.»

برخی مقامات رسمی امریکا می گویند «رابرت گیتس» وزیر دفاع فعلی امریکا موافقت کرده از زمانی که رئیس جمهور جدید قدرت را در دست می گیرد، حداقل برای یک دوره یک ساله ریاست پنتاگون را برعهده داشته باشد. باور عمومی بر این است که در هر صورت تمام مدیران تحت ریاست «گیتس» تغییر خواهند کرد. از جمله تغییرات مورد انتظار اینکه قرار است «ریچارد دنزیگ»، وزیر پیشین نیروی دریایی، معاونت وزارت دفاع را برعهده گیرد. ابقای «رابرت گیتس» می تواند تاکیدی باشد بر وعده اوباما برای انتصاب حداقل یک جمهوریخواه در کابینه چهل وچهارم. در عین حال بسیاری از تحلیلگران معتقدند ورود گیتس به کابینه اوباما جناح چپ و ضدجنگ حزب دموکرات را خشمگین خواهد کرد.

«رابرت گیتس» در زمان ریاست جمهوری بوش پدر، ریاست CIA را برعهده داشت و در دولت جیمی کارتر و رونالد ریگان جزء مشاوران امنیت ملی بود. گیتس که جزء جریان واقع گرا و از کارشناسان دوران جنگ سرد محسوب می شود، در بیرون راندن نیروهای اتحاد جماهیر شوروی سابق از افغانستان، نقش مهمی ایفا کرده است. گیتس هرچند از منتقدان طرح خروج شانزده ماهه باراک اوباما از عراق بود اما از اعزام نیروی بیشتر به افغانستان نیز حمایت کرده است. گیتس پیش از ریاست بر پنتاگون، در دسامبر ۲۰۰۶ از اعضای «گروه مطالعات عراق» بود که گفت وگوی مستقیم با ایران و سوریه را برای بازگرداندن ثبات به منطقه توصیه کرده بود. گیتس به دلیل ایجاد شفافیت در فعالیت های وزارت دفاع، در کنگره امریکا از احترام بسیاری برخوردار است و از جمله اولین مقاماتی بود که از ضرورت تعطیلی زندان گوانتانامو سخن گفته بود. گیتس از حامیان بودجه بیشتر برای وزارت امور خارجه است و تقویت رویکردهای نرم افزاری و بهره گیری از ابزارهای قدرت نرم از جمله «دیپلماسی عمومی» را همواره توصیه می کند. گیتس معتقد است اگر وزارت امور خارجه امریکا درست عمل کند، خیلی از اقدامات و هزینه های سنگین نظامی، ضرورت خود را از دست خواهند داد. گیتس برای کاهش تنش در روابط میان مسکو و واشنگتن تلاش زیادی کرده است.

در نهایت انتظار می رود «باراک اوباما» برای ایجاد اصلاحات اساسی در اقتصاد و سیاست امریکا، با رویکردی دوحزبی و بهره گیری از حداکثر ظرفیت واقع گرایی در ایالات متحده، اقدامات خود را طراحی، برنامه ریزی و اجرا کند. این مهم موضوعی است که به باور تحلیلگران امور امریکا همواره تکرار شده و خواهد شد. تاریخ ایالات متحده گویای توافقات و رویکردهای دوحزبی در هنگامه عبور از تنگناهای سیاسی و اقتصادی سرنوشت ساز این کشور است.

هنگامه شهیدی

پی نوشت ها؛

۱- انتصاب مسوولان اقتصادی تیم اوباما، مورد حمایت سناتور جان مک کین هم قرار گرفته است. مک کین روز ۲۵ نوامبر ۲۰۰۸ در آریزونا، طی کنفرانس خبری، حمایت قاطع خود را از همکاری با رئیس جمهوری اوباما اعلام و تاکید کرد؛ «رسیدگی به نگرانی های اقتصادی، اولویت نخست در واشنگتن خواهد بود.»

۲- انتصاب «اورسزاگ» که سال ها مدیریت دفتر بودجه کنگره امریکا را در اختیار داشته و از احترام بسیاری در میان اعضای مجلسین ایالات متحده برخوردار است، با واکنش مثبت رهبران دو حزب دموکرات و جمهوریخواه مواجه شده است. «اورسزاگ» تجارب زیادی در حوزه بودجه بهداشت و بیمه درمانی، آموزش، و محیط زیست دارد. «اورسزاگ» قبلاً مشاور اقتصادی دولت بیل کلینتون نیز بوده است.