بخش خصوصی در صنعت خودرو حال ناخوشی دارد

اگرچه بخش نیمه دولتی خودروسازی ایران , روزهای خوشی را در تولید و فروش می گذراند , اما آمار و ارقام , بیانگر ناخوش احوالی خودروسازان خصوصی کشور است

اگرچه بخش نیمه دولتی خودروسازی ایران‌، روزهای خوشی را در تولید و فروش می‌گذراند‌، اما آمار و ارقام‌، بیانگر ناخوش احوالی خودروسازان خصوصی کشور است.

طبق آخرین آمار‌ امسال تنها حدود هشت هزار و ۵۰۰ دستگاه خودرو سواری در بخش خصوصی کشور به تولید رسیده‌، که این موضوع از تیراژ بسیار اندک این بخش حکایت می‌کند. از همین روست که گهگاه‌، مشتریانی که به هوای خرید خودرویی با کیفیت‌تر از محصولات ایران‌خودرو و سایپا‌، مشتری بخش خصوصی می‌شوند‌، بابت عدم دریافت خودروی خود‌، دست به گلایه می‌زنند.در یکی دو سال اخیر‌، مواردی از این قبیل زیاد به چشم آمده و تقریباً نیز هیچ‌گاه‌، چیزی عاید مشتریان نشده است. در حال حاضر برخی شرکت‌های بخش خصوصی مانند زاگرس‌خودرو‌، ماه‌هاست که تولیدی نداشته و تقریباً تعطیل شده‌اند. طی سال‌های گذشته‌، کم نبوده‌اند محصولاتی از بخش خصوصی‌، که زیر بار تولید‌، کم آورده و از خودروسازی ایران حذف شده‌اند. در این بین می‌توان به خودروهایی مانند‌، پاژن‌، فیات سی‌ینا‌، جنتو‌، کوراندو و چیرمن اشاره کرد.

اوضاع نامناسب خودروسازان خصوصی در شرایطی است که بیشتر محصولات تولیدی آنها‌، از کیفیت بالاتر و بهتری در مقایسه با خودروهای بخش نیمه دولتی برخوردار بوده و به روزتر محسوب می‌شوند.

● مشکل خصوصی‌‌ها چیست؟

مثل برخی دیگر از بخش‌‌های صنعتی کشور‌، «کمبود نقدینگی» بزرگترین مشکل خودروسازان بخش خصوصی به حساب می‌آید‌، مشکلی که وقتی با مسائل حاشیه‌ای مانند عدم گشایش اعتبار‌، گره می‌خورد‌، تامین قطعات و در نتیجه تولید‌، با مشکل مواجه می‌شود. به هر حال وقتی نقدینگی کم باشد‌، تامین قطعات نیز در زمان مناسب صورت نمی‌گیرد و تولید نیز روال عادی خود را از دست می‌دهد. از آن سو بانک‌‌ها نیز به دلیل عدم پشتوانه مالی خودروسازان خصوصی‌، معمولاً تسهیلات و وام در اختیار آنها قرار نمی‌دهند‌، چرا که با توجه به شرایط خاص بخش خصوصی در کشور‌، تضمین چندانی برای بازپرداخت به موقع وام و تسهیلات وجود ندارد.

● به یاد زاگرس‌خودرو

اما سری به خودروسازان بخش خصوصی و اوضاع تولید و حواشی آنها بزنیم.

از آنجا که زاگرس‌خودرو از قدیمی‌‌های بخش خصوصی به شمار می‌آید و به اصطلاح‌، حق آب و گل دارد‌، ابتدا از این شرکت شروع می‌کنیم.

این شرکت نزدیک به ۲۰ ماه است که تقریباً هیچ تولیدی ندارد و به نوعی تعطیل محسوب می‌شود. این در شرایطی است که زاگرس‌خودرو سال‌‌ها به واسطه همکاری با شرکت پروتون مالزی‌، خودروهای «ویرا» و «جنتو» را در ایران عرضه می‌کرد و اتفاقاً بازار نسبتاً خوبی را نیز برای خود دست و پا کرده بود.

اوضاع به شکلی پیش می‌رفت که زاگرس‌خودرو حتی قصد داشت مونتاژ «جنتو» را نیز آغاز کند‌، اما به هر حال موفق به انجام این کار نشد. در این مورد البته یک اتفاق جالب نیز رخ داد. داستان از آن قرار است که بانک ملی بنا به توافقی که با زاگرس‌خودرو انجام داد‌، بیش از هزار دستگاه «جنتو» را در سبد جوایز خود در نظر گرفت. طبق این توافق‌، زاگرس‌خودرو می‌بایست جنتوهای مونتاژ داخل را در اختیار بانک ملی قرار می‌داد‌، اما از آنجا که نتوانست طرح مونتاژ این خودرو را عملی کند‌، توافق‌نامه نیز سرانجامی نیافت. زاگرس‌خودرو البته مدت‌‌ها «ویرا» را به مونتاژ می رساند‌، که در طول یک سال و نیم گذشته‌، تولید این محصول نیز متوقف شده است.

آمار تولید شش ماه نخست امسال نشان می‌دهد که این شرکت تا پایان شهریور‌، هیچ تولیدی نداشته و با این حساب مشخص نیست سرنوشت زاگرس‌خودرو در نهایت به کجا خواهد انجامید. قرار بود سایپایی‌‌ها در عوض عقد قرارداد همکاری مشترک با پروتون‌، که به جدایی زاگرس‌خودرو از شریک مالزیایی‌اش‌، می‌انجامید‌، بخشی از سهام زاگرسی‌‌ها را بخرند‌، اما از سرانجام این ماجرا نیز هنوز خبر خاصی به بیرون درز نکرده است. البته سایپایی‌‌ها در آخرین اظهارنظرهای خود عنوان کرده‌اند که باید بررسی بیشتری روی خرید این سهام انجام دهند.

● کرمان‌خودرو‌، از آلمان تا چین

دیگر خودروساز قدیمی بخش خصوصی‌، کرمان‌خودرو نام دارد‌، خودروسازی که در قالب چند زیرمجموعه فعالیت می‌کند. زیرمجموعه‌‌هایی که اگرچه پیش‌تر‌‌ها با شرکای معتبر خودروسازی دنیا مثل ‌«فولکس‌واگن» کار می‌کردند‌، اما برخی از آنها هم‌اکنون به سراغ چینی‌‌ها رفته و محصولات آنها را مونتاژ می‌کنند.

این در شرایطی است که به اعتقاد کارشناسان‌، رفتن خودروسازان به سمت تولید محصولات چینی‌، چه در بخش نیمه دولتی و چه در بخش خصوصی‌، زنگ خطری برای صنعت خودروسازی کشور به حساب می‌آید.

آمار تولید شش ماهه‌، اگرچه از رشد کلی مجموعه کرمان‌خودرو حکایت دارد‌ اما روایت تولید در زیرمجموعه‌‌های آن متفاوت است. در این بین‌، «راین خودرو» که دو محصول از شرکت هیوندایی کره را به مونتاژ می‌رساند‌، اگرچه ۱۲۰‌درصد رشد تولید را نسبت به نیمه نخست سال گذشته تجربه کرده است‌، اما تیراژ آن به چهار هزار دستگاه نیز نمی‌رسد. این شرکت «آوانته» و «ورنا» را به عنوان محصولاتی که همواره در رده‌‌های بالایی جدول کیفیت خودروهای داخلی قرار دارند‌، مونتاژ می‌کند. باید منتظر ماند و دید آیا تصمیمات اخیر شرکت هیوندایی‌، شامل حال «راین‌خودرو» نیز شده و تولید این شرکت را به خطر می‌اندازد‌، یا اینکه «راین خودرو» به روند تولید خود ادامه خواهد داد.

از راینی‌‌ها که بگذریم‌، بد نیست سری هم به «بم خودرو» بزنیم. این شرکت نیز که زیرمجموعه کرمان‌خودرو به شمار می‌رود‌، چند سال محصولی از فولکس واگن به نام «گل» را مونتاژ می‌کرد‌، اما در نهایت هم اکنون روی به تولید محصولی چینی به نام «لوبو» آورده است. این محصول متعلق به یکی از شرکت‌‌های گمنام در صنعت خودرو‌سازی به نام «هافی موتورز» بوده و چند ماه بیشتر از ورود آن به خط تولید «بم خودرو» نمی‌گذرد.

«لوبو» هنوز به بازار نیامده و اگر هم آمده‌، به تعدادی نیست که بتوان فعلاً در مورد کیفیت آن نظری قطعی داد.

آن طور که در آمار سایت انجمن خودروسازان منتشر شده‌، بم خودرویی‌‌ها در نیمه نخست امسال‌، با تولید تنها ۱۸۹ دستگاه از این محصول‌، افتی ۵/۶۲‌درصدی را تجربه کرده‌اند. داستان تولید محصول چینی در بخش خصوصی‌، فقط به «بم خودرو» ختم نمی‌شود و برخی دیگر از شرکت‌‌ها نیز میزبان خودروهای چینی شده‌اند. در این بین «کرمان موتور»‌، که «لیفان» را مونتاژ می‌کند‌، در شش ماه امسال تنها ۶۴۵ دستگاه از این محصول را تولید کرده و در نتیجه متحمل افتی ۳/۲۹‌درصدی شده است. لیفان در رده‌‌های انتهایی جدول کیفیت خودروهای داخلی قرار دارد.

از بم خودرو که بگذریم‌، به «مدیران خودرو» به عنوان دیگر خودروساز بخش خصوصی می‌رسیم. این شرکت نیز میزبان محصولی چینی به نام MVM بوده و در نیمه نخست امسال‌، ۶۰۹ دستگاه از این محصول را مونتاژ کرده است. این رقم البته سبب شده که «مدیران خودرو» در مقایسه با نیمه نخست سال گذشته‌، ۴۰۰ دستگاه افت کند.

MVM متعلق به شرکت چری بوده و هم‌اکنون کم مصرف‌ترین خودرو تولید داخل به شمار می‌آید و در دو مدل اتومات و دنده‌ای میهمان بازار ایران شده است. چند سال پیش شرکت جنرال موتورز آمریکا با این ادعا که چری‌، MVM را از روی «ماتیز» این شرکت کپی کرده‌، از چری شکایت کرد‌، اما در نهایت به جایی نرسید. چری البته دو محصول دیگر به نام‌‌های «A۱۵» و «ویانا» را نیز میهمان بخش خصوصی کرده که البته آمار تولید این دو که در شرکت «سناباد خودرو توس» مونتاژ می‌شوند‌، موجود نیست. چری یکی از معروف‌ترین و بزرگترین خودروسازان چین به شمار می‌رود و قرار بود با ایران خودرو نیز محصولی مشترک بسازد‌، اما در نهایت موفق به انجام این کار نشد. وزیر صنایع بارها اعلام کرده که اجازه نمی‌دهد بازار خودرو ایران در اختیار چینی‌‌ها قرار بگیرد.

● اوضاع مالی خوب است

اگرچه بیشتر خودروسازان بخش خصوصی از پشتوانه مالی چندان مناسبی برخوردار نیستند‌، اما «گروه بهمن» را باید مستثنی از این قاعده دانست. این شرکت که مزدا۳ معروف را در بخش سواری مونتاژ می‌کند‌، چند سال است با شرکت مزدای ژاپن شراکت داشته و اوضاع تولیدش نیز بر وفق مراد است. «گروه بهمن» که هم‌اکنون منوچهر منطقی مدیرعامل پیشین ایران خودرو را در راس هیات مدیره خود می‌بیند‌، ابتدا از وانت مزدا و مزدا۳۲۳ شروع کرد و هم‌اکنون نیز خودرویی لوکس به نام مزدا۳ را مونتاژ می‌کند. بسیار کم پیش آمده که بهمنی‌‌ها در تحویل محصولات خود‌، تاخیر کرده و با اعتراض مشتریان روبه‌رو شوند. «گروه بهمن» در مجموع طی نیمه نخست امسال‌، سه هزار و ۵۱۱ دستگاه مزدا۳ را مونتاژ کرده است.

● فیات را چه شد؟

به نظر می‌رسد قسمت نیست «فیات» در صنعت و بازار خودرو ایران‌، روی خوش ببیند و نامی برای خود دست و پا کند. این شرکت چند سال پیش قصد همکاری با ایران‌خودرو را داشت‌، اما به دلایلی این موضوع نهایی نشد. فیاتی‌‌ها بعدها با شرکتی خصوصی به نام صنعت پارس «تاپکو» به توافق رسیده و حتی مونتاژ خودرو «سی ینا» را نیز در ایران آغاز کردند‌، اما هم‌اکنون ما‌‌هاست «تاپکو» هیچ تولیدی ندارد.

این شرکت حتی مدت‌‌ها درگیر اعتراض و تجمع مشتریانی بود که موفق به دریافت «سی‌ینا» های ثبت‌نامی خود نشده بودند. در حال حاضر نیز مشخص نیست که سرنوشت این خودروساز خصوصی به کجا خواهد رسید. منوچهر غروی مدیرعامل پیشین ایران‌خودرو‌، در راس مدیریت «تاپکو» قرار دارد.

● خبری از چیرمن و کوراندو هم نیست

آنهایی که در ایران‌، شرکت سانگ یونگ کره را می‌شناسند‌، احتمالاً از آن جهت است که «چیرمن» این شرکت را در خیابان‌‌های کشور رویت کرده‌اند. «چیرمن» را خودروسازی از بخش خصوصی به نام «بنیان توسعه» به مونتاژ می‌رساند‌، که طبق آخرین آمار‌، تولید این خودرو نیز ماه‌‌هاست متوقف شده است. «بنیان توسعه» سال گذشته نیز تنها ۹ دستگاه «چیرمن» را مونتاژ کرده بود.

دیگر محصول بخش خصوصی که تولید آن متوقف شده‌، «کوراندو» نام دارد. این خودرو که در شرکت «بن رو» به مونتاژ می‌رسید‌، شاسی بلند است و هم اکنون نیز بسیار اندک در خیابان‌‌های کشور به چشم می‌آید. «کوراندو» سال گذشته نیز تولیدی نداشت و ظاهرا مانند ویرا‌، جنتو‌، پاجرو و سی‌ینا‌، به تاریخ خودروسازی خصوصی کشور پیوسته است.

حمیدرضا بهداد