جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
سهم ایران
سنجش ویژگیهای روابط اقتصادی ایران و امریكا همواره در هاله غبارآلودی از تنشهای سیاسی صورت گرفته است.حتی در صورت مهیا شدن شرایط عادلانه در مذاكره با لحاظ تامین منافع ملی ایران، جبران خسارتهای گذشته، احترام متقابل و سایر پارامترهای اساسی و غیرقابل اغماض در یك مذاكره مثبت و منصفانه، باز هم این فرضیه كه رابطه با امریكاموجب رشد و توسعه اقتصادی بیشتر خواهد شد، باید با روشهای علمی و مطالعات كاملاً پژوهشی رد یا اثبات شود.
سنجش ویژگیهای روابط اقتصادی ایران و امریكا همواره در هاله غبارآلودی از تنشهای سیاسی صورت گرفته است. از همان واپسین سالهای عصر قاجاریه كه زمزمههای كشاندن پای مردم ینگه دنیا به عرصههای توسعه و ترقی ایران گه گاه به گوش میرسید تا هم اكنون كه بحث رابطه با امریكا از زاویهها و با سلیقههای مختلف طرح میشود، این موضوع در چنبره اوهام و خیالات و شعارزدگیها و احساسات مثبت و منفی محصور مانده است. به ویژه تلاشهای آكادمیك و منسجم چندانی درخصوص تشریح علمی منافع یا مضرّات اقتصادی رابطه با امریكاصورت نگرفته است.
حتی در صورت مهیا شدن شرایط عادلانه در مذاكره با لحاظ تامین منافع ملی ایران، جبران خسارتهای گذشته، احترام متقابل و سایر پارامترهای اساسی و غیرقابل اغماض در یك مذاكره مثبت و منصفانه، باز هم این فرضیه كه رابطه با امریكاموجب رشد و توسعه اقتصادی بیشتر خواهد شد، باید با روشهای علمی و مطالعات كاملاً پژوهشی رد یا اثبات شود. مقاله حاضر درصدد ارزیابی رابطه اقتصادی ایران و امریكا میباشد.
مقاله حاضر با این هدف و با توجه به لزوم پرهیز از سادهانگاریهای شعاری به رشته تحریر درآمده است كه شما را به مطالعه آن دعوت میكنیم.
●مقدمه
۱. حجم مقالات، مطالعات و تحقیقات انجام شده در ایران در خصوص رابطه با امریكا، در مقایسه با مطالعات انجام شده در امریكا، بهصورت مهمترین چالش سیاست خارجی آن كشور طی سالهای گذشته، بسیار اندك و حتی قابل چشمپوشی است.
۲. روشن است كه رابطه، عملی دو سویه است كه به تبادل چیزی از طرفی به طرف دیگر نیاز دارد؛ بنابراین، شرط داشتن رابطه، ایجاد مذاكره و تبادل دو سویه است و از طرفی، رابطه در شكلها و ابعاد گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... نمود مییابد و اگر از رابطه اقتصادی بحث میشود، گرچه یكی از ابعاد مهم رابطه است، به تنهایی تمام جوانب بحث را در نظر ندارد و از مطالعه جوانب دیگر كفایت نمیكند.
۳. هدف از این نوشته، فقط ارزیابی رابطه اقتصادی با امریكاست. در این ارزیابی بدون بررسی دیگر ابعاد رابطه، به منافع و ضررهای هر یك از دوطرف اشاره خواهد شد؛ بنابراین، تجویز یا عدم تجویز رابطه با امریكا نمیتواند بر اساس ارزیابی صرف رابطه اقتصادی صورت گیرد.
۴. در این بررسی با اشاره به اهداف امریكا از داشتن رابطه اقتصادی با دیگر كشورها به نیاز روزافزون این كشور و كشورهای صنعتی به كشورهای در حال توسعه و جهان سومی توجه خواهد شد؛ سپس بهطور خاص، رابطه اقتصادی ایران و امریكا پیش و پس از انقلاب بررسی، و در پایان، بعد از نتیجهگیری، پیشنهادهایی در این زمینه ارائه میشود.
●اهداف امریكا و كشورهای صنعتی از رابطه با دیگر كشورها
گستردگی و تراكم ثروت و انبوهی تولید، غرب و نظام سرمایهداری را بر آن داشت تا بخشی از تولید خود را به سرزمینهای تحت نفوذ و سلطه خود منتقل كند و بدین ترتیب، برنامه به اصطلاح صنعتی كردن كشورهای فقیر و جهان سومی در دستور كار آنها قرار گرفت. سرمایهگذاری در این كشورها دو منفعت بزرگ به همراه داشت: یكی آنكه بیكاری و تورم را در كشورهای سرمایهدار صنعتی كاهش میداد و دوم آنكه سبب وابستهتر شدن كشور تحت سلطه شده، زمینه لازم را برای اِعمال سیاست تهیسازی و انتقال منابع و ثروت آن كشور به كشور صنعتی فراهم میآورد.
اهداف كلان و عمده امریكا و كشورهای صنعتی از داشتن رابطه اقتصادی با دیگر كشورها بهطور كلی عبارتند از:
الف. وابسته كردن اقتصادی كشورهای در حال توسعه در زمینه كالاهای ضروری، مصرفی و فنآوری: كشورهای صنعتی و پیشرفته همواره میكوشند تا كشورهای تحت نفوذ خود را از نظر كشاورزی و صنعتی به خود وابسته كنند تا هیچگاه به مرحله خودكفایی و استقلال اقتصادی نرسند. كشورهای شیلی، الجزایر، ایران پیش از انقلاب، نمونههای بارزی از اینگونه كشورها هستند.(۱)
ب. سوق دادن كشورهای در حال توسعه به نداشتن برنامهای منظم بهمنظور تخریب اقتصاد كشور: تجربه كشورهای در حال توسعه و جهان سومی نشان میدهد كه امریكا و دیگر كشورهای پیشرفته، كشور تحت سلطه را بهگونهای هدایت میكنند كه همواره مانند اسب عصاری هر چه میرود، سر جای اولش باشد. تشویق برای سرمایهگذاری در صنایع مونتاژ و استفاده از مزایای صنعتی شدن و فنآوری وارداتی از جمله كوششها در این زمینه است.
ج. اجرای سیاست تهیسازی در كشورهای در حال توسعه: كشورهای صنعتی پیشرفته از طریق سازوكارهای گوناگونی میكوشند تا منابع نفتی، زیرزمینی و معادن و منابع نفتی كشورهای در حال توسعه و عقبمانده را به همراه مغزهای فعال و نیروی انسانی متخصص این كشورها، به سرزمینهای خود منتقل كنند.
د. عقب نگهداشتن اقتصاد كشورهای در حال توسعه: كوشش كشورهای صاحب سرمایه و فنآوری بر آن است كه كشورهای جهان سوم را از نظر اقتصادی عقب نگهدارند؛ چرا كه فقط از این طریق میتوان آنها را وابسته، و سیاست تهیسازی را درباره آنان اجرا كرد. مونتاژی كردن كشورهای در حال توسعه، عمدهترین كوشش در این مسیر است.(۲) آثار سوء تحمیل و داشتن نظام اقتصاد تك محصولی، از دیگر علل عقبماندگی اقتصاد كشورهای جهان سوم به شمار میرود.(۳)
ه. نیاز روزافزون كشورهای پیشرفته صنعتی به كشورهای جهان سوم در حال توسعه: برای تامین چنین نیازی، ایجاد وابستگی اقتصادی بهترین راهحل است:
با توجه به وابستگی اقتصادی جامعه جهانی، هیچ كشوری قادر به پیگیری سیاستهای اقتصادی خود بهطور جداگانه، مستقل و خارج از چارچوب اقتصاد بینالملل نخواهد بود و از آنجایی كه توسعه و رشد اقتصادی كشورها در گرو یكدیگرند، لذا رشد و توسعه اقتصادی در كشورهای صنعتی، بدون در نظر گرفتن رشد و توسعه اقتصادی و پیشرفت دیگر كشورهای جهان قابل دسترسی نیست.»(۴)
امریكا و دیگر كشورهای صنعتی پیشرفته، توسعه و پیشرفت خود را در گرو وضعیت اقتصادی كشورهای در حال توسعه میبینند:
«اگر بحران جنوب شرقی آسیا در سال ۱۹۹۷ به میزان ۴/۱ درصد از رشد اقتصادی ایالات متحده در سال ۱۹۹۸ میكاهد و در كار و اشتغال، حدود دو میلیون نفر در امریكا تاثیر منفی میگذارد، واضح است كه سیاستمداران ایالات متحده تمام كوشش خود را در مهار این بحران و نفوذ در اقتصاد چنین كشورهایی به كار خواهند گرفت.»(۵)
نتیجه اینكه امریكا و دیگر كشورهای صنعتی به دو علت به كشورهای در حال توسعه نیاز دارند و در پی وابستگی اقتصادی آنها هستند: یكی آنكه این كشورها محل مناسبی برای سرمایهگذاریهای خارجی بوده، سودهای كلانی از آنها عاید میشود و دوم آنكه اینگونه كشورها به خوبی، منابع و مواد اولیه مورد نیاز امریكا و كشورهای صنعتی پیشرفته را تأمین میكنند(۶) و به این جهت است كه طی سالهای گذشته، میزان واردات امریكا زیادتر شده، و به واردات مواد معدنی كه در آنجا كمیاب است، منحصر نمیشود؛ بلكه شامل همه نوع مواد اولیه است و هدف از آن، دست یافتن به منابع با صرفهتر و كنترل این منابع در عرصه رقابتهای خارجی است.(۷)
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
عراق دانشگاه تهران انتخابات حسن روحانی مجلس شورای اسلامی نیکا شاکرمی دولت دولت سیزدهم چین رهبر انقلاب مجلس بابک زنجانی
ایران بارش باران تهران هواشناسی یسنا هلال احمر روز معلم آتش سوزی پلیس معلم سیل شهرداری تهران
سهام عدالت قیمت خودرو قیمت طلا بازار خودرو حقوق بازنشستگان قیمت دلار خودرو بانک مرکزی ایران خودرو سایپا کارگران ارز
عمو پورنگ لیلا بلوکات سریال موسیقی پردیس پورعابدینی تلویزیون عفاف و حجاب صداوسیما مسعود اسکویی سینمای ایران سینما
رژیم صهیونیستی اسرائیل فلسطین غزه آمریکا جنگ غزه روسیه حماس ترکیه نوار غزه انگلیس اوکراین
استقلال فوتبال پرسپولیس علی خطیر سپاهان باشگاه استقلال تراکتور لیگ برتر جواد نکونام لیگ برتر ایران رئال مادرید لیگ قهرمانان اروپا
هوش مصنوعی اینستاگرام اپل گوگل تبلیغات ناسا دبی
خواب فشار خون کبد چرب