فشار خون در کودکان, مگه داریم

حدود یک تا ۳ درصد بچه ها مبتلا به فشار خون می شوند که البته این درصد در کشورمان در حال افزایش است حتی نوزادان هم ممکن است فشار خون داشته باشند

حتما از اطرافیان‌تان شنیده‌اید که می‌گویند: «بچه که فشارخون نداره.» در اصل نداشتن فشارخون در هر فرد معادل مرگ است. فشار خون، فشاری است که خون هنگام عبور از رگ‌های خونی به دیواره آن‌ها وارد می‌کند. بنابراین همانند بزرگسالان کودکان نیز فشارخون دارند. نوسانات فشارخون طبیعی‌اند، مثلا فشارخون وقتی استراحت می‌کنید افت می‌کند و وقتی فعالیت می‌کنید بالا می‌رود اما ممکن است این فشارخون بالا بماند که در این‌صورت طبیعی نیست.

میزان بالابودن فشارخون در کودکان و بزرگسالان متفاوت است. میزان فشارخون در بزرگسالان معیار استانداردی دارد درحالی‌که فشارخون اطفال براساس سن، قد و جنسیت آن‌ها اندازه‌گیری می‌شود. کودکانی‌که نسبت به همسن و سالان خود فشارخون بالاتری داشته باشند، احتمالا بیماری فشارخون دارند. فشارخون بالا در اطفال ممکن است به‌علت نامشخص (فشار خون بالای اولیه) یا ثانویه به بیماری دیگری باشد.

این حالت ممکن است حتی ارثی نیز باشد. درمان اطفال مبتلا به فشارخون بالا، همانند بزرگسالان اغلب شامل انواع تغییرات سالم در شیوه زندگی (کنترل وزن، رژیم غذایی سالم و ورزش منظم) است. درصورت نیاز ممکن است پزشک دارو هم تجویز کند. در مراحل اولیه زندگی، کنترل وزن و فشارخون در محدوده سالم سبب می‌شود از ایجاد بیماری‌های خطرناک در مراحل بعدی زندگی جلوگیری شود. آمارها نشان می‌دهد، شیوع فشارخون بالا در کودکان روبه افزایش است. در این میان به‌نظر می‌رسد، افزایش شیوع چاقی نقش پررنگی دارد. با توجه به افزایش نرخ چاقی در کودکان در سال‌های اخیر، والدین موظف هستند به فرزندان خود بیاموزند؛ چگونه وزن خود را با ورزش بیشتر و دریافت کمتر کالری کنترل کنند و برای کاهش مصرف کالری مصرف غذاهای چرب و بسیار شیرین را کاهش دهند.

فشار خون بالا چیست؟

فشارخون بالا یک بیماری طبی وخیم است که «هایپرتانسیون» نیز نامیده می‌شود. فشار خون با ۲رقم شناخته می‌شود مثلا ۱۲۰ بر ۸۰ که رقم بالا، فشار سیستولیک (زمان انقباضی) را نشان می‌دهد، یعنی فشاری که ضربان قلب برای جلو راندن خون در رگ‌ها ایجاد می‌کند. رقم پایین فشار دیاستولیک (زمان شل شدن) را نشان می‌دهد یعنی فشاری که خون بین ۲ ضربان دارد.

فشار خون طبیعی برای هر انسانی متفاوت است. از آنجا که کودکان وزن متفاوتی دارند نمی‌توان تنها یک تعریف برای فشار خون بالا داشت، ضمن آن‌که فشار خون هم مانند منحنی رشد دارای منحنی است. مطالعات نشان می‌دهد، بین سن و فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در سنین ۱۰-۷سالگی همبستگی مثبت و قوی وجود دارد و با افزایش قد و وزن، فشارخون سیستولیک و دیاستولیک افزایش می‌یابد. اگر در بزرگسالان معیار فشار خون بالا ۱۳۵ بر ۸۵ باشد، در نوزاد یک هفته‌ای فشارخون سیستولیک ۹۵ می‌تواند فشار خونی تلقی شود که در مرز قرار دارد و باید کنترل شود. اگر فشار خون نوزاد ۹۵ تا ۹۹ باشد، دارای فشار خون بالاست ولی اگر بالاتر از ۹۹ باشد فشار خون، شدید تلقی می‌شود.

در مورد کودکان یک تا ۵ ساله، فشار خون ۱۱۵ بر ۷۵ نشانه فشار خون بالاست. راه محاسبه فشار خون بالا در کودکان این است که هر ۵سال که سن بالا می‌رود ۱۰ عدد به فشار سیستولیک و ۵ عدد به دیاستولیک اضافه شود تا مشخص شود کودک فشار خون بالا دارد یا نه، یعنی اگر کودک ۱۰ ساله باشد فشار خون ۱۲۵ بر ۸۰ نشانه فشار خون بالاست.

آیا می‌توان از فشار خون بالا جلوگیری کرد؟

تغییر سبک زندگی در بیماری‌های غیرواگیر از همه چیز مهم‌تر است؛ تغییر سبک زندگی به معنای جلوگیری از چاقی، کم‌تحرکی و داشتن رژیم غذایی سالم است. کودک نباید ۵-۴ ساعت در روز را به تماشای تلویزیون بپردازد. باید تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری کاملا کنترل شده باشد. کودک باید فعالیت لازم را در طول روز داشته باشد.

در مورد تغذیه نیز بهتر است، والدین از تغذیه سالم از جمله لبنیات، میوه‌ها و سبزی‌ها برای کودک استفاده کنند البته والدین باید بدانند در مورد مواد‌غذایی بهتر است در درجه اول از مواد طبیعی و غذاها برای تامین مواد مورد نیاز بدن کودک استفاده کنند و اگر کودک به هر دلیل در جذب آن‌ها مشکل داشت از مکمل‌ها کمک بگیرند.

والدین بهتر است کودک را از ۳سالگی هر سال برای بررسی نزد پزشک ببرند تا با کوچک‌ترین علامتی بتوانند سریع اقدام‌های لازم را انجام دهند. همچنین پدر و مادرها باید دقت لازم را نسبت به شرایط کودک داشته باشند و بیمار را رها نکرده و اگر علائمی داشت مراجعه کنند؛ مثلا وقتی کودک تب می‌کند مادربزرگ می‌گوید رودل کرده است، همسایه می‌گوید در حال دندان درآوردن است و... درحالی‌که ممکن است عفونت ادراری داشته و با بی‌توجهی والدین زمانی مراجعه انجام شود که کودک دچار فشارخون بالا بوده و با بررسی مشخص ‌شود کلیه به‌شدت آسیب دیده است. درحالی‌که با یک آزمایش ادرار ساده این مشکل در مراحل اولیه قابل شناسایی و درمان است.

مگر کودکان هم فشار خون می‌گیرند؟

حدود یک تا ۳ درصد بچه‌ها مبتلا به فشار خون می‌شوند که البته این درصد در کشورمان در حال افزایش است. حتی نوزادان هم ممکن است فشار خون داشته باشند، البته افزایش سن، خود عامل فشار خون بالاست.

چنانچه فرد بزرگسال بالای ۶۰ سال بیش از ۶۰ درصد احتمال دارد فشارخون داشته باشد ولی در این افراد بیشتر فشار خون‌ها بدون علت بوده و به‌اصطلاح به‌صورت «سرشتی» ایجاد می‌شود.