پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
روانشناسی شخصیت: کاربرد در زوجدرمانی
شخصیت آدمی شناسهی فردی او در میان گروهی از آدمیان است که چگونگی شناخت، دلبستگی و رفتار او را در پیوند و ارتباط با دیگران رقم میزند گرچه شخصیت، خود، برخاسته از پادآمیزی همین مولفههاست. هرچند اساس شخصیت بر همکاری بنیادهای زیستی و پرورش کودک در خانواده و جامعه نهاده است، ولی موثرترین و ژرفترین نمودِ چگونگی آن در پیوندجویی میان زن و مرد و تعامل زن و شوهری خواهد بود. نظریههای شخصیت با رویکردهای گوناگون، در شناسایی چگونگی روابط، آسیبشناسی و بهبود و درمان روابط همسران کاربردی شایسته مییابند که بنابر دیدگاه و رویکردی که خاستگاه نظریه است روشها و راهبردهای متفاوتی میتواند بهکار برده شود. با این همه دستاورد مورد انتظار در هر حال بهبود روابط و زندگیی همراه با شادمانیی به اشتراک گذاردهشده است. بر همین اساس و برای سنجش چگونگی پیوند همسران پرسشنامههای شناختهشدهای وجود دارد که ثنایی (1379) از آنها با نام مقیاسهای سنجش خانواده و ازدواج یادکردهاست.
چرایی و چگونگی شکلگیری نهادی که افراد سازندهی آن همسران هستند بر کیفیت روابط ایشان و در مرحله بعد بر پیوندهای میان فرزندان و والدین و نیز چگونگی پرورش شخصیت کودکان تاثیرگذار است. اساس چنین همزیستیی مهرآمیز و مهرپروری میتواند عشق، همآیندی خانوادهگی، همفکری و یا حتی گریز از شرایط باشد! بنابراین پیوستار گستردهای از چگونگی روابط وجود دارد. هرچند بسیاری از نوشتههای موجود با مبنای روانکاوی و از سوی دیگر شناختی و رفتاری به مساله پرداختهاند، انتخاب همسر بازخوردی همهسویه به پیرامون خویش برای جستجوی شادمانی و کامیابیی فزونتر از راه سهیمشدن با دیگری است چنان که مظفری و هادیانفرد(1383) اشاره کردهاند که شادمانی آدمیان در هنگام دلبستهگی بیش از زمان نادلبستهگی است.
در هر جامعهای گروهی از همسران از زندهگی زناشویی خود خشنودند، دستهای پس از مدتی به پیمان زناشویی پایان میدهند ولی گروه دیگری با این که از یکدیگر طلاق نگرفتهاند نادلبسته و گریزان از یکدیگرند(منادی، 1385). پدیدآورندهگان این وضعیت چیزها و کارهای گوناگونی میتواند باشد که منادی(1385) به زمان گفتگو بین زن و شوهر، کمبودن سرمایههای فرهنگی مشترک و عادتوارهها(فرهنگ ناهمگون) اشاره نموده است. آنچه روشن است این که برخی همسران درگیر چالشی پرکشمکش و بدفرجامند که چگونگی روابطشان را دچار روندی کاهنده میکند. در این شرایط مداخلههای درمانی و مشاورهای میتواند به بهبود نگرشها و شناختها و غنیسازی خزانهی استنباطی و دگرگونی سازنده در رفتار بیانجامد. برای این کار باید بر چالشِ پدیدآمده متمرکز شد تا جنبههای قابل دستکاری و بهبود را شناسایی نموده برای بازآرایی آنها برنامهریزی نمود(تبریزی و همکاران، 1386). بر اساس هدفی که درمانگر در روند مشاوره به همسران درگیر چالش برخواهد گزید، مکاتب زوجدرمانی چندی را می توان برشمرد که گروههای روایتی با تمرکز بر کشمکش، مکاتب سیستمی، رفتارگرایی، رفتار-شناخت درمانگران، روانپویشگری و خودنظمبخشی(که شاید بتوان آن را رویکرد همهسویه درنظرگرفت) از آن جملهاند(همان). گرچه همهی مکاتب پیشگفت به رابطه همسران بهمانند رویدادی چندبعدی و متقابل مینگرند ولی پافشاری و تمرکزِ هر یک بر جنبه یا جنبههای ویژهای است. با این همه میتوان گفت از جمله اثربخشگذارترین نظریهپردازان شخصیت که کاربردهای نظریه در عمل و برای روند درمان و بهبود را در حوزهی رواندرمانی همسران و به نوعی رابطهدرمانی ممکن ساخت آلفرد آدلر باشد. فرایند رواندرمانی آدلری دربردارندهی چهار هدف ایجاد و حفظ رابطهی خوب، کشف پویاییهای بیمار از جمله سبک زندگی، هدفها و ارزیابی چگونگی آنها بر رفتارهای زندگی، به بیشینه رساندن بینش و بازجهتدهی بوده، فرایندی چهارمرحلهای است(علیزاده، 1383). بر چنین اساسی، تبریزی و همکاران(1387) فرایندهای سازگارانهی همسران را 1/مبادلهی رفتار، 2/محبت، 3/ارتباط و حل تعارض و پرخاشگری، 4/ایفای نقش، 5/حمایت متقابل، 6/عوامل جنسی، 7/باورها و انتظارات، 8/ رویدادهای زندگی، 9/مشخصات فردی، 10/سبک دلبستگی زوجین، 11/اختلال روانی، 12/جنسیت، 13/بافت فرهنگیاجتماعی، 14/سایر روابط و نقشها و 15/متغیرهای محیطی بیان نموده و کاستی یا نارسایی در هریک را سبب پدیدآیی کشمکش و چالش دشوار درنظر گرفتهاند. آن چه ایشان به نام فرایندهای سازگارانهی همسران به آن پرداختهاند با جنبهها یا گونههای صمیمیت که تبریزی و همکاران(1386) دستهبندی نمودهاند همآیند به نظر میرسد گویی فرایندها بر جنبههایی از صمیمیت و همدلی بنا شدهاند و خدشه به هر یک(صمیمیت یا فرایند همآیند با آن) به بدکاریی ارتباطی میان همسران خواهد انجامید. بر این اساس الگویی از درمان روابط همسران با نام مدل پنجگامی زوجدرمانی (1/مطالعه درگیری، 2/جستجوی مثلث تمرکز، 3/شناسایی و کشف مثلث تعارض، 4/تغییر و بهبود مثلث تعارض و 5/حل و فصل درگیری و بحران) به عنوان مدلی برخاسته از رویکرد خودنظمبخشی(همهسویه) از جمله نمونههایی است که در نوشتههای تخصصی به آن پرداخته شده است(تبریزی و همکاران، 1386). آنچه مسلم است بهبود در روابط و پیوند میان همسران شدنی نخواهد بود مگر این که شناخت، دلبستگی و رفتارشان به طور خودآگاه و خودخواسته بهبود یابد و همسران با بازتعریف نقش خود در گروه و برابر همسر خویش برای هماهنگی بیشتر و بهتر کوشش نمایند. ژرفسازی و پایدارسازی دلخواستهها، راهبردها و اندیشههای بهبودیافته سویه دیگر کار درمانگر است.
در روند سنجش در هر گام از فرایند رواندرمانی از جمله شناسایی کانون کشمکش، میتوان از پرسشنامهها به منزلهی ابزار ارزیابی بهره گرفت. برخی از این ابزارهای ساختهشده با نام سازندهگان یا ویژگی مورد سنجش و یا کمشکش مورد ارزیابی شناخته میشوند. از آن جمله میتوان به مقیاس خرسندی زناشویی، مقیاس سازگاری زن و شوهر، مقیاس رضایت زناشویی، پرسشنامه تعارضات زناشویی، آزمون سازگاری زناشویی لاک-والاس و شاخص بیثباتی ازدواج-احتمال طلاق اشاره نمود(ثنایی، 1379). گرچه این مقیاسها، دادههایی به دست میدهند ولی مبتنی بر ارزیابی خودِ فردِ درگیر چالش خواهند بود و با این حساب دادههای بهدستآمده دچار کاستی و یکسویهنگری میباشد. در رویکردهای نوین که همه سویه چالش را مورد ارزیابی قرار میدهند و به دنبال راهکار و بهبود همه سویهاند، چنین به نظر میرسد که نباید برای دادهگیری به ارزیابیهای پرسشنامهایی پیشگفت بسنده کرد بلکه شایسته است با ارزیابی چندبعدی و بررسی سازمانیی سامانهی زناشویی، شناختی ژرف و چندجانبه به دست آورد تا بتوان درمانی بهجا و بههنگام و روند بهبوددهندهی پایدار و سودمند را پیاده نمود و آموزش داد./
اشارهها:
هلفورد، ک. (1387)، زوجدرمانی کوتاهمدت، برگردان نبریزی، م.، کاردانی، م. و جعفری، ف. . تهران: فراروان.
دنوان، ج. (1386)، زوجدرمانی: ر.وابط موضوعی، برگردان تبریزی، م.، مظلومی، س.، فرامرزی، ع. و علایی، پ.. تهران: فراروان.
ثنایی، ب.، (1379)، مقیاسهای سنجش خانواده و ازدواج، تهران: موسسه انتشارات بعثت.
علیزاده، ح.، (1383)، آلفرد آدلر(گستره نظریه شخصیت و رواندرمانی)، تهران: دانژه.
مظفری، ش. و هادیانفرد، ح.، مروری بر شادی و همبستههای آن، فصلنامه حوزه و دانشگاه، سال دهم، شماره 41، زمستان 1383 ، قم.
منادی، م.، (1385)، جامعهشناسی خانواده، نهران: نشر دانژه.
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید بلیط هواپیما
ایران آمریکا اسرائیل روز معلم رهبر انقلاب دولت معلمان مجلس شورای اسلامی بابک زنجانی خلیج فارس مجلس دولت سیزدهم
تهران زلزله آتش سوزی معلم پلیس شهرداری تهران سیل قوه قضاییه فضای مجازی سلامت سازمان هواشناسی دستگیری
قیمت خودرو قیمت طلا بازار خودرو خودرو قیمت دلار دلار بانک مرکزی ایران خودرو سایپا کارگران روز کارگر قیمت
فیلم سینمایی تلویزیون سریال سینما مسعود اسکویی سینمای ایران دفاع مقدس موسیقی تئاتر فیلم
مکزیک
رژیم صهیونیستی فلسطین غزه جنگ غزه حماس روسیه چین نوار غزه ترکیه عربستان یمن اوکراین
فوتبال استقلال پرسپولیس سپاهان تراکتور باشگاه استقلال لیگ برتر ایران رئال مادرید لیگ قهرمانان اروپا بایرن مونیخ لیگ برتر لیگ برتر فوتبال ایران
هوش مصنوعی همراه اول اپل تلفن همراه اینستاگرام گوگل پهپاد تبلیغات وزیر ارتباطات ناسا
فشار خون کاهش وزن دیابت بیماری قلبی کبد چرب ویتامین قهوه